Το ισχυρό μήνυμα πως η ελληνική εξωτερική πολιτική στρατηγική βασίζεται στην πλήρη εφαρμογή των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, στον σεβασμό των Αρχών του καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της καταδίκης της απειλής ή της χρήσης βίας, έστειλε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, κατά τη διάρκεια των κοινών δηλώσεων με τον Αμερικανό ομόλογό του Άντονι Μπλίνκεν, αμέσως μετά την έναρξη του 4ου Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδας – ΗΠΑ και της κατ’ ιδίαν συνάντησής τους, στην Αθήνα:
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Αγαπητέ κύριε Υπουργέ, για δεύτερη φορά σήμερα, θα ήθελα να σε καλωσορίσω στην Αθήνα. Κυρίες και κύριοι, μόλις εγκαινιάσαμε με τον Αμερικανό ομόλογό μου τον 4ο γύρο του Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδος – Ηνωμένων Πολιτειών.
Πραγματοποιήσαμε, επίσης, εποικοδομητικές συζητήσεις για το γενικότερο πλαίσιο των διμερών μας σχέσεων. Ο Στρατηγικός Διάλογος αφορά επτά σημαντικούς τομείς.
Αποτελεί απτή απόδειξη της δυναμικής που έχουν οι σχέσεις μας με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σχέσεις στρατηγικές, οι οποίες έχουν φτάσει στο υψηλότερο σημείο τους.
Σχέσεις με βέβαιη προοπτική. Στέρεη βάση των διμερών μας σχέσεων είναι οι κοινές μας αρχές και αξίες. Η ελευθερία, η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η προσήλωσή μας στο Διεθνές Δίκαιο και στις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Αλλά και η δυναμική παρουσία της ελληνικής ομογένειας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ελλάδα, ο κύριος Τσούνης, αποτελεί λαμπρό παράδειγμα των επιτυχιών της ομογένειας.
Αγαπητέ Tony, αγαπητέ κύριε Υπουργέ, η σημερινή σας επίσκεψη ακολουθεί την επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον τον Μάιο του 2022.
Η ανοδική δυναμική των στρατηγικών διμερών μας σχέσεων επισφραγίστηκε από τις δύο αμυντικές Συμφωνίες των χωρών μας. Είχα την τιμή να υπογράψω και τις δύο αυτές Συμφωνίες.
Η υπογραφή τους αποδεικνύει ότι σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον, η Ελλάδα αναγνωρίζεται ως πυλώνας σταθερότητας και ασφάλειας.
Εμείς και οι Ηνωμένες Πολιτείες αγωνιστήκαμε δίπλα – δίπλα στις μεγάλες ιστορικές προκλήσεις του 20ου αιώνα. Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην Κορέα.
Όταν ολοκληρωτικά καθεστώτα επιχείρησαν να επιβάλουν τη θέλησή τους μέσω της απειλής χρήσης βίας και της χρήσης βίας. Δυστυχώς, σήμερα, στον 21ο αιώνα πια, γινόμαστε μάρτυρες παρόμοιων συμπεριφορών.
Μελανό τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Επαναλαμβάνω, με κάθε ευκαιρία, ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική βασίζεται στην πλήρη εφαρμογή των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Βασίζεται στον σεβασμό των αρχών του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της καταδίκης της απειλής ή της χρήσης βίας.
Από την πρώτη στιγμή προσφέραμε βοήθεια στην Ουκρανία, συνταχθήκαμε αμέσως με τις Αποφάσεις και τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, στο πλαίσιο της συμμετοχής μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.
Η Βουλή των Ελλήνων επικύρωσε σε σύντομο χρονικό διάστημα την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, των δύο χωρών που είναι εταίροι μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σήμερα, όμως, είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε και για τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή. Συμφωνήσαμε για την αναγκαιότητα να κρατηθεί ζωντανή η ευρωατλαντική πορεία των Δυτικών Βαλκανίων.
