Το βιβλίο «ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΣ» της Ελένης Μπάλιου, εξερευνά την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς και δράσης, σε περιόδους πολέμου και ειρήνης, εμβαθύνοντας στις υπαρξιακές, ηθικές και κοινωνικοπολιτικές αιτίες που τις προκαλούν.
Οι ιστορίες της αποκαλύπτουν τις υπαρξιακές περιπέτειες των ατόμων που έχουν παγιδευτεί στη ταραχή του πολέμου, τονίζοντας την αδυσώπητη θέληση για ζωή και τον αγώνα για αναγέννηση μέσα από την καταστροφή. Αυτή η αφηγηματική κατεύθυνση αποτελεί μια φιλοσοφική εξερεύνηση του υπαρξισμού, ιδιαίτερα της έννοιας της «ριζοσπαστικής ελευθερίας» που προτάθηκε από τον Jean-Paul Sartre, όπου τα
άτομα, ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες, έχουν την αυτονομία να κάνουν επιλογές που επιβεβαιώνουν την ουσία τους.
Οι ιστορίες της περιγράφουν, επίσης, τις δοκιμασίες των ατόμων εν καιρώ "Ειρήνης-Placebo" – μιας ψευδεπίγραφης ειρήνης που νανουρίζει τις κοινωνίες με εφησυχασμό και υπογραμμίζει πόσο κρίσιμη είναι η ανάγκη για πολιτική εμπλοκή και επαγρύπνηση.
Το βιβλίο μας ωθεί να αναρωτηθούμε πώς οι κοινωνικές δομές και ιδεολογίες μπορούν να συμβάλουν σε ένα συλλογικό ηθικό χάσμα, αποκαλύπτοντας τη σημασία ενός συνεχούς ηθικού προβληματισμού για την αποτροπή της επανάληψης των ιστορικών θηριωδιών.
Οι ηθικές διαστάσεις του πολέμου και της ειρήνης διερευνώνται μέσα από τις αποφάσεις και τις ενέργειες και των χαρακτήρων, που παλεύουν να ασκήσουν το δικαίωμα της επιλογής σε έναν παράλογο και συχνά αδιάφορο κόσμο, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με την ηθική ευθύνη απέναντι
στον εαυτό μας και τους άλλους.
Οι αφηγήσεις της μας ωθούν να επεξεργαστούμε, επίσης, την επιρροή του πολέμου στη διατήρηση της ανθρώπινης μνήμης και αξιοπρέπειας, καθώς και την ευθραστότητα των κοινωνικοπολιτικών κατασκευών που διέπουν τις κοινωνίες σε περιόδους πολέμου και ειρήνης.
Οι διαιρέσεις και οι συγκρούσεις, είτε στο πεδίο της μάχης είτε στους ήσυχους δρόμους κατά την εποχή της ειρήνης, αντικατοπτρίζουν τις κοινωνικές αναζητήσεις για εξουσία, ταυτότητα και συμμετοχή και μας προτρέπουν να αναγνωρίσουμε και να διατηρήσουμε τις μνήμες όσων έχουν
περιθωριοποιηθεί στις επίσημες ιστορικές αναφορές. Η συγγραφέας υπερασπίζεται τη διατήρηση της προσωπικής και συλλογικής μνήμης ως πράξη αντίστασης ενάντια στο σβήσιμο των άβολων αληθειών.
Οι ζωές των χαρακτήρων επηρεάζονται βαθιά από τις πολιτικές ιδεολογίες της εποχής τους, δείχνοντας πώς το προσωπικό γίνεται τελικά πολιτικό. Οι ιστορίες προκαλούν τους αναγνώστες να αναλογιστούν τον αντίκτυπο των πολιτικών αποφάσεων την ατομική ζωή του καθενός, καθώς και στη
συλλογική μοίρα των κοινοτήτων.
