Η εορταστική εκδήλωση για την επίσημη ένταξη του Λευκού Πύργου στον κατάλογο με τους «Θησαυρούς της Ευρωπαϊκής Κινηματογραφικής Κληρονομιάς» (Treasures of European Film Culture) της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 7 Νοεμβρίου, στο πλαίσιο του 66ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, στην πλατεία Λευκού Πύργου.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με ένα θερμό καλωσόρισμα από τον Βασίλη Τερζόπουλο, συνεργάτη του Ελληνικού Προγράμματος του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: «Αξιότιμοι προσκεκλημένοι, σας καλωσορίζουμε στον Λευκό Πύργο, ίσως το πιο γνωστό σύμβολο της Θεσσαλονίκης, που εντάχθηκε στον κατάλογο της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου με τους Θησαυρούς της Ευρωπαϊκής Κινηματογραφικής Κληρονομιάς» ανέφερε ο Βασίλης Τερζόπουλος. Αμέσως μετά, έδωσε τον λόγο στον Mike Downey, Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, ο οποίος τόνισε τη σημασία της δημιουργίας ενός δικτύου κινηματογραφικών μνημείων σε όλη την Ευρώπη, εκφράζοντας παράλληλα τις ευχαριστίες του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΑΚ και της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, Ζιλιέτ Μπινός, απέναντι σε όσους συνέβαλαν στην υλοποίηση αυτής της πρωτοβουλίας.
«Σας ευχαριστώ πολύ εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, την οποία εκπροσωπώ ως Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου, που βρίσκεστε μαζί μας εδώ, αυτή την πανέμορφη ημέρα, με αυτόν τον πανέμορφο ήλιο, στη σκιά αυτού του φανταστικού μνημείου, του Λευκού Πύργου. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα την Ελίζ Ζαλαντό, Γενική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, την Αθηνά Καρτάλου, Γενική Διευθύντρια Ελληνικού Κινηματογράφου Κινηματογράφου στο ΕΚΚΟΜΕΔ, τον Αναστάσιο Αντωνάρα, αρχαιολόγο και Διευθυντή του Τμήματος Επικοινωνίας του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, την εκλεκτή μας προσκεκλημένη Φοίβη Οικονομοπούλου, καθώς και όλους τους συναδέλφους μου και μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου που βρίσκονται σήμερα μαζί μας. Η Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου ιδρύθηκε το 1989 από τον Ίνγκμαρ Μπέργκμαν και 40 ακόμη Ευρωπαίους δημιουργούς του κινηματογράφου, με σκοπό την προώθηση, την προστασία και την ανάδειξη της ευρωπαϊκής κινηματογραφικής κληρονομιάς. Στόχος μας είναι να παρέχουμε μια πλατφόρμα υποστήριξης και να προβάλλουμε ταινίες που γυρίζονται στην Ευρώπη, καθώς και να στρέψουμε την προσοχή στους ανθρώπους που εμπλέκονται στη δημιουργία τους» δήλωσε αρχικά ο κ. Downey.
«Όπως όλοι γνωρίζουμε όμως, ο πολιτισμός, και ιδιαίτερα ο κινηματογραφικός πολιτισμός, συνδέεται με τόπους. Με μέρη και τοποθεσίες που μας θυμίζουν ορισμένα από τα αριστουργήματα του ευρωπαϊκού σινεμά, τόπους που έχουν γίνει κομμάτι της συλλογικής μας μνήμης. Σήμερα έχουμε τη μεγάλη χαρά να βρισκόμαστε σε έναν τέτοιο τόπο, εδώ στη Θεσσαλονίκη. Νιώθω ιδιαίτερα
περήφανος για το γεγονός ότι στη διάρκεια της θητείας μου χτίζουμε ένα τέτοιο δίκτυο, που πλέον περιλαμβάνει 50 ευρωπαϊκές χώρες και 60 διαφορετικά τοπόσημα. Από τη Φοντάνα ντι Τρέβι στη Ρώμη, τις Σκάλες Ποτέμκιν στην Οδησσό και το βιβλιοπωλείο του Νότινγκ Χιλ στο Λονδίνο, μέχρι το καφέ της Αμελί στη Μονμάρτη και και το νησί Φάρο του Μπέργκμαν –του ιδρυτή μας– στη Σουηδία. Ο Λευκός Πύργος είναι πρώτο μνημείο από την Ελλάδα που εντάσσεται στη λίστα με τους Θησαυρούς της Ευρωπαϊκής Κινηματογραφικής Κληρονομιάς, σε αυτό το συνεχώς αναπτυσσόμενο δίκτυο, που καθρεφτίζει τον πλούτο και τη μαγεία του ευρωπαϊκού Κινηματογράφου. Ο Λευκός Πύργος κουβαλάει ούτως ή άλλως μια μακρά ιστορία ως το σύμβολο της Θεσσαλονίκης, η οποία αποτέλεσε σκηνικό σε πολλές ταινίες του Θόδωρου, του σημαντικότερου ίσως σκηνοθέτη στην ιστορία του ελληνικού σινεμά» ανέφερε ο Mike Downey.