Ενημέρωσα τον αγαπητό Tony για τις επισκέψεις μου στα Δυτικά Βαλκάνια, τις προσπάθειες που καταβάλλει η Ελλάδα για να αποφευχθεί μια νέα κρίση στην περιοχή μας. Τον ενημέρωσα, επίσης, για τις εξελίξεις σε Αιγαίο και Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Η γειτονική μας Τουρκία, αλλά και η Συρία, χτυπήθηκαν ανελέητα από τους πρόσφατους σεισμούς. Διαπίστωσα το μέγεθος της πρωτοφανούς καταστροφής, κατά την επίσκεψή μου στην Αντιόχεια πριν από μία εβδομάδα, συνοδευόμενος από τον φίλο μου, Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Ήταν η πρώτη επίσκεψη Ευρωπαίου Υπουργού Εξωτερικών στις πληγείσες περιοχές και είχα την ευκαιρία χθες να ενημερώσω σχετικά το Συμβούλιο των Εξωτερικών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες, ζητώντας βοήθεια για τα θύματα των σεισμών.
Η Ελλάδα, άλλωστε, ήταν και η πρώτη χώρα που έστειλε ειδικές μονάδες διάσωσης στην Τουρκία και η ελληνική κοινωνία συγκέντρωσε – και συνεχίζει να συγκεντρώνει – τόνους ανθρωπιστικού υλικού, το οποίο μεταφέρεται στον τουρκικό και στον συριακό λαό.
Επίσης συμφωνήσαμε με τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών ότι δεν πρέπει να περιμένουμε καταστροφές για να ομαλοποιήσουμε τις σχέσεις μας.
Σήμερα είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε με τον Tony Blinken για τη συνεργασία μας εντός των Διεθνών Οργανισμών, αλλά και των πολυμερών σχημάτων. Όπως τη συνεργασία «3+1» και την προοπτική να δυναμώσει αυτή ακόμη περισσότερο.
Ένα άλλο θέμα που μας απασχόλησε σήμερα ήταν το ενεργειακό. Ειδικά οι κινήσεις που πρέπει να γίνουν για την απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.
Τόνισα τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Ελλάδα ως ενεργειακός κόμβος από τον Νότο πλέον προς τον Βορρά. Οι πλωτές μονάδες αποθήκευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη, η Ρεβυθούσα, ο αγωγός Ελλάδας-Βουλγαρίας, είναι μερικά από τα σχέδια που θα ενισχύσουν σημαντικά τον ρόλο αυτό.
Επίσης, χαιρετίζουμε την αμερικανική υποστήριξη στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου. Η διασύνδεση αυτή θα επιτρέψει τη μεταφορά καθαρής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Συζητήσαμε, επίσης, για τη συνεργασία στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των επενδύσεων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής αποτελούν τον μεγαλύτερό μας εταίρο, εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο εμπόριο, στις επενδύσεις, στον τουρισμό.
Σήμερα, καταλήγοντας, θέλω να πω ότι ήταν μια ακόμα σημαντική μέρα για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις. Αγαπητέ μου Tony, θα ήθελα να σε ευχαριστήσω θερμά και να σου ευχηθώ μια καλή μέρα στην γενέτειρα της δημοκρατίας.
Ευχαριστώ πολύ.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Καλησπέρα. Έχω μία ερώτηση προς τους δύο Υπουργούς, σε σχέση με τη Λιβύη: Η κατάσταση στη χώρα παραμένει αμετάβλητη, συγκεκριμένες δυνάμεις δρουν στρατιωτικά και διπλωματικά λειτουργώντας ουσιαστικά εις βάρος της όποιας προσπάθειας σταθεροποίησης γίνεται στη χώρα αυτή και εις βάρος της διεξαγωγής των εκλογών.
Η Ελλάδα έχει να αντιμετωπίσει και μία παράνομη τουρκολιβυκή συμφωνία, παράνομη όσον αφορά το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, μία συμφωνία η οποία στην ουσία διαιρεί την Ανατολική Μεσόγειο. Αν βλέπετε εξελίξεις την επόμενη περίοδο και προς ποια κατεύθυνση θα είναι αυτές οι εξελίξεις;
Ευχαριστώ.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κοιτάξτε, η δική μας θέση – και νομίζω και η θέση των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά υπάρχει εδώ ο κύριος Blinken να το εκφράσει αυτό – είναι ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν προσδίδει κάποιο θετικό στοιχείο. Αντίθετα, είναι απολύτως παράνομο και, κατά συνέπεια, απολύτως ανυπόστατο.
