«Μια ευρωπαϊκή άμυνα για τη γεωπολιτική μας ένωση»: ομιλία του Προέδρου Charles Michel στο ετήσιο συνέδριο της EDA:
«Η Ευρώπη δεν θα γίνει μονομιάς, αλλά θα γίνει».
Αυτά τα διάσημα λόγια του Robert Schuman εκφράζουν αυτό που κάνουμε σήμερα. Κάνουμε ένα άλλο σημαντικό κομμάτι της Ευρωπαϊκής μας Ένωσης. Κάνουμε την ένωσή μας για την ασφάλεια και την άμυνα.
Η ιστορία θα κρίνει, αλλά ειλικρινά πιστεύω ότι η αμυντική μας ένωση γεννήθηκε τις ώρες αφότου ρωσικά τανκς πέρασαν τα ουκρανικά σύνορα. Εκείνες τις πρώτες ώρες πήραμε την ιστορική απόφαση να στείλουμε όπλα στην Ουκρανία, μια απόφαση που ήταν αδύνατο να φανταστεί κανείς μόλις λίγες μέρες πριν. Και δεν έχουμε κοιτάξει πίσω. Τώρα πρέπει να χτίσουμε πάνω σε αυτή τη δυναμική.
Λοιπόν, τι πρέπει να κάνουμε και πώς πρέπει να το κάνουμε;
Πρώτον, πρέπει να ενισχύσουμε την ευρωπαϊκή μας ήπειρο. Πρέπει να προβάλλουμε δύναμη και προστασία. Πρέπει να ενισχύσουμε την ευρωπαϊκή μας άμυνα. Μια ισχυρότερη και πιο ικανή ευρωπαϊκή άμυνα θα συμβάλει θετικά στην παγκόσμια και διατλαντική ασφάλεια, της οποίας το ΝΑΤΟ παραμένει το θεμέλιο.
Γνωρίζω ότι ορισμένες ιδέες δεν είναι συναινετικές μέχρι στιγμής, αλλά θα τροφοδοτήσουν τη δημοκρατική μας συζήτηση και θα χαράξουν το δρόμο προς τα εμπρός. Σήμερα, θα ήθελα να μοιραστώ μερικές ιδέες μαζί σας.
Charles Michel
Για σχεδόν 20 χρόνια, εσείς, η EDA, πρωτοστατήσατε στην ευρωπαϊκή αμυντική συνεργασία. Η ιδέα της ευρωπαϊκής άμυνας δεν είναι νέα. Ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας και το ολοένα και πιο ασταθές περιβάλλον ασφαλείας, έχουν δημιουργήσει μια νέα επείγουσα ανάγκη. Πρέπει λοιπόν να αντιμετωπίσουμε το σημερινό μεταβαλλόμενο πρότυπο ασφάλειας. Με τον πόλεμο στο κατώφλι μας, οι φιλοδοξίες μας πρέπει να ταιριάζουν με τον επείγοντα χαρακτήρα.
Από την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, εμείς, η ΕΕ, έχουμε ενεργήσει αποφασιστικά και με ενότητα σε τουλάχιστον τέσσερις βασικούς τομείς:
Πρώτον, πήραμε την άνευ προηγουμένου απόφαση να παραδώσουμε όπλα και πυρομαχικά στην Ουκρανία μέσω της Ευρωπαϊκής Διευκόλυνσης Ειρήνης.
Δεύτερον, εγκρίναμε τη Στρατηγική μας Πυξίδα τον Μάρτιο του 2022. Για πρώτη φορά, η ΕΕ συμφώνησε σε κοινή αξιολόγηση απειλών και κοινή πορεία δράσης στον τομέα της άμυνας.
Τρίτον, στις Βερσαλλίες, αποφασίσαμε να αναπτύξουμε τη στρατηγική μας αυτονομία σε τρεις κρίσιμους τομείς: την οικονομική μας βάση, τον ενεργειακό τομέα και την άμυνα. Στην πραγματικότητα, συμφωνήσαμε να αναλάβουμε μεγαλύτερη ευθύνη για την ασφάλειά μας και να επενδύσουμε όλο και καλύτερα σε αμυντικές δυνατότητες και καινοτόμες τεχνολογίες.
