Σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση. Είναι μεγάλη τιμή για μένα να βρίσκομαι εδώ στον Κύκλο Οικονομίας, ο οποίος είναι πρωτοπόρος της δημοκρατίας και υποστηρικτής του διαλόγου. Και είναι τιμή μου να βρίσκομαι εδώ στην Καταλονία και να μπορώ να ξεκινήσω αυτήν την ομιλία με λίγα λόγια στα καταλανικά.*
Επειδή είναι πολύ σημαντικό να φέρουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση πιο κοντά στις κοινωνίες και τις περιοχές που ευδοκιμούν καθημερινά στο έργο μας. Από το Αμβούργο μέχρι τη Στάρα Ζαγόρα στη Βουλγαρία, από τη Φλωρεντία μέχρι την Καταλονία, επισκέπτομαι μια ποικιλία τόπων με αυτόν τον σκοπό. Μέρη που βρίσκονται στο επίκεντρο των προσπαθειών μας για ανταγωνιστικότητα, καινοτομία, θέσεις εργασίας και ασφάλεια. Διασφάλιση ότι η ευρωπαϊκή πολιτική λαμβάνει υπόψη τις απόψεις των πολιτών – και ότι η Ευρώπη οικοδομείται από τη βάση προς την κορυφή.
Η Καταλονία βρισκόταν πάντα στην πρώτη γραμμή του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, από τότε που μια ομάδα Καταλανών ταξίδεψε στη Χάγη για να παρακολουθήσει το Συνέδριο της Ευρώπης το 1948, προκειμένου να προωθήσει τον οραματιστικό σκοπό που οδήγησε στην ίδρυση του «Consell Català del Moviment Europeu» και να συμμετάσχει στο κάλεσμα για μια ισχυρή και ενωμένη Ευρώπη, η οποία σήμερα αποτελεί μια ακλόνητη πραγματικότητα. Μια ακλόνητη πραγματικότητα που χρειάζεται την ενεργό συμμετοχή της Καταλονίας για να συνεχίσει να σημειώνει πρόοδο. Όχι μόνο λόγω της ισχυρής φιλοευρωπαϊκής της παράδοσης, αλλά, πάνω απ’ όλα, λόγω της οικονομικής της ηγεσίας. Μιας οικονομικής ηγεσίας που σήμερα συσπειρώνεται με νέα δυναμική, βασισμένη στη σταθερότητα και την εμπιστοσύνη. Αυτό φαίνεται σε όλες τις μεγάλες εταιρείες που επιστρέφουν στην Καταλονία. Και προσωπικά, ως Πορτογάλος που μοιράζεται αυτή την Ιβηρική Χερσόνησο μαζί σας, αλλά και ως Ευρωπαίος που πάντα σας θαύμαζε, χαίρομαι που βλέπω ότι η Καταλονία επέστρεψε και συμβάλλει για άλλη μια φορά ενεργά στη σταθερότητα και την ανάπτυξη της Ισπανίας.
Η Ισπανία είναι ηγέτης όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη – μια πραγματική κινητήρια δύναμη της οικονομίας της ηπείρου. Χρειαζόμαστε αυτή τη συμβολή από την Καταλονία και την Ισπανία, αυτή την ώθηση και αυτή τη σταθερότητα, τώρα που βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής στην ιστορία με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, σε έναν κατακερματισμένο και αβέβαιο κόσμο. Έναν κόσμο όπου ο σεβασμός για τη διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες διαβρώνεται, όπου οι πολυμερείς δεσμεύσεις για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή και η μείωση της φτώχειας αμφισβητούνται. Όπου οι υβριδικές επιθέσεις απειλούν τις υποδομές και τις δημοκρατικές μας διαδικασίες, όπου οι νέες τεχνολογίες αλλοιώνουν την ισορροπία εντός των πολιτικών μας συστημάτων.