Από εκεί και πέρα τώρα, όσον αφορά τις προσπάθειες που γίνονται από πολλές πλευρές, και από τις Ηνωμένες Πολιτείες, για να βρεθεί ένας μηχανισμός που να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές, σε αυτό η Ελλάδα είναι έτοιμη να προσφέρει, με όποιον τρόπο μπορεί.
Αυτή είναι η γενική μας θέση.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, η Ελλάδα έχει παράσχει στρατιωτικό εξοπλισμό στην Ουκρανία και παίρνει κάποιο εκσυγχρονισμένο υλικό σε αντικατάστασή του από την ΗΠΑ.
Σε ποιο τομέα σχεδιάζετε να συνεχίσετε να παρέχετε υποστήριξη, ειδικά στους τομείς που υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη; Πυροβολικό; Αεράμυνα; Και πώς βλέπετε αυτή την ευκαιρία μέσω της βοήθειας που δίνετε στην Τουρκία, να ενδυναμώσετε και να βελτιώσετε τις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας; Και ποια συγκεκριμένα βήματα μπορεί να κάνει η κάθε χώρα για να βελτιωθούν οι σχέσεις;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ρωτήσατε δύο πράγματα. Το πρώτο έχει να κάνει με τα οπλικά συστήματα που η Ελλάδα θα μπορούσε να διαθέσει για να βοηθήσει περαιτέρω την Ουκρανία. Και το δεύτερο που με ρωτήσατε έχει να κάνει με τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Όσον αφορά την ενίσχυση της Ουκρανίας από την Ελλάδα, οφείλω να σας πω ότι για την ελληνική εξωτερική πολιτική αυτή η επιλογή είναι εύκολη γιατί η δική μας εξωτερική πολιτική είναι επιλογή στήριξης των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου.
Και εδώ, στην περίπτωση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, υπάρχει άσπρο-μαύρο. Υπάρχει επιτιθέμενος και αμυνόμενος. Υπάρχει θύτης και υπάρχει θύμα.
Η ελληνική εξωτερική πολιτική, λοιπόν, είναι με την πλευρά του θύματος, με την πλευρά αυτού που δέχτηκε την επίθεση, κατά παράβαση κάθε όρου του Διεθνούς Δικαίου.
Ό,τι μπορούμε, μέσα στις δυνατότητές μας, για να βοηθήσουμε την χώρα που δέχθηκε την επίθεση, θα το κάνουμε.
Όσον αφορά το θέμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, θα μου επιτρέψετε να σας πω ότι δεν συνδυάζουμε την βοήθεια που παρέχουμε και θα συνεχίσουμε να παρέχουμε στα θύματα του σεισμού, στον τουρκικό, στο συριακό λαό, με την ευρύτερη εξωτερική μας πολιτική.
Είναι υποχρέωσή μας απέναντι στους συνανθρώπους μας που υποφέρουν, να τους βοηθήσουμε και θα συνεχίσουμε να το πράττουμε.
Εάν τώρα, μέσα από την επαφή των δύο κοινωνιών, βελτιωθεί το κλίμα των σχέσεών μας, αυτό, βεβαίως, πάντα έχει και πολιτικές συνέπειες – και το ξέρετε καλά.
Όμως, ξαναλέω: Η Ελλάδα δεν επιδιώκει ανταλλάγματα από την τουρκική πλευρά μέσω της βοήθειας που παρέχει στα θύματα των σεισμών.
Είναι αυτοτελής υποχρέωσή μας να βοηθήσουμε τους Τούρκους και τους Σύρους συνανθρώπους μας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, ευχαριστούμε για τη φιλοξενία σας στην όμορφη και ηλιόλουστη πρωτεύουσά σας.
Η «δυτική ενότητα» έχει παραμείνει για την Ουκρανία, αλλά ποία είναι η διάθεση υποστήριξης στην Ευρώπη και στην Ελλάδα αν συνεχιστεί αυτός ο πόλεμος για άλλη μια χρονιά; Σε ποιο σημείο η Ελλάδα και άλλες χώρες στη νότια Ευρώπη θα σπρώξουν και θα επιμείνουν για διαπραγματεύσεις;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ευχαριστώ για την ερώτηση. Ξέρετε, όταν η Ρωσία επιτέθηκε στην Ουκρανία, νομίζω μια από τις βασικές υποθέσεις εργασίας που είχε κάνει η ρωσική πλευρά ήταν ότι η Ευρώπη δεν θα παραμείνει ενωμένη, ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα διχαστεί είτε υπό το κράτος του ενεργειακού εκβιασμού είτε υπό το κράτος της διαφορετικής προσέγγισης προς την Ουκρανία.
