Η πρόσφατη Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, η οποία βασίστηκε σε δημοσιοποιημένα στοιχεία, διαπιστώνει ολιγοπώλιο στον κατασκευαστικό τομέα για μεγάλα έργα του κυπριακού δημοσίου. Πάντως, η νομική ανάλυση ενός ολιγοπωλίου συνδέεται αλλά δεν ταυτίζεται με την οικονομική. Από οικονομικής πλευράς, ο ανταγωνισμός είναι το καλύτερο σενάριο για δίκαιες τιμές, ποιότητα κ.ά. Όμως, το μεγάλο μέγεθος μιας εταιρείας με ανάλογο μερίδιο αγοράς, δυνατόν να αποτελεί προϋπόθεση για δραστηριοποίηση στον κατασκευαστικό τομέα μεγάλων έργων και επιπλέον να αποτελεί μια θεμιτή και επιτυχημένη επιχειρηματικότητα. Άλλωστε, η δεσπόζουσα θέση μιας εταιρείας δεν αποτελεί παρανομία, αλλά είναι η κατάχρηση/εκμετάλλευση μιας τέτοιας θέσης (στις τιμές, στο χρόνο αποπεράτωσης έργων, στον αποκλεισμό ανταγωνιστών κ.ά.) που παραβιάζει την νομιμότητα.
Ειδικά ο κατασκευαστικός τομέας σε μεγάλα έργα «ευνοεί» δημιουργία ολιγοπωλίου και δυνατότητα δεσπόζουσας θέσης, για αυτό η νομοθετική εποπτεία υπάρχει για να ενεργοποιείται. Επειδή υπάρχει πλαίσιο ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί ανταγωνισμού και επειδή πολλά κατασκευαστικά δημόσια έργα συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ, ζήτησα από την Ευρ. Επιτροπή εις βάθος διερεύνηση και προτάσεις βελτίωσης του ανταγωνισμού. Μια έρευνα με διεισδυτικά στοιχεία θα καταδείξει ή θα απορρίψει παραβιάσεις (π.χ. συνεννοήσεις, αποκλεισμούς, κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης κ.ά.), με θύμα τους ανταγωνιστές (πραγματικούς ή δυνητικούς), είτε το κράτος λόγω μειωμένης διαπραγματευτικής δύναμης. Εξού, η ανάδειξη ερωτημάτων είναι δηκτική π.χ. Γιατί ορισμένοι ιδιοκτήτες εταιρειών, από το λιανικό εμπόριο μέχρι τις … κατασκευές, έχουν πολιτικό «προστάτη»; Γιατί όταν οι τιμές προϊόντων αυξήθηκαν δικαιολογημένα πριν 2-3 χρόνια, δεν μειώθηκαν ανάλογα όταν το κόστος παραγωγής τους επέστρεψε στο αρχικό χαμηλότερο επίπεδο; Είναι αυτές θεμιτές πρακτικές;
Παρεμπιπτόντως, στο Βέλγιο είναι διάσπαρτα τα αγάλματα του βασιλιά Λεοπόλδου, ο οποίος ως ιδιοκτήτης κι απόλυτος ηγεμόνας του Κονγκό στην Αφρική (1885-1908) συγκέντρωσε τεράστιο πλούτο επιβάλλοντας καταναγκαστική εργασία με μαζικά βασανιστήρια και δολοφονίες, καθώς εκατομμύρια Κονγκολέζοι πέθαναν ή ακρωτηριάστηκαν. Αλλά, ο … «φιλεύσπλαχνος» Λεοπόλδος με τους αυλικούς του, χρηματοδοτούσαν ανέγερση κτιρίων στο Βέλγιο, μαζί με αγάλματα και πάρκα προς τιμήν του «ευεργέτη» Λεοπόλδου, για τα οποία σήμερα επικρατεί απαξίωση με αίτημα την θεσμική αποδόμησή τους και αποκατάσταση της ιστορικής ηθικής δικαιοσύνης. Τέτοια υπήρξαν και στον τόπο μας, από τους φεουδάρχες και επί τουρκοκρατίας τους αγάδες οι οποίοι απομυζούσαν τον μόχθο του λαού οδηγώντας χιλιάδες οικογένειες στην πείνα και ενίοτε στην ατίμωση, με τους εξαθλιωμένους να παραχωρούν τα κορίτσια τους πεσκέσι στον αγά-αφέντη. Αργότερα, διάφοροι «ευεργέτες» μέσω της τοκογλυφίας άρπαζαν την γη των μικροκαλλιεργητών.
Υπάρχουν τέτοιοι σύγχρονοι … «ευεργέτες» στην Κύπρο, οι οποίοι μέσω μεθοδευμένων παραβιάσεων άγραφων και γραπτών νόμων συγκέντρωσαν πλούτο με τη συγκάλυψη και συνέργεια ανθρώπων σε θέσεις-κλειδιά (στην πολιτική, δικαστική, εποπτική εξουσία) και κατόπιν φρόντισαν ώστε το όνομά τους να φιγουράρει σε κτίρια και πάρκα. Υπάρχουν σήμερα γνωστές περιπτώσεις τέτοιων μεγαλοαπατεώνων «επιφανών» που αφού πάτησαν επί πτωμάτων και κανονικά έπρεπε να είναι στη φυλακή, «εξαγόρασαν» τον τίτλο του ευεργέτη με δωρεές σε σωματεία, νοσοκομεία, ακαδημαϊκά ιδρύματα ή … εκδίδοντας βιογραφίες για τις «διδακτικές» εμπειρίες τους… Και οι σύγχρονοι αυλικοί πάντα στο ρόλο τους.
Κώστας Μαυρίδης, Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S&D) costas.mavrides@europarl.europa.eu