Ένας κόσμος όπου η οικονομική ισχύς είναι για άλλη μια φορά άρρηκτα συνδεδεμένη με την ασφάλεια. Γι’ αυτό το λόγο η Στρατηγική μας Ατζέντα – όπως συμφωνήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο – επικεντρώνεται στις προτεραιότητες της ασφάλειας και της ανταγωνιστικότητας. Και οι δύο είναι επείγουσες. Και οι δύο πρέπει να επιδιωχθούν ταυτόχρονα. Ο Κύκλος Οικονομίας συμμερίζεται αυτήν την εκτίμηση.
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με την ασφάλεια. Οι πολίτες της Ιβηρικής Χερσονήσου –συμπεριλαμβανομένων εσάς και εμού– γνωρίζουν πολύ καλά πόσο πολύτιμη και πόσο εύθραυστη μπορεί να είναι η δημοκρατία. Έχοντας υπομείνει μακροχρόνιες δικτατορίες πριν από όχι και τόσο καιρό, γνωρίζουμε πόσο σημαντικό είναι να υπερασπιστούμε τα δημοκρατικά μας συστήματα και τις αξίες μας. Επομένως, η υποστήριξη της Ουκρανίας στον νόμιμο και νομικά δικαιολογημένο αγώνα της παραμένει ζωτικής σημασίας για όλους μας, προκειμένου να επιτύχουμε μια βιώσιμη και διαρκή ειρήνη που μπορεί να βασιστεί μόνο σε ισχυρή ευρωπαϊκή άμυνα.
Επειδή σε έναν ολοένα και πιο επικίνδυνο κόσμο, η Ευρώπη πρέπει να είναι σε θέση να αμυνθεί. Όχι μόνο έναντι αυστηρά στρατιωτικών απειλών, αλλά και έναντι διαφόρων υβριδικών απειλών και προκλήσεων, υιοθετώντας μια προσέγγιση 360 μοιρών. Επειδή η ειρήνη χωρίς άμυνα είναι μια ψευδαίσθηση. Γι’ αυτό χαιρετίζω την ανακοίνωση του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσες ότι οι αμυντικές δαπάνες θα αυξηθούν στο 2% του ΑΕΠ φέτος. Αυτό είναι το σωστό. Είναι ένα απαραίτητο βήμα. Η Ευρώπη πρέπει να είναι σε θέση να αμυνθεί, ενισχύοντας τις δυνατότητές μας και ενδυναμώνοντας τις διεθνείς συμμαχίες μας.
Η δεύτερη σημαντική προτεραιότητά μας – η ανταγωνιστικότητα – συνδέεται άμεσα με τις προσπάθειές μας για ασφάλεια. Πρέπει να ενισχύσουμε τις επενδύσεις στην καινοτομία, τις υποδομές, τις αλυσίδες εφοδιασμού και τις ποιοτικές θέσεις εργασίας. Αυτή είναι η προσέγγιση που πρέπει να ακολουθήσουμε για να επιτύχουμε πιο βιώσιμη κοινή ευημερία.
Είναι επίσης λογικό, επειδή αυτό που βλέπουμε στον κόσμο γύρω μας δεν είναι απλώς γεωπολιτική αταξία. Είναι επίσης γεωοικονομική αταξία. Το μεταπολεμικό σύστημα παγκόσμιας οικονομικής ολοκλήρωσης, το οποίο έβγαλε δισεκατομμύρια από τη φτώχεια και προώθησε την ειρήνη, διαβρώνεται. Οι δασμοί έχουν επιστρέψει – όχι μόνο ως εργαλεία βιομηχανικής πολιτικής, αλλά και ως γεωπολιτικά όπλα. Το εξής είναι σαφές: δεν πρέπει να απαντήσουμε στον προστατευτισμό με περισσότερο προστατευτισμό. Πρέπει να σταθούμε ενωμένοι για να βρούμε λύσεις μέσω του διαλόγου.