Και νομίζω ότι αυτή η ρωσική υπόθεση εργασίας με κανέναν τρόπο δεν απεδείχθη ακριβής. Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Ένωση απέκτησε ένα καινούργιο ενοποιητικό αφήγημα και η υποστήριξη της Ουκρανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι διαρκής, συνεχής και αυξανόμενη.
Όπως, επίσης, με απόλυτη ομοφωνία ψηφίζονται τα πακέτα κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας.
Άρα, αυτό το οποίο έχω να σας πω είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας υπερήφανος χώρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αρχών και αξιών και θα παραμείνει σταθερή στη θέση υποστήριξης της Ουκρανίας.
Και είπα και προηγουμένως ότι για εμάς στην Ελλάδα το ζήτημα είναι απλό. Είναι θέμα Διεθνούς Δικαίου. Η εξωτερική μας πολιτική βασίζεται στο Διεθνές Δίκαιο. Εάν εμείς τηρούσαμε οποιαδήποτε διαφορετική στάση, στην πραγματικότητα θα «πυροβολούσαμε» το ίδιο αφήγημα, το οποίο στηρίζουμε.
Αντ. Μπλίνκεν: Βασικός στρατηγικός κόμβος η Αλεξανδρούπολη
Τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Ελλάδας σε ό,τι αφορά την ενίσχυση της ασφάλειας και την ενεργειακή μετάβαση στην περιοχή εξήρε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών ‘Αντονι Μπλίνκεν στις εισαγωγικές δηλώσεις κατά την έναρξη του 4ου γύρου του Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδος-ΗΠΑ, ενώ υπογράμμισε πως οι ΗΠΑ είναι ευγνώμονες για την ακλόνητη υποστήριξη της Ελλάδας στην Ουκρανία.
Ακόμη ο κ. Μπλίνκεν ευχαρίστησε την Ελλάδα για τη στήριξή της στην Τουρκία μετά τους καταστροφικούς σεισμούς και κάλεσε Αθήνα και ‘Αγκυρα να αδράξουν την ιστορική στιγμή και το θετικό κλίμα που έχει δημιουργηθεί.
Όπως τόνισε «ο Στρατηγικός Διάλογος είναι στην πραγματικότητα μια αντανάκλαση της σχέσης που έχουν οι πολίτες μας για περισσότερα από 200 χρόνια και πράγματι η σημερινή διευρυμένη αντιπροσωπεία αντιπροσωπεύει το βάθος της σχέσης που έχουμε».
Υπενθύμισε πως η σημερινή συζήτηση βασίζεται στον 3ο στρατηγικό διάλογο που πραγματοποιήθηκε μεταξύ των δύο υπουργείων στην Ουάσιγκτον το 2021 και σε άλλα σημαντικά βήματα, όπως η τροποποίηση της συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας.
«Τα στρατεύματα των δύο χωρών εκπαιδεύονται μαζί, με νέους τρόπους και σε περισσότερα μέρη. Η Αλεξανδρούπολη έχει γίνει βασικός στρατηγικός κόμβος για να φέρουμε νέα αμυντικά όπλα, φορτηγά, πυροβολικό, στρατιωτικές μονάδες σε όλη την Ευρώπη», επισήμανε.
Σημείωσε πως οι ΗΠΑ εργάζονται για την αναβάθμιση των εγκαταστάσεων στην περιοχή, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας, ενώ «παρόμοιες επενδύσεις έχουμε και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένων 123 εκατομμυρίων δολαρίων σε υποδομές στον κόλπο της Σούδας και στη Λάρισα».
«Οι ΗΠΑ είναι ευγνώμονες για την ακλόνητη υποστήριξη της Ελλάδας προς την Ουκρανία μετά την εισβολή, μεταξύ άλλων ανοίγοντας τις πόρτες της σε 20.000 εκτοπισμένους Ουκρανούς», τόνισε.