Και τέταρτον, τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, αποφασίσαμε να ενισχύσουμε τις κοινές προμήθειες και να αυξήσουμε την παραγωγή.
Υπό την ηγεσία του Ύπατου Εκπροσώπου Borrell και της ηγεσίας σας, Διευθύνοντος Συμβούλου Jiří Šedivý, η EDA διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στο συντονισμό αυτών των θεμελιωδών αποφάσεων. Θα ήθελα να πω ευχαριστώ για αυτό.
Αυτές οι συλλογικές αποφάσεις έχουν εκτοξεύσει την ένωσή μας σε μια νέα εποχή ενισχυμένης ασφάλειας και άμυνας. Η ευρωπαϊκή μας αφύπνιση μόλις αρχίζει να διαμορφώνεται. Αισθάνομαι ότι έχει έρθει η ώρα να δημιουργηθεί μια πραγματική ένωση άμυνας, σε συνδυασμό με μια πραγματική ενιαία αμυντική αγορά.
Θα πρέπει να επικεντρωθεί σε δύο στόχους προχωρώντας.
Πρώτον, η σιδερένια στρατιωτική μας υποστήριξη προς τον λαό της Ουκρανίας, γιατί η ασφάλεια της Ουκρανίας είναι η ασφάλειά μας, η ασφάλεια όλων μας.
Δεύτερον, πρέπει να κάνουμε την ευρωπαϊκή μας άμυνα ισχυρότερη. Τώρα, αύριο και στο μέλλον.
Ο λαός της Ουκρανίας αγωνίζεται για μια ελεύθερη και κυρίαρχη πατρίδα. Αλλά γνωρίζουμε ότι αγωνίζονται επίσης για τις κοινές μας αξίες – για μια ειρηνική, δημοκρατική και ευημερούσα ευρωπαϊκή ήπειρο.
Μέχρι στιγμής, με τα κράτη μέλη μας, έχουμε παράσχει άνευ προηγουμένου στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία: 27 δισεκατομμύρια ευρώ μέσω της Ευρωπαϊκής μας Διευκόλυνσης για την Ειρήνη και της αποστολής μας στρατιωτικής βοήθειας της ΕΕ. Αλλά πρέπει να κάνουμε περισσότερα. Περισσότεροι πύραυλοι, περισσότερα πυρομαχικά, περισσότερα συστήματα αεράμυνας. Και πιο γρήγορα. Αυτή είναι μια υποχρέωση: μια υποχρέωση απέναντι στον ουκρανικό λαό και στους δικούς μας πολίτες. Προστατεύοντας την Ουκρανία, προστατεύουμε τον εαυτό μας. Η συνεχιζόμενη ισχυρή στρατιωτική μας υποστήριξη στέλνει επίσης ένα μήνυμα στους εταίρους μας –ιδιαίτερα τους Αμερικανούς συμμάχους μας– ένα σαφές μήνυμα ότι παίρνουμε την ασφάλειά μας πιο σοβαρά από ποτέ.
Η Ευρωπαϊκή μας Διευκόλυνση Ειρήνης θα παραμείνει κλειδί για τη στρατιωτική μας βοήθεια. Το έχουμε ήδη συμπληρώσει δύο φορές, αλλά με λιγότερα αποθέματα για δωρεές, θα πρέπει να εξελιχθεί προς περισσότερες εξαγορές και προμήθειες και προς περισσότερη υποστήριξη στην ευρωπαϊκή αμυντική μας βιομηχανία, η οποία θα είναι όλο και περισσότερο η κινητήρια δύναμη της ασφάλειάς μας. Σκοπεύω να βάλω αυτό το θέμα στην ημερήσια διάταξη των επόμενων συνόδων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Εγκρίναμε τον νόμο μας για την υποστήριξη της παραγωγής πυρομαχικών σε χρόνο ρεκόρ και τώρα τον θέτουμε ήδη σε δράση για να αυξήσουμε την παραγωγή. Εργαζόμαστε για να φέρουμε ένα εκατομμύριο φυσίγγια πυροβολικού στην Ουκρανία. Ναι, αυτό είναι μια πρόκληση. Θα πάρει λίγο περισσότερο χρόνο από ό,τι περιμέναμε, αλλά θα συμβεί.