Για παράδειγμα, έχουμε προτείνει την κατάργηση των δασμών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Πρόκειται για μια εποικοδομητική πρόταση και είμαστε έτοιμοι να την υλοποιήσουμε. Αλλά δεν είμαστε αφελείς. Εάν χρειαστεί, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ενεργήσει για να προστατεύσει τα συμφέροντά της, τις βιομηχανίες της και τους εργαζομένους της.
Όλοι γνωρίζουμε ότι οι δασμοί είναι φόροι επί των πολιτών και των επιχειρήσεων. Αυξάνουν τις τιμές, δημιουργούν αβεβαιότητα και αποδυναμώνουν οικονομικά τους πάντες. Ωστόσο, η τρέχουσα κατάσταση αποτελεί επίσης μια μεγάλη ευκαιρία. Μια ευκαιρία να ενισχύσουμε την εγχώρια ζήτηση και να προωθήσουμε την αυξημένη ανάπτυξη. Μια ευκαιρία, επίσης, να αξιοποιήσουμε τη θέση μας ως αξιόπιστου εταίρου σε όλο τον κόσμο.
Σε μια εποχή αστάθειας όπου η εμπιστοσύνη βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας αξιόπιστος και προβλέψιμος εταίρος, ένας εταίρος αφοσιωμένος σε όλους τους συμμάχους της. Είμαστε επίσης αφοσιωμένοι στις διεθνείς συμφωνίες μας, όπως η Συμφωνία του Παρισιού, το Σύμφωνο για το Μέλλον και οι Αναπτυξιακοί Στόχοι. Αντιμέτωποι με αυτή την αλλαγή παραδείγματος, επεκτείνουμε το δίκτυο συνεργασιών μας με όσους πιστεύουν στην πολυμερή προσέγγιση, στον σεβασμό των καθιερωμένων κανόνων και στο αμοιβαία επωφελές εμπόριο.
Το εμπόριο αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για την οικοδόμηση της ανταγωνιστικότητάς μας και την ενίσχυση του πολυμερούς μας συστήματος. Οι εμπορικές μας συμφωνίες θεσπίζουν κοινούς κανόνες για κοινή ανάπτυξη, εγγυώμενοι την πρόσβαση σε κρίσιμες υποδομές, ασφαλείς διαδρομές, αξιόπιστες αλυσίδες εφοδιασμού και τις πρώτες ύλες που χρειαζόμαστε για τις πράσινες και ψηφιακές βιομηχανίες. Οι εμπορικές συμφωνίες ενισχύουν την ανθεκτικότητά μας και διαφοροποιούν τις συμμαχίες μας, ενισχύοντας τον διάλογο και προωθώντας τη σταθερότητα στην παγκόσμια τάξη.
Επιτρέψτε μου να σας δώσω το παράδειγμα της εμπορικής μας συμφωνίας με τον Καναδά – CETA – η οποία συνέβαλε στην αύξηση των εξαγωγών προϊόντων της ΕΕ στον Καναδά κατά 26% τα πρώτα πέντε χρόνια ισχύος της. Σήμερα, 44% περισσότερες ΜΜΕ εξάγουν στον Καναδά από ό,τι πριν από την CETA. Ήρθε η ώρα να επιταχυνθούν οι διαπραγματεύσεις και η οριστικοποίηση περισσότερων εμπορικών συμφωνιών. Συμφωνίες όπως αυτή με τη MERCOSUR, η οποία θα είναι ακόμη πιο πλεονεκτική από τη συμφωνία μας με τον Καναδά, με τους Ευρωπαίους εξαγωγείς να αναμένεται να εξοικονομούν 4 δισεκατομμύρια ευρώ σε τελωνειακούς δασμούς κάθε χρόνο.
