Clifford Krauss NEW YORK TIMES
Το εμπάργκο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις περισσότερες εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου θα μπορούσε να δώσει ένα νέο τράνταγμα στην παγκόσμια οικονομία, προωθώντας την επανευθυγράμμιση του παγκόσμιου εμπορίου ενέργειας που αφήνει τη Ρωσία οικονομικά ασθενέστερη, δίνει στην Κίνα και την Ινδία διαπραγματευτική ισχύ και εμπλουτίζει παραγωγούς όπως η Σαουδική Αραβία.
Η Ευρώπη, οι “νωμένες Πολιτείες και μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου θα μπορούσαν να υποφέρουν επειδή οι τιμές του πετρελαίου, οι οποίες προχωρούν υψηλότερα εδώ και μήνες, θα μπορούσαν να αυξηθούν περαιτέρω καθώς η Ευρώπη αγοράζει ενέργεια από πιο μακρινούς προμηθευτές. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα πρέπει να ψάξουν τον κόσμο για τις ποιότητες πετρελαίου που τα διυλιστήρια τους μπορούν να επεξεργαστούν τόσο εύκολα όσο το ρωσικό πετρέλαιο. Θα μπορούσαν ακόμη και να υπάρξουν σποραδικές ελλείψεις ορισμένων καυσίμων, όπως το ντίζελ το οποίο είναι ζωτικής σημασίας για τα φορτηγά και τον γεωργικό εξοπλισμό.
Η Κίνα και η Ινδία θα μπορούσαν να προστατευθούν από μέρος του βάρους των υψηλότερων τιμών του πετρελαίου, επειδή η Ρωσία τους προσφέρει προεξοφλημένο πετρέλαιο. Τους τελευταίους δύο μήνες, η Ρωσία έχει γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής πετρελαίου στην Ινδία, υπερπηδώντας άλλους μεγάλους παραγωγούς όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η Ινδία έχει αρκετά μεγάλα διυλιστήρια που θα μπορούσαν να κερδίσουν πλούσια κέρδη με τη διύλιση του ρωσικού πετρελαίου σε ντίζελ και άλλα καύσιμα σε υψηλή ζήτηση σε όλο τον κόσμο.
Τελικά, οι δυτικοί ηγέτες έχουν ως στόχο να αποδυναμώσουν την ικανότητα του Προέδρου Βλαντιμίρ Β. Πούτιν να σπείρει τον όλεθρο στην Ουκρανία και αλλού, στερώντας του δισεκατομμύρια δολάρια σε πωλήσεις ενέργειας. Ελπίζουν ότι οι κινήσεις τους θα αναγκάσουν τους Ρώσους παραγωγούς πετρελαίου να κλείσουν πηγάδια, καθώς η χώρα δεν έχει πολλά μέρη για να αποθηκεύσει πετρέλαιο, ενώ θα ευθυγραμμίζει νέους αγοραστές. Αλλά η προσπάθεια είναι σε κίνδυνο και μπορεί να αποτύχει. Εάν οι τιμές του πετρελαίου αυξηθούν σημαντικά, τα συνολικά έσοδα της Ρωσίας από το πετρέλαιο ενδέχεται να μην μειωθούν πολύ.
Άλλοι παραγωγοί πετρελαίου όπως η Σαουδική Αραβία και δυτικές πετρελαϊκές εταιρείες όπως η Exxon Mobil, η BP, η Shell και η Chevron τα πάνε καλά απλά και μόνο επειδή οι τιμές του πετρελαίου είναι υψηλότερες. Η άλλη πλευρά είναι ότι οι παγκόσμιοι καταναλωτές και επιχειρήσεις θα πρέπει να πληρώνουν περισσότερα για κάθε γαλόνι καυσίμων και αγαθών που αποστέλλονται σε φορτηγά και τρένα.
«Είναι μια ιστορική, μεγάλη υπόθεση», δήλωσε ο Robert McNally, σύμβουλος ενέργειας του Προέδρου George W. Bush. “Αυτό θα αναδιαμορφώσει όχι μόνο τις εμπορικές σχέσεις αλλά και τις πολιτικές και γεωπολιτικές”.
Αξιωματούχοι της Ε.Ε. δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιήσει όλες τις λεπτομέρειες της προσπάθειάς τους να κατακλύσουν τις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου, αλλά έχουν πει ότι οι πολιτικές αυτές θα τεθούν σε ισχύ εδώ και μήνες. Αυτό έχει ως στόχο να δώσει στους Ευρωπαίους χρόνο να προετοιμαστούν, αλλά θα δώσει επίσης στη Ρωσία και τους εταίρους της χρόνο να επινοήσουν λύσεις. Ποιος θα προσαρμοστεί καλύτερα στη νέα πραγματικότητα είναι δύσκολο να γνωρίζουμε.