Αμέσως μετά, η Ελίζ Ζαλαντό, Γενική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, έκανε λόγο για μια εκδήλωση με ιδιαίτερο συμβολισμό: «Η σημερινή γιορτή ένταξης του Λευκού Πύργου στους Θησαυρούς της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου έχει πολλαπλό συμβολικό βάθος και αγγίζει τον συναισθηματικό πυρήνα του Φεστιβάλ μας. Ο Λευκός Πύργος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την εικόνα και την ταυτότητα του Φεστιβάλ, αλλά και με το έργο ενός δημιουργού που θα είναι για πάντα συνυφασμένος με το Φεστιβάλ τόσο ως πρώην Πρόεδρος όσο και ως μέντορας, καθοδηγητική μορφή και πηγή έμπνευσης όλα αυτά τα χρόνια. Σήμερα τιμούμε όχι μόνο ένα μνημείο φτιαγμένο από πέτρα και χρόνο, αλλά κι ένα ορόσημο των κινούμενων εικόνων, που γεφυρώνει την ιστορική κληρονομιά με την κινηματογραφική παρακαταθήκη. Ο Λευκός Πύργος, μέσα από την ποιητική ματιά του Θόδωρου Αγγελόπουλου, έγινε κάτι παραπάνω από ένα εμβληματικό μνημείο. Έγινε φορέας μνήμης και κιβωτός της ελληνικής ψυχής. Στον κινηματογράφο του Αγγελόπουλου ο Λευκός Πύργος υπερέβη τη λειτουργία του απλού φόντου, καθώς υπήρξε μάρτυρας της ιστορίας, της εξορίας, του αιώνιου ανθρώπινου δράματος, θυμίζοντάς μας τη μεταμορφωτική δύναμη του κινηματογράφου και τον τρόπο με τον οποίο διαφυλάσσει την εύθραυστη ισορροπία της μνήμης και της συλλογικής συνείδησης. Στην εποχή μας εξάλλου, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, είναι ουσιαστικό να θυμόμαστε τις ιστορίες του παρελθόντος».
Σε εκείνο το σημείο, ακολούθησε η τοποθέτηση της Αθηνάς Καρτάλου, Γενικής Διευθύντριας Ελληνικού Κινηματογράφου Κινηματογράφου στο ΕΚΚΟΜΕΔ: «Σήμερα είναι μια ημέρα χαράς και γιορτής για το ΕΚΚΟΜΕΔ, στην οποία τιμούμε εκείνους που έκαναν τον ελληνικό κινηματογράφο κομμάτι της ευρωπαϊκής ιστορίας του κινηματογράφου. Τιμούμε τους ανθρώπους και τις κοινότητες πίσω από τις μεγάλες ταινίες, οι οποίες έφεραν τον ελληνικό κινηματογράφο στο προσκήνιο της ευρωπαϊκής πολιτιστικής δημιουργίας. Παράλληλα, τιμούμε την πόλη στην οποία είδαμε να υφαίνονται τόσο δυνατές αφηγηματικές κινηματογραφικές αφηγήσεις και εικόνες. Είμαστε περήφανοι και πολύ χαρούμενοι που είμαστε μαζί σας» ανέφερε, εκφράζοντας παράλληλα θερμές ευχαριστίες εκ μέρους του Διευθύνοντα Συμβούλου του ΕΚΚΟΜΕΔ, Λεωνίδα Χριστόπουλου, αλλά και ολόκληρου του οργανισμού.