Ακόμη ευχαρίστησε την Ελλάδα που άμεσα έστειλε πυροσβέστες, γιατρούς, προσωπικό έρευνας και διάσωσης, αλλά και προμήθειες στη γειτονική Τουρκία, μετά τους καταστροφικούς σεισμούς.
Ο κ. Δένδιας, όπως υπενθύμισε, ήταν άλλωστε ο πρώτος Ευρωπαίος υπουργός Εξωτερικών που ταξίδεψε στην Τουρκία, ενώ και ο ίδιος βρέθηκε εκεί την Κυριακή.
«Είδαμε και οι δύο την απίστευτη καταστροφή από τον σεισμό και είχαμε την ευκαιρία να ενημερωθούμε για τις προσπάθειες διάσωσης και ανακούφισης», σημείωσε και πρόσθεσε ότι οι δύο υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας «δήλωσαν ότι θα ενισχύσουν τη διμερή συνεργασία, λέγοντας ότι δεν πρέπει να περιμένουμε άλλο σεισμό για να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας».
Επίσης, κάλεσε τις δύο χώρες «να αδράξουν την ιστορική ευκαιρία για να ενισχυθούν οι ιστορικές σχέσεις μεταξύ δύο κρίσιμων συμμάχων σε μια κομβική περιοχή σε μια καίρια στιγμή».
Ακόμη, ο Αμερικανός υπουργός αναφέρθηκε στις προσπάθειες για προώθηση της καθαρής ενέργειας και ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας.
«Η μετάβαση της Ελλάδας αποτελεί πρότυπο για την περιοχή», υπογράμμισε χαρακτηριστικά, υπενθυμίζοντας πως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή παρείχαν το ήμισυ των αναγκών της Ελλάδας σε ηλεκτρική ενέργεια, κάτι που, όπως είπε, ισοδυναμεί με την απομάκρυνση 3 εκατομμυρίων αυτοκινήτων από τους δρόμους.
Ακόμη εξήρε το ρόλο της χώρας μας στη στήριξη των γειτονικών χωρών να διαφοροποιήσουν τις ενεργειακές πηγές μειώνοντας την εξάρτησή τους από τη Ρωσία, όπως για παράδειγμα τη Βουλγαρία.
Σημείωσε ακόμη ότι Ελλάδα και ΗΠΑ εργάζονται για την ενίσχυση των δεσμών των δύο λαών και τόνισε πως πάνω από ένα εκατομμύριο Αμερικανοί επισκέπτονται την Ελλάδα κάθε χρόνο. Υπενθύμισε δε πως στον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρος αρέσει να αποκαλείται Τζον Μπαϊντενόπουλος.
«Κάθε μέρα οι λαοί μας μαθαίνουν ο ένας από τον άλλο, διευθύνουν μαζί επιχειρήσεις, βλέπουν ο ένας τις ταινίες του άλλου, ακούνε ο ένας τη μουσική του άλλου, απολαμβάνουν ο ένας το φαγητό του άλλου».
«Τον περασμένο Νοέμβριο πήγαμε την εκπαιδευτική μας συνεργασία σε νέα επίπεδα», ανέφερε, υπενθυμίζοντας πως μια αντιπροσωπεία ρεκόρ 30 αμερικανικών πανεπιστημίων που ήρθαν σε ελληνικά πανεπιστήμια για συνεργασία.
«Το καλοκαίρι ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης παρατήρησε ότι η Ελλάδα είναι ένας ελκυστικός προορισμός για πολιτιστικές ανταλλαγές επειδή είναι ένα εργαστήριο συνεχών αλλαγών», ανέφερε. «Είναι ένας θαυμάσιος τρόπος για να περιγράψει κανείς την Ελλάδα και νομίζω ότι το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για εμάς και για τη φιλία μας».
«Οι σχέσεις μας διαρκώς εξελίσσονται, καινοτομούν, οδηγώντας τελικά σε ένα καλύτερο μέλλον», τόνισε ο κ. Μπλίνκεν και κατέληξε: «Είμαι βέβαιος ότι ο σημερινός στρατηγικός διάλογος θα προωθήσει όλες αυτές τις προσπάθειες και θα μας βοηθήσει να αποδώσουμε καλύτερα για τον ελληνικό και τον αμερικανικό λαό και για τον κόσμο, γιατί αυτή είναι η ευθύνη μας»
21.2.2023