Σύμφωνα με όσα έχουν πει Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μέχρι στιγμής, η ένωση θα απαγορεύσει τις εισαγωγές ρωσικών δεξαμενόπλοιων αργού πετρελαίου και διυλισμένων καυσίμων όπως το ντίζελ, αντιπροσωπεύοντας τα δύο τρίτα των αγορών της ηπείρου από τη Ρωσία. Η απαγόρευση θα εφαρμοστεί σταδιακά σε πάνω από έξι μήνες για το αργό και οκτώ μήνες για το ντίζελ και άλλα εξευγενισμένα καύσιμα.
Επιπλέον, η Γερμανία και η Πολωνία έχουν δεσμευθεί να σταματήσουν την εισαγωγή πετρελαίου από τη Ρωσία μέσω αγωγού, πράγμα που σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να μειώσουν τις ρωσικές εισαγωγές κατά 3,3 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα μέχρι το τέλος του έτους.
Και η ένωση έχει δηλώσει ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες δεν θα επιτρέπεται πλέον να ασφαλίζουν δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο οπουδήποτε. Η απαγόρευση αυτή θα εφαρμοστεί επίσης σταδιακά σε διάστημα αρκετών μηνών. Επειδή πολλοί από τους μεγαλύτερους ασφαλιστές στον κόσμο έχουν την έδρα τους στην Ευρώπη, αυτή η κίνηση θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά το κόστος της αποστολής ρωσικής ενέργειας, αν και οι ασφαλιστές στην Κίνα, την Ινδία και τη Ρωσία μπορεί τώρα να πάρουν μέρος αυτής της επιχείρησης.
Πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, περίπου οι μισές εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας πήγαν στην Ευρώπη, αντιπροσωπεύοντας 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε συναλλαγές το μήνα. Οι πωλήσεις ρωσικού πετρελαίου σε μέλη της Ε.Ε. έχουν μειωθεί κάπως τους τελευταίους μήνες, και αυτές στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βρετανία έχουν εξαλειφθεί.
Ορισμένοι αναλυτές ενέργειας ανέφεραν ότι η νέα ευρωπαϊκή προσπάθεια θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποσυμάπηση της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια και να περιορίσει την πολιτική επιρροή του κ. Πούτιν στις δυτικές χώρες.
«Υπάρχουν πολλές γεωπολιτικές επιπτώσεις», δήλωσε η Meghan L. O’Sullivan, διευθύντρια του γεωπολιτικού ενεργειακού προγράμματος στη Σχολή Κένεντι του Χάρβαρντ. “Η απαγόρευση θα προσελκύσει τις Ηνωμένες Πολιτείες βαθύτερα στην παγκόσμια ενεργειακή οικονομία, και θα ενισχύσει τους ενεργειακούς δεσμούς μεταξύ Ρωσίας και Κίνας”.
Μια άλλη ελπίδα των δυτικών ηγετών είναι ότι οι κινήσεις τους θα μειώσουν τη θέση της Ρωσίας στην παγκόσμια ενεργειακή βιομηχανία. Η ιδέα είναι ότι παρά τις προσπάθειές της να βρει νέους αγοραστές στην Κίνα, την Ινδία και αλλού, η Ρωσία θα εξάγει λιγότερο πετρέλαιο συνολικά. Ως αποτέλεσμα, οι ρώσοι παραγωγοί θα πρέπει να κλείσουν πηγάδια, τα οποία δεν θα είναι σε θέση να επανεκκινήσουν εύκολα λόγω των δυσκολιών γεώτρησης και παραγωγής πετρελαίου σε αφιλόξενα χωράφια της Αρκτικής.
Ωστόσο, η νέα ευρωπαϊκή πολιτική ήταν προϊόν συμβιβασμών μεταξύ χωρών που μπορούν εύκολα να αντικαταστήσουν τη ρωσική ενέργεια και χωρών, όπως η Ουγγαρία, που δεν μπορούν εύκολα να σπάσουν την εξάρτησή τους από τη Μόσχα ή δεν είναι πρόθυμες να το πράξουν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο 800.000 βαρέλια την ημέρα ρωσικού πετρελαίου που πηγαίνει στην Ευρώπη με αγωγό αποκλείστηκαν προς το παρόν από το εμπάργκο.
Οι Ευρωπαίοι αποφάσισαν επίσης να καταργήσουν σταδιακά τους περιορισμούς στην ασφάλιση των ρωσικών αποστολών πετρελαίου λόγω της σημασίας της ναυτιλιακής βιομηχανίας για την Ελλάδα και την Κύπρο.
Τέτοιοι συμβιβασμοί ενδέχεται να υπονομεύσουν την αποτελεσματικότητα της νέας Ευρωπαϊκής προσπάθειας, προειδοποίησαν κάποιοι ειδικοί στον τομέα της ενέργειας.
“Γιατί να περιμένουμε έξι μήνες;” ρώτησε ο David Goldwyn, ανώτερος αξιωματούχος ενέργειας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην κυβέρνηση Ομπάμα. “Καθώς οι κυρώσεις έχουν ρυθμιστεί τώρα, το μόνο που θα συμβεί είναι ότι θα δείτε περισσότερη ροή ρωσικού αργού και προϊόντων σε άλλους προορισμούς”, ανέφερε. Αλλά πρόσθεσε, “Είναι ένα απαραίτητο πρώτο βήμα”.
