Γράφει η Αιμιλία Πανταζή
- Ο υπολοχαγός Μίχαελ Παίσιγκερ, διοικητής του 6ου λόχου, του 2ου τάγματος, του 98 συντάγματος, εφαρμόζει την διαταγή, που προβλέπει: «εκκαθάριση και φύλαξη του δρόμου προώθησης προς Ιωάννινα», που αυτό σημαίνει στην πραγματικότητα, εφαρμογή της τακτικής της καμένης γης, που έχει να κάνει με δολοφονίες αμάχων και κάψιμο χωριών…
Στο Κεφαλόβρυσο (Μετζιτιέ στη βλάχικη γλώσσα) ο κόσμος, βρίσκεται σε κατάσταση πανικού, καθώς έχει πληροφορηθεί από τις 6 Ιουνίου 1943, τα τρομερά νέα για το μακελειό που προκάλεσαν, οι γερμανοί καταδρομείς της «Εντελβάις», στα Αλβανικά χωριά, κοντά στην μεθόριο. Μη έχοντας λοιπόν, άλλη επιλογή, οι Κεφαλοβρυσίτες αποφασίζουν, να φύγουν από το χωριό τους, τα ξημερώματα της 10ης Ιουλίου 1943 και να κρυφτούν, στα λαγκάδια της Νεμέρτσικας, για να σώσουν τις οικογένειές τους και το λιγοστό βιός τους.
To πρωινό της 10ης Ιουλίου 1943, οι πρώτοι καταδρομείς της «Εντελβάις», βρίσκονται απέναντι στο Βασιλικό και αρχίζουν να καίνε, κάποια σπίτια. Η τύχη του Κεφαλόβρυσου, είναι πλέον προδιαγεγραμμένη. Οι καταδρομείς του Παίσιγκερ, αρχίζουν να συλλαμβάνουν, όσους έχουν παραμείνει στο χωριό και όσους συναντούν μπροστά τους. Κάποιοι που δοκιμάζουν να σπάσουν τα δεσμά, εκτελούνται επιτόπου από τους «Εντελβάις», ενώ κάποιοι άλλοι είναι πιο τυχεροί και καταφέρνουν να σωθούν.
Η τραγωδία ολοκληρώνεται τις επόμενες ώρες, καθώς οι δολοφόνοι της «Εντελβάις» φυλακίζουν τους δύστυχους Κεφαλοβρυσίτες, που έχουν συλλάβει, μέσα σε 2 σπίτια, ενώ στη συνέχεια βάζουν φωτιά και τους καίνε ζωντανούς. Τις επόμενες ώρες, το Κεφαλόβρυσο, παραδίδεται στις φλόγες, ενώ οι δολοφόνοι καταδρομείς της «Εντελβάις», επιδίδονται στο πλιάτσικο και στην καταλήστευση των πάντων.
Οι πρώτοι κάτοικοι, που επιστρέφουν στο χωριό, αντικρίζουν το χωριό τους, να στέκεται βουβό και έρημο, μέσα στα αποκαΐδια των σπιτιών, που ακόμα καπνίζουν.
Η τραγωδία ανείπωτη. Συνολικά 22 κάτοικοι του Κεφαλόβρυσου έχασαν την ζωή τους, την τραγική εκείνη μέρα.
Ο μακελάρης του Κεφαλόβρυσου, υπολοχαγός Μίχαελ Παίσιγκερ, συμμετείχε, σχεδόν σε όλες τις σφαγές του άμαχου πληθυσμού, στα χωριά της Ηπείρου. Το 1956 κατατάχτηκε ξανά, στον γερμανικό στρατό της μεταπολεμικής Γερμανίας, με τον βαθμό του ταγματάρχη και το 1957, έγινε διοικητής, στην 104 ταξιαρχία, που μετονομάστηκε σε 1η ορεινή μεραρχία ορεινών καταδρομών «Εντελβάις»! Διετέλεσε διοικητής, της VKK 653 Διοίκηση Άμυνας του ΝΑΤΟ, μέχρι το 1957.Το 1998 εξέδωσε βιβλίο, με τα «κατορθώματα» των «ηρωικών Εντελβάις». Πέθανε το 2003 σε ηλικία 84 χρονών.
Παραθέτονται τα ονόματα των νεκρών της αποφράδας εκείνης ημέρας:
Κίτσωνας Γεώργιος – (Παπαγάκης) παπάς
Τζαβάρας Σπύρος – Γραμματέας
Σιούζιος Βασίλειος
Μπάσιος Γεώργιος
Σίμος Χαράλαμπος
Μεντής Ηλίας
Μπούμπας Βασίλειος
Κούρος Κων/νος
Κόντης Νικόλαος
Νάτσιας Παναγιώτης
Τσέπας Σπύρος (Πήλιο Φαρμάκης)
Σιούτης Δημήτριος
Γκότσης Γεώργιος
Γραμμόζης Νικόλαος
Γραμμόζης Γεώργιος
Γραμμόζης Κων/νος
Νατσίκος Δημήτριος
Δεμίρης Χρήστος
Σκούπρας Ιωάννης
Γκόγκος Παναγιώτης
Βολταίρος Παναγής
Οι πρώτοι που επέστρεψαν στον τόπο της συμφοράς, έτρεχαν στα ζεστά ακόμα συντρίμμια, να βρουν κάτι για να πειστούν για τους ανθρώπους τους. Άλλος ένα σκούφο, άλλος μια ταμπακέρα… Το βλάχικο λυπητερό μοιρολόι των γυναικών του χωριού αντήχησε στις λαγκαδιές και τα πλάγια των βουνών, αιώνιο ανάθεμα και κατάρα για τους φονιάδες των παιδιών, πατεράδων και αντρών τους…
Χωρίς θυσίες δεν γίνεται να είσαι ελεύθερος. Να μην ξεχνάμε όσες και όσους θυσιάστηκαν για την ελευθερία και να τους μνημονεύουμε.
*** Η φωτογραφία είναι από την ertnews
Αιμιλία Πανταζή
10.7.2022