Έχουμε σπάσει αμέτρητα ταμπού από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Κάναμε αυτό που θα ήταν αδιανόητο μόλις λίγες εβδομάδες πριν: από κοινού προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού, χρήση του προϋπολογισμού της ΕΕ για τη στήριξη της αύξησης της στρατιωτικής παραγωγής μας και χρηματοδότηση κοινής έρευνας και ανάπτυξης στον τομέα της άμυνας. Όλα αυτά χωρίς αλλαγή των συνθηκών.
Ταυτόχρονα, τα κράτη μέλη αύξησαν απότομα τις αμυντικές τους δαπάνες, ήδη πριν από την έναρξη του πολέμου – ορισμένα κατά περισσότερο από 12% σε ετήσια βάση.
Μόνο φέτος, οι συνολικές αμυντικές δαπάνες όλων των κρατών μελών της ΕΕ είναι περίπου 270 δισεκατομμύρια ευρώ. Πέρυσι, το ένα τέταρτο των συνολικών αμυντικών δαπανών – σχεδόν 60 δισεκατομμύρια ευρώ – διατέθηκε σε αμυντικές επενδύσεις. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να επενδύσουμε τουλάχιστον 600 δισ. ευρώ τα επόμενα 10 χρόνια. Με 600 δισεκατομμύρια ευρώ, μπορούμε να κάνουμε σπουδαία πράγματα. Αυτή μπορεί και πρέπει να είναι μια στιγμή καμπής.
Οι προτεραιότητές μας για την ανάπτυξη ικανοτήτων, που καθορίστηκαν από τα κράτη μέλη μας φέτος, παρέχουν μια σαφέστερη εικόνα. Αυτή είναι μια μοναδική ευκαιρία να σπάσει το μοτίβο του κατακερματισμού της αγοράς: κατακερματισμός της ζήτησης και κατακερματισμός της προσφοράς. Πρέπει να είμαστε πιο συνεκτικοί, πρέπει να είμαστε πιο αποτελεσματικοί.
Από την πλευρά της ζήτησης, εφόσον οι αμυντικές εταιρείες της ΕΕ είναι δομημένες σύμφωνα με εθνικές γραμμές, η ζήτηση θα προέρχεται κυρίως από τις αντίστοιχες εθνικές τους κυβερνήσεις. Αυτό οδηγεί σε μια κλίμακα παραγωγής που δεν ταιριάζει με τη γεωπολιτική πραγματικότητα που αντιμετωπίζουμε.
Ο ανταγωνισμός στην αμυντική αγορά ωθεί την καινοτομία, αλλά λειτουργεί μόνο εάν οι ικανότητες είναι η κινητήρια προτεραιότητα. Επομένως, πρέπει να ενθαρρύνουμε τα κράτη μέλη να συγκεντρώσουν περισσότερο τους πόρους τους για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και διαλειτουργικότητα.
Μόνο ένα παράδειγμα: ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη έχουν δεσμευτεί σε μια κοινή προσπάθεια για ένα μελλοντικό σύστημα αεροπορικής μάχης, ενώ άλλα έχουν συνεργαστεί με την Ιαπωνία σε ένα παγκόσμιο πρόγραμμα πολεμικής αεροπορίας για την ανάπτυξη μαχητικών έως το 2040. Κατά την άποψή μου, ενοποιημένα έργα θα ήταν προτιμότερα στην μελλοντικός.