Έτσι μπορούμε να αποτρέψουμε άλλους παράγοντες από το να γεμίσουν το τρέχον γεωπολιτικό κενό με στρατηγικούς εταίρους: χτίζοντας γέφυρες, όχι (δασμολογικά) εμπόδια. Γι’ αυτό πρέπει να συνεχίσουμε να σημειώνουμε πρόοδο στο εμπόριο με άλλους εταίρους, όπως το Μεξικό, η Ινδία, η Ινδονησία και η Ταϊλάνδη. Γι’ αυτό οι επαφές υψηλού επιπέδου με τους εταίρους μας είναι τόσο σημαντικές για την εμπιστοσύνη, το εμπόριο και την παγκόσμια πολιτική σταθερότητα. Αυτό αποδεικνύεται από την επιτυχία των πρόσφατων συνόδων κορυφής μας με τη Νότια Αφρική και την Κεντρική Ασία, και εκείνων που θα πραγματοποιήσουμε σύντομα, όπως με το Ηνωμένο Βασίλειο – η πρώτη μετά το Brexit – αργότερα αυτόν τον μήνα, και με εταίρους όπως η Ιαπωνία, η Αφρικανική Ένωση, η Κοινότητα των Κρατών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, καθώς και με την Κίνα κατά τη διάρκεια του έτους.
Σε αυτή την περίοδο παγκόσμιας αναταραχής, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας εξαιρετικά ελκυστικός εταίρος για τον κόσμο γενικότερα. Ταυτόχρονα, σταθερές συμμαχίες μπορούν να προκύψουν μόνο από δίκαιη και ισορροπημένη συνεργασία. Αυτό χρειάζεται ο κόσμος τώρα και αυτό μπορούμε να προσφέρουμε – συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, μιας χώρας με την οποία πρέπει να οικοδομήσουμε μια αμοιβαία επωφελή και ισορροπημένη σχέση. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε μη ισορροπημένο εμπόριο με την Κίνα, ούτε να της επιτρέψουμε να χρησιμοποιήσει την Ευρώπη ως διέξοδο για τα κινεζικά προϊόντα που πλήττονται από τους δασμούς των ΗΠΑ. Η απάντηση στις προκλήσεις που θέτει η Κίνα πρέπει να είναι προβλέψιμοι οικονομικοί κανόνες ενόψει οποιασδήποτε μελλοντικής συστημικής στρέβλωσης, δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες για ισότιμους όρους ανταγωνισμού.
Οι εξωτερικές οικονομικές μας σχέσεις διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς μας. Αλλά είναι επίσης πολύ σημαντικό να επικεντρωθούμε σε όλα όσα μπορούμε να κάνουμε οι ίδιοι, εσωτερικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο λάβαμε σημαντικές αποφάσεις στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου για να δώσουμε νέα ώθηση στην εσωτερική μας αγορά. Γνωρίζετε πόσο σημαντικές είναι αυτές οι αποφάσεις για τις επιχειρήσεις της και για την κοινωνική μας σταθερότητα.
Η μείωση της γραφειοκρατίας αποτελεί προτεραιότητά μας και εργαζόμαστε για την επίτευξή της με σαφώς καθορισμένο χρονοδιάγραμμα και στοχευμένα μέτρα. Μείωση 25% για όλες τις επιχειρήσεις και 35% για τις ΜΜΕ.
Λαμβάνουμε επίσης μέτρα για να διασφαλίσουμε ότι οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας δεν θα εξαρτώνται πλέον από την αστάθεια των τιμών των ορυκτών καυσίμων. Η λύση της Ιβηρικής μας έδειξε έναν δρόμο που θα επιτρέψει στους πολίτες και τις επιχειρήσεις μας να επωφεληθούν από φθηνή, καθαρή και ασφαλή ενέργεια. Για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει να βελτιώσουμε περαιτέρω την ολοκλήρωση και τη διασύνδεση της ενέργειας της ΕΕ, καθώς αυτό θα συμβάλει επίσης στη μείωση του κινδύνου συμβάντων και διακοπών ρεύματος, όπως αυτά που παρατηρήθηκαν την περασμένη εβδομάδα στην Ιβηρική Χερσόνησο. Έχοντας αυτό κατά νου, είναι ζωτικής σημασίας να αυξήσουμε τις επενδύσεις στην ασφάλεια των δικτύων.