Ενδεικτικά θα αναφερθώ σε κάποιες από τις ιστορίες και στους προβληματισμούς που προκαλούν:
«Οι Πρίμουλες της Άννας», λουλούδια που επιβιώνουν και ευδοκιμούν σε δύσκολες συνθήκες, συμβολίζουν την άμυνα της ελπίδας απέναντι στην καταστροφή.
Η ιστορία μας καλεί να αναλογιστούμε τι ρόλο παίζει η μνήμη στην κατανόηση του παρελθόντος και πώς διαμορφώνει τοπαρόν και το μέλλον μας.
«The Good Παιδί»
Το «The Good Παιδί» αναμοχλεύει ζητήματα που αφορούν την προσωπική μας ταυτότητας, τη μετανάστευση και την πολιτισμική αφομοίωση.
Άραγε, τι καθορίζει την αίσθηση του ανήκειν; Πώς οι εμπειρίες της μετανάστευσης και της επιστροφής αναδιαμορφώνουν την ταυτότητα μας;
«Ωτοστόπ»
Το «ωτοστόπ» προκαλεί προβληματισμούς για τη φύση του πεπρωμένου και της ελεύθερης βούλησης.
Άραγε, τα μονοπάτια μας είναι αποτέλεσμα τυχαίων συναντήσεων ή αν είναι κατά κάποιο τρόπο προκαθορισμένα;
«Το Παραδεισάκι»
Επικεντρώνεται σε θέματα μνήμης, απώλειας και αναζήτησης της ομορφιάς σε ένα μεταπολεμικό σκηνικό.
Άραγε, πώς οι φυσικοί χώροι μεταφέρουν το βάρος των προσωπικών και συλλογικών αναμνήσεων; Γιατί η καρδιά εντοπίζει και διαφυλάττει στιγμές ομορφιάς στις πιο σκοτεινές στιγμές;
«Καισαριανή Αγάπη Μου»
Αυτή η ιστορία αποτυπώνει τη στενή σύνδεση μεταξύ τόπου και προσωπικής μας ταυτότητας. Με φόντο την Καισαριανή, έναν τόπο που έχει σημαδευτεί από τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο και την Ελληνική Αντίσταση, η αφήγηση εμβαθύνει στη μνήμη και τη διαρκή κληρονομιά του παρελθόντος.
«Τα Χαμένα Παιδιά»
Αυτή η ιστορία μας ταξιδεύει στη ζωή των παιδιών, που λόγω των καταστροφών του πολέμου και των συνεπειών του, βρίσκονται στη φροντίδα άλλων ατόμων εκτός από τους βιολογικούς τους γονείς.
Διερευνά το ρόλο των κοινωνικών δομών στη διαμόρφωση της μοίρας των πιο ευάλωτων ανάμεσά μας.
«Η Ταράτσα του Αντώνη»
Ο Αντώνης, καθώς μεγαλώνει, βρίσκει παρηγοριά και συντροφιά στην ταράτσα του σπιτιού του, έναν χώρο που έχει μετατρέψει σε έναν μικρό παράδεισο, γεμάτο φυτά και λουλούδια.
Η ιστορία αυτή αναδεικνύει την θεραπευτική δύναμη της φύσης και την ανάγκη για εσωτερική ειρήνη.
Η ανθεκτικότητα των χαρακτήρων, η αναζήτησή τους για νόημα μέσα στο χάος, οι στιγμές αλληλεγγύης και αντίστασής τους, υπογραμμίζουν τον παράλογο ηρωισμό που πρεσβεύει ο Καμύ, αυτόν που βρίσκει αξία και σκοπό στην ίδια την πράξη της εξέγερσης, επιβεβαιώνοντας την ανθρώπινη αξιοπρέπεια στο πλαίσιο του παραλογισμού. Υπενθυμίζουν τη μεταμορφωτική δύναμη της ενσυναίσθησης και της συλλογικής δράσης στη διαμόρφωση ενός πιο ανθρώπινου κόσμου.
Παναγιώτα Μπλέτα – Συγγραφέας/ Διανοήτρια
14.4.2024