Στη συνέχεια, ο Αναστάσιος Αντωνάρας, αρχαιολόγος και Διευθυντής του Τμήματος Επικοινωνίας στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, απηύθυνε χαιρετισμό εκ μέρους της Γενικής Διευθύντριας του Μουσείου, Αγαθονίκης Τσιλιπάκου, αναφέροντας ότι μέσα από αυτή την τιμητική αναγνώριση ο Λευκός Πύργος γίνεται πιο γνωστός στους λάτρεις της 7ης τέχνης, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και διεθνώς: «Συναντηθήκαμε σήμερα σε ένα ξεχωριστό και ιστορικό μέρος, ένα
εμβληματικό μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς και σύμβολο της πόλης, τον Λευκό Πύργο, με έναν σκοπό: να γιορτάσουμε την ένταξή του στη λίστα με τους Θησαυρούς της Ευρωπαϊκής Κινηματογραφικής Κληρονομιάς, μαζί με άλλα 59 τοπόσημα της Ευρώπης».
Αμέσως μετά, ακολούθησε μια ενδιαφέρουσα και εκτενής αναδρομή στις ιστορικές καταβολές του Λευκού Πύργου και την πορεία του ανά τους αιώνες, φτάνοντας μέχρι τη σημερινή εποχή. «Από το 2008 και έπειτα, ο Λευκός Πύργος στεγάζει μια μόνιμη έκθεση αφιερωμένη στην ιστορία της Θεσσαλονίκης, από την ίδρυσή της το 316 π.Χ. έως τον 20ό αιώνα, παρουσιάζοντας διάφορες πτυχές του πολιτισμού της πόλης. Η ανάγκη παράθεσης ενός μεγάλου όγκου πληροφοριών σε έναν σχετικά περιορισμένο χώρο οδήγησε στη χρήση πολυμέσων, σε συνδυασμό με έντυπα γραφικά, ενώ η έκθεση αρχαιολογικού υλικού περιορίστηκε στο ελάχιστο. Στόχος της έκθεσης είναι να παρουσιάσει στους επισκέπτες τη Θεσσαλονίκη μέσα από τις εποχές και να τους ενθαρρύνει να συνεχίσουν την εξερεύνηση τους στα εξειδικευμένα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους της πόλης. Ο κατάλογος με τους Θησαυρούς της Ευρωπαϊκής Κινηματογραφικής Κληρονομιάς περιλαμβάνει τοποθεσίες ενδεδυμένες με συμβολικό χαρακτήρα για τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, ορόσημα του σινεμά που έχουν συνδεθεί με μεγάλες ταινίες και με το όραμα μεγάλων δημιουργών. Χάρη σε αυτή την αναγνώριση, ο Λευκός Πύργος, με την αναμφισβήτητη ιστορική του αξία, εισέρχεται αυτόματα σε ένα πρόσθετο καθεστώς προστασίας, τόσο για παρόν όσο και για το μέλλον» κατέληξε σχετικά.