Από την πλευρά της προσφοράς, όλοι εξαρτόμαστε από κρίσιμες πρώτες ύλες και σπάνιες γαίες από τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας. Ο γραφίτης, για παράδειγμα, είναι το πιο χρησιμοποιούμενο υλικό στην αμυντική βιομηχανία –για ελικόπτερα, υποβρύχια, πυροβολικό και πυραύλους– και η Κίνα παράγει το 70% του γραφίτη στον κόσμο. Μόνο η συντονισμένη ευρωπαϊκή δράση θα διασφαλίσει ότι θα έχουμε πρόσβαση σε κρίσιμες πρώτες ύλες για την αύξηση της εγχώριας στρατιωτικής παραγωγής – όπως και ο νόμος μας για τα τσιπ, ο οποίος προσπαθεί να ενισχύσει την αλυσίδα αξίας των τσιπ της ΕΕ.
Πρέπει να εργαστούμε για μια πραγματική ενιαία αμυντική αγορά. Θα ήθελα να προτείνω τέσσερις συγκεκριμένες ιδέες:
Πρώτον, πρέπει να κάνουμε πιο αποτελεσματικό τον συντονισμό των αμυντικών μας δαπανών. Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας έχει διευρυνθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Ο EDA θα πρέπει να γίνει ένα ισχυρό ευρωπαϊκό τμήμα άμυνας, το οποίο θα διοικείται από τον Ύπατο Εκπρόσωπο υπό τη βασική καθοδήγηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Θα ήταν μια κινητήρια δύναμη για τη δέσμη στρατιωτικών εμπειρογνωμόνων και μέσων και πρέπει να σας παρέχουμε τους πόρους που θα χρειαστούν για να συντονίσετε και να ηγηθείτε στις κοινές προμήθειες και τη χρηματοδότησή τους, σε στενή σύνδεση με τα κράτη μέλη.
Από τα 68 έργα PESCO που έχει δημιουργήσει η ΕΕ μέχρι σήμερα, τα 10 συντονίζονται από τον ΕΟΑ. Αυτός ο αριθμός πρέπει να ανέβει.
Δεύτερον, πρέπει να προσαρμόσουμε το ρυθμιστικό μας πλαίσιο ώστε να μπορούμε να ενεργούμε πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ευελιξία. Η αγορά δεξαμενών ή συστημάτων αεράμυνας δεν είναι το ίδιο με την αγορά χαρτιού και εκτυπωτών. Οι δημόσιες προμήθειες και οι κοινές αγορές πρέπει να προσαρμοστούν περισσότερο στις ιδιαιτερότητες και τη γεωπολιτική του αμυντικού τομέα.
Τρίτον, πρέπει να ενισχύσουμε τη χρηματοδότηση στην αμυντική μας βιομηχανία. Η αύξηση της προβλεψιμότητας των δημόσιων παραγγελιών θα βοηθήσει τον κλάδο μας να αποκτήσει πρόσβαση σε ιδιωτική χρηματοδότηση και θα στείλει ένα πολύ σαφές μήνυμα: παράγουμε και θα αγοράζουμε. Θα διασφαλίσουμε μακροπρόθεσμα συμβόλαια γιατί η ασφάλεια και η σταθερότητά μας θα απαιτήσουν μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Πρέπει επίσης να υποστηρίξουμε τις ΜΜΕ μας, ειδικά εκείνες που καινοτομούν για την αμυντική μας βιομηχανία. Επικροτώ την απόφαση της ΕΤΕπ να επενδύσει 8 δισεκατομμύρια ευρώ στην ασφάλεια έως το 2027, διότι η χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής άμυνας είναι προς το κοινό μας συμφέρον, περιλαμβάνει τόσο δημόσιο όσο και ιδιωτικό χρήμα.
Θα πρέπει επίσης να εξετάσουμε την ιδέα των ευρωπαϊκών αμυντικών ομολόγων για την ενίσχυση της τεχνολογικής και βιομηχανικής μας βάσης. Αυτά τα ομόλογα της ΕΕ θα μπορούσαν να εμφανιστούν ως νέα κατηγορία περιουσιακών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτών επενδυτών.