Παράλληλα, ανοίγουμε τον δρόμο για περισσότερες επενδύσεις στην ΕΕ. Δημόσιες επενδύσεις μέσω μεγαλύτερου δημοσιονομικού χώρου στους εθνικούς προϋπολογισμούς και μέσω μιας νέας γενιάς ευρωπαϊκών κεφαλαίων. Και ιδιωτικές επενδύσεις μέσω μιας πραγματικής Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, για την κινητοποίηση των αποταμιεύσεων των Ευρωπαίων πολιτών και την επένδυση στην καινοτομία, την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να γίνουν. Αλλά παρά όλες τις κρίσεις, παρά τη δραματική κατάσταση στην Ουκρανία, παρά την ανάγκη αύξησης των δαπανών μας για την άμυνα, έχουμε δείξει ότι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας είναι η προτεραιότητά μας.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος περιοχών όπως η Καταλονία είναι θεμελιώδης για την κοινή μας ευημερία, προκειμένου να προωθηθεί η καινοτομία μέσω των επιχειρήσεων, με καλύτερα εξειδικευμένους εργαζόμενους και να αντιμετωπιστούν οι ανισότητες. Η Καταλονία διαθέτει πλούτο πλεονεκτημάτων: ισχυρή βιομηχανική βάση, σταθερό καινοτόμο περιβάλλον και μια δυναμική και φιλοευρωπαϊκή κοινωνία των πολιτών.
Το διαπίστωσα αυτό ιδίοις όμμασι κατά τη διάρκεια αυτής της επίσκεψης στη Βαρκελώνη. Χθες βρέθηκα στο εργοστάσιο της Seat και σήμερα θα επισκεφθώ το Κέντρο Υπερυπολογιστών της Βαρκελώνης και το Σύγχροτρον ALBA, χώρους βιομηχανικής και επιστημονικής αριστείας που αποτελούν παράδειγμα του μοναδικού μείγματος που φέρνει η Καταλονία στην Ισπανία και στην πορεία της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.
Έχουμε αντιμετωπίσει μαζί πολλές κρίσεις. Την κρίση του ευρώ. Την πανδημία COVID-19. Την ολοκληρωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τον πληθωρισμό ρεκόρ. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, βρήκαμε τις σωστές λύσεις και ανταποκριθήκαμε με αποφασιστικότητα και ενότητα που εξέπληξε ορισμένους ανθρώπους.
Συνεχίσαμε να οικοδομούμε τη νομισματική μας ένωση και να ενισχύουμε το νόμισμά μας. Παρέχαμε αλληλεγγύη και αγοράσαμε εμβόλια μαζί για τους πολίτες μας. Εγκαινιάσαμε τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, τα ταμεία Next Generation EU και πρωτοφανείς λύσεις για την υποστήριξη της Ουκρανίας. Από κρίση σε κρίση, κάναμε ό,τι ήταν απαραίτητο για να βγούμε πιο δυνατοί και πιο ανθεκτικοί. Και θα σας πω ένα πράγμα: θα το κάνουμε ξανά.
Διότι, αγαπητοί φίλοι, και ολοκληρώνω τώρα, η Ευρωπαϊκή Ένωση μοιάζει ίσως λίγο με τη Σαγράδα Φαμίλια: ένα τεράστιο, απίστευτο, ιδεαλιστικό έργο ιστορικών διαστάσεων. Ένα έργο εξαιρετικά πολύπλοκης αρχιτεκτονικής, κατά κάποιο τρόπο οριστικά ημιτελές, και στο οποίο κάθε νέα γενιά παίζει τον ρόλο της για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της εποχής της. Ένα έργο που μερικές φορές επίσης βαλτώνει, αλλά που πάντα προχωρά με αποφασιστικότητα, επειδή καθοδηγείται από ένα τολμηρό και φιλόδοξο όραμα για το μέλλον.
Γιατί αυτή, φίλοι μου, είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ας είμαστε περήφανοι γι’ αυτήν.
6.5.2025