Ο επίλογος της εκδήλωσης γράφτηκε από την παραγωγό και σύντροφο του Θόδωρου Αγγελόπουλου, Φοίβη Οικονομοπούλου: «Είναι για μένα τιμή και βαθιά συγκίνηση να βρίσκομαι εδώ, εκπροσωπώντας την οικογένεια του Θόδωρου Αγγελόπουλου, τους θεματοφύλακες της παρακαταθήκης ενός μεγάλου δημιουργού και δημόσιου στοχαστή. Σήμερα, χάρη στην Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου, ο ελληνικός κινηματογράφος συνδέεται ακόμη πιο ουσιαστικά με τον Λευκό Πύργο, το εμβληματικό σύμβολο της Θεσσαλονίκης. Της πόλης των προσφύγων και της αέναης μετακίνησης ανθρώπων και ιδεών. Σήμερα, δεν γιορτάζουμε μια απλή σύζευξη τόπου και τέχνης, αλλά την αναγνώριση μιας κοινής μνήμης, ενός κοινού ορίζοντα, μιας πνευματικής συγγένειας ανάμεσα στο βλέμμα του δημιουργού και την ιστορία αυτής της πόλης. Ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος άντλησε δημιουργικά στοιχεία από την αρχαία μυθολογία όχι για να την επαναλάβει, αλλά για να τη μετασχηματίσει σε μια μυθολογία του νεότερου ελληνισμού και των Βαλκανίων: Η αναπαράσταση στις ταινίες του επιτελείται όχι ως σκοπός αλλά ως χρόνος, καθώς οι μικρές ιστορίες των ανθρώπων αντανακλώνται και καθορίζονται από τη μεγάλη Ιστορία. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος έπλασε μια μυθολογία με αφηγήσεις για το ταξίδι, τα σύνορα, την εξορία, την ανθρώπινη μοίρα, μια μυθολογία της σιωπής που παρουσίασε στο παγκόσμιο κοινό την ταραχώδη ιστορία της Ελλάδας, των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας. Τοπίο στην ομίχλη, Το βλέμμα του Οδυσσέα, Μια αιωνιότητα και μια μέρα, Το λιβάδι που δακρύζει. Ταινίες γυρισμένες εν μέρει ή εξ ολοκλήρου στη Θεσσαλονίκη, που κρατούν ζωντανές τις εικόνες της όχι ως απλά σκηνικά, αλλά ως σύμβολα μνήμης» ανέφερε αρχικά, προτού εμβαθύνει στην πολύπλευρη και αλληγορική σχέση του δημιουργού Θόδωρου Αγγελόπουλου με τη θάλασσα και το υδάτινο στοιχείο.
«Η πόλη από τη μια πλευρά, η απεραντοσύνη της θάλασσας από την άλλη. Και κάπου ανάμεσά τους, σταθερό σημείο αναφοράς, ο Λευκός Πύργος. Για τον Αγγελόπουλο, η θάλασσα υπήρξε ένας κατεξοχήν μυστηριακός τόπος, σκηνικό και σύμβολο μαζί. Η θάλασσα που απλώνεται από τη Θεσσαλονίκη έως τις ακτές του Ολύμπου, που γεφυρώνει τα Βαλκάνια με το Αιγαίο, που έφερε στο
λιμάνι της Θεσσαλονίκης πρόσφυγες, απόγνωση και ελπίδα. Οι σκιές της, η ομίχλη της, μια σιωπηλή διαρκής παρουσία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Θόδωρος Αγγελόπουλος επέστρεφε ξανά και ξανά στη Θεσσαλονίκη και τη θάλασσά της. Σήμερα, ο Λευκός Πύργος, αιώνια χαραγμένος στην ποιητική του Αγγελόπουλου, αναγνωρίζεται ως Θησαυρός της Ευρωπαϊκής Κινηματογραφικής Κληρονομιάς. Γίνεται ένας φάρος μνήμης και πολιτισμού, που κρατά αναμμένη τη φλόγα του ελληνικού κινηματογράφου και μας καλεί να κοιτάξουμε ξανά με καθαρό βλέμμα τον κοινό μας ορίζοντα».
Η τελετή διοργανώθηκε από το Φεστιβάλ, στο πλαίσιο του 66ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου και το ΕΚΚΟΜΕΔ, με την πολύτιμη βοήθεια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης και του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης. Στη διάρκεια της φετινής διοργάνωσης Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου πραγματοποίησε συνεδρίαση στη Θεσσαλονίκη, στη διάρκεια του 66ου ΦΚΘ.
Η τελετή απονομής των 39ων Βραβείων της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα τον Ιανουάριο του 2027 και –όπως έχει ήδη ανακοινωθεί– το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ως το μεγαλύτερο κινηματογραφικό φεστιβάλ της χώρας, θα συνδράμει με δράσεις που θα προβάλλουν το έργο και την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, καθώς και τον ενεργό ρόλο της Θεσσαλονίκης.