Και τέταρτον, πρέπει να επικεντρωθούμε σε συγκεκριμένα έργα που έχουν διαρθρωτικό ευρωπαϊκό αντίκτυπο και παρέχουν ασφάλεια στους πολίτες μας. Έχουμε ήδη στρατηγικές για το διάστημα και για τους θαλάσσιους τομείς, αλλά μπορούμε να προχωρήσουμε περαιτέρω στον τομέα του αέρα. Για παράδειγμα, η ΕΕ θα μπορούσε να αναπτύξει επόμενης γενιάς και πλήρως διαλειτουργικές ικανότητες σε μελλοντικά συστήματα μάχης. Πρόσφατες πρωτοβουλίες, όπως το έργο Future Air Combat System και η πρωτοβουλία European Sky Shield, αποτελούν απόδειξη ότι τα κράτη μέλη μας είναι πιο έτοιμα να συνεργαστούν.
Τώρα είναι η ώρα να σκεφτείς μεγάλα. Ο τομέας του κυβερνοχώρου προσφέρει τεράστιες δυνατότητες για το μέλλον. Η άμυνα στον κυβερνοχώρο είναι ακόμη στα σπάργανα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μπορεί να προσφέρει τη μεγαλύτερη ευκαιρία για την ανάπτυξη κοινών ικανοτήτων στον κυβερνοχώρο. Προτείνω μια ευρωπαϊκή δύναμη στον κυβερνοχώρο που θα είναι θεμελιώδες στοιχείο της ευρωπαϊκής μας άμυνας. Θα μας βοηθούσε να αναλάβουμε ηγετική θέση σε επιχειρήσεις που ανταποκρίνονται στον κυβερνοχώρο και υπεροχή πληροφοριών, και πιστεύω ότι θα πρέπει να είναι εξοπλισμένο με επιθετικές δυνατότητες. Το ευαίσθητο ζήτημα της αλυσίδας διοίκησης θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Εάν σκοπεύουμε σοβαρά να ενισχύσουμε την ασφάλειά μας, αυτός είναι ο τομέας όπου μπορούμε να κάνουμε ένα κβαντικό άλμα.
Τέλος, αυτή τη στιγμή διαβουλεύομαι με τους ηγέτες της ΕΕ σχετικά με τη στρατηγική μας ατζέντα για τα επόμενα χρόνια. Είχα συναντήσεις τις τελευταίες μέρες σε διάφορες πρωτεύουσες. Επιτρέψτε μου να σας διαβεβαιώσω ότι η ασφάλεια και η άμυνα της Ευρώπης είναι βασικό μέρος αυτών των συζητήσεων, διότι και οι 27 ηγέτες θέλουν να καταστήσουν σαφές στους πολίτες τους ότι θα είμαστε εκεί για να διασφαλίσουμε την ασφάλειά τους και την ασφάλειά τους σε αυτόν τον απρόβλεπτο κόσμο.
Χρειαζόμαστε μια πραγματική ευρωπαϊκή άμυνα για περισσότερη ασφάλεια. Χρειαζόμαστε μια πραγματική ευρωπαϊκή άμυνα για τη φιλόδοξη γεωπολιτική μας ένωση. Πρέπει να οικοδομήσουμε ένα ενάρετο τρίγωνο κοινής αξιολόγησης απειλών, κοινών στρατηγικών στόχων και ενισχυμένων επιχειρησιακών δυνατοτήτων.
Σας ευχαριστώ για άλλη μια φορά για όλα όσα κάνετε στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας. Μπορείτε να βασιστείτε σε εμένα και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για να καταστήσουμε την Ευρώπη έτοιμη για άμυνα, πιο κυρίαρχη και καλύτερα προετοιμασμένη για την προστασία των ευρωπαϊκών αξιών και ελευθεριών μας.
30.11.2023