Παρά το εμπάργκο πετρελαίου, η Ευρώπη είναι πιθανό να παραμείνει εξαρτημένη από το ρωσικό φυσικό αέριο για κάποιο χρονικό διάστημα, ενδεχομένως για χρόνια. Αυτό θα μπορούσε να διατηρήσει μέρος της επιρροής του κ. Πούτιν, ειδικά αν η ζήτηση φυσικού αερίου αυξηθεί κατά τη διάρκεια ενός κρύου χειμώνα. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν λιγότερες εναλλακτικές λύσεις έναντι του ρωσικού φυσικού αερίου, επειδή οι άλλοι μεγάλοι προμηθευτές αυτού του καυσίμου στον κόσμο — Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Αυστραλία και το Κατάρ — δεν μπορούν να επεκτείνουν γρήγορα τις εξαγωγές ουσιαστικά.
Ρωσία έχει επίσης άλλα χαρτιά να παίξει, τα οποία θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την αποτελεσματικότητα του ευρωπαϊκού εμπάργκο.
Η Κίνα είναι μια αναπτυσσόμενη αγορά για τη Ρωσία. Συνδεδεμένη κυρίως με αγωγούς που βρίσκονται κοντά σε δυναμικότητα, η Κίνα αύξησε τις αποστολές δεξαμενόπλοιων ρωσικού αργού τους τελευταίους μήνες.
Η Σαουδική Αραβία και το Ιράν ενδέχεται να χάσουν από αυτές τις αυξημένες ρωσικές πωλήσεις στην Κίνα και οι πωλητές της Μέσης Ανατολής αναγκάστηκαν να μειώσουν τις τιμές τους για να ανταγωνιστούν το ρωσικό αργό με μεγάλη έκπτωση.
Ο Δρ Ο’Σάλιβαν δήλωσε ότι η σχέση μεταξύ της Ρωσίας, της Σαουδικής Αραβίας και άλλων μελών της συμμαχίας OPEC Plus θα μπορούσε να γίνει πιο περίπλοκη «καθώς η Μόσχα και το Ριάντ ανταγωνίζονται για να χτίσουν και να διατηρήσουν το μερίδιο αγοράς τους στην Κίνα».
Ακόμη και όταν οι ενεργειακοί εμπορικοί δεσμοί είναι ανακατεμένοι, μεγάλοι παραγωγοί πετρελαίου όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν επωφεληθεί συνολικά από τον πόλεμο στην Ευρώπη. Πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες είναι τώρα πρόθυμες να αγοράσουν περισσότερο πετρέλαιο από τη Μέση Ανατολή. Τα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας αυξάνονται και ενδέχεται να σημειώσει ρεκόρ αυτό το έτος, σύμφωνα με τις Εκδόσεις Πετρελαίου και Οικονομικών Εκδόσεων της Μέσης Ανατολής, οι οποίες παρακολουθούν τη βιομηχανία, ωθώντας το εμπορικό πλεόνασμα του βασιλείου σε περισσότερα από 250 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η Ινδία είναι ένας άλλος δικαιούχος επειδή διαθέτει μεγάλα διυλιστήρια που μπορούν να επεξεργαστούν ρωσικό αργό, μετατρέποντάς το σε ντίζελ, μερικά από τα οποία θα μπορούσαν να καταλήξουν στην Ευρώπη ακόμη και αν η πρώτη ύλη προερχόταν από τη Ρωσία.
“Η Ινδία γίνεται ο de facto κόμβος διύλισης για την Ευρώπη”, ανέφεραν αναλυτές της RBC Capital Markets σε πρόσφατη έκθεσή τους.
Αλλά η αγορά ντίζελ από την Ινδία θα αυξήσει το κόστος στην Ευρώπη επειδή είναι πιο ακριβό να μεταφέρετε καύσιμα από την Ινδία από το να το διοχετεύετε από ρωσικά διυλιστήρια. “Η ακούσια συνέπεια είναι ότι η Ευρώπη εισάγει αποτελεσματικά πληθωρισμό στους πολίτες της”, ανέφεραν αναλυτές του RBC.
Η Ινδία παίρνει περίπου 600.000 βαρέλια την ημέρα από τη Ρωσία, από 90.000 την ημέρα πέρυσι, όταν η Ρωσία ήταν σχετικά μικρός προμηθευτής. Είναι τώρα ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής της Ινδίας μετά το Ιράκ.
Αλλά η Ινδία θα μπορούσε να δυσκολευτεί να συνεχίσει να αγοράζει από τη Ρωσία εάν οι περιορισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ευρωπαϊκές εταιρείες που ασφάλιση ρωσικών αποστολών πετρελαίου αυξήσουν υπερβολικά το κόστος.
“Η Ινδία είναι νικήτρια”, δήλωσε η Helima Croft, επικεφαλής στρατηγικής εμπορευμάτων του RBC, “εφόσον δεν πλήττονται από δευτερογενείς κυρώσεις”.
