Το βιβλίο «Η προφητεία της Ατλαντίδας» του Μιχάλη Κ. Γριβέα, χρησιμοποιεί την πλατωνική ιδέα, ότι οι μύθοι εκφράζουν βαθύτερες αλήθειες που τα ιστορικά γεγονότα από μόνα τους δεν μπορούν να μεταδώσουν, προκειμένου να βοηθήσει τον αναγνώστη να επεκτείνει το βλέμμα του, πέρα από αυτά που είναι άμεσα ορατά ή ιστορικά επαληθεύσιμα, στις πραγματικές αιτίες των γεγονότων, που στιγματίζουν την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα.
Ο μύθος είναι ο συμπληρωματικός φακός του συγγραφέα, στην προσπάθεια του να μας προσφέρει μια ολιστική οπτική της ανθρώπινης κατάστασης, να εξερευνήσει όλες της τις διαστάσεις την πνευματική, την ψυχική, τη συναισθηματική.
Μέσα από την παραστατική, αλλά και ταυτόχρονα στεγνή του αφήγηση, μας βοηθάει να οπτικοποιήσουμε το πλαίσιο των κινήτρων που ενεργοποιούν την καλή ή κακή ανθρώπινη συμπεριφορά και δραστηριότητα.
Με τους συμβολισμούς, τις αλληγορίες και τις μεταφορές καταφέρνει να αποδώσει τις διαφορετικές αποχρώσεις της ανθρώπινης εμπειρίας, των συναισθημάτων, καθώς και των βαθύτερων νοημάτων πίσω από τα γεγονότα.
Η χρονική και χωρική ποικιλομορφία, το ταξίδι δηλαδή του βιβλίου σε διαφορετικούς χρόνους και χώρους, μας ξεναγεί στην καθολικότητα, αλλά και την ποικιλομορφία της ανθρώπινης εμπειρίας.
Στο πρώτο κεφάλαιο με τίτλο “Δεν μπορώ να αναπνεύσω!”, που διαδραματίζεται το 2020, στο Σαν Αντόνιο του Τέξας, χρησιμοποιεί την τεχνική των προκλητικών διαλόγων, προκειμένου να αναδείξει, πως, διαχρονικά, οι πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές συγκρούσεις οδηγούν στο ρατσισμό, τη φυλετική βία και τελικά το έγκλημα.
Η εστίαση της αφήγησης σε ένα βίαιο περιστατικό, με ακραίους φυλετικούς τόνους, εγείρει προβληματισμούς σχετικά με την αστυνομική βία και το συστημικό ρατσισμό, ιδιαίτερα, στο χωρικό πλαίσιο των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ αντικατοπτρίζει τις βαθιές ταξικές διαιρέσεις στη σύγχρονη δυτική κοινωνία, που δημιουργούν ακραίες απόψεις, στερώντας, έτσι, τη δυνατότητα του διαλόγου, της συνεργασίας και κατ’ επέκτασης της ειρήνης και της κοινωνικής προόδου.
Οι έμμεσες αναφορές στην κατάχρηση του νόμου και της εξουσίας, στόχο έχουν να ανασύρουν στην επιφάνεια τις ηθικές ευθύνες όχι μόνο του κάθε κράτους και των νόμων που σχεδιάζει και εφαρμόζει, ή της όποιας δομής εξουσίας, θεσμικής ή μη, αλλά και των απλών ανθρώπων που εκτελούν εντολές, πολλές φορές, υπό την επήρεια του εθνικισμού, φονταμενταλισμού, ή όποιου φυλετικού ή μη οπαδισμού, καταπατώντας την κόκκινη γραμμή μεταξύ της διατήρησης της τάξης και της άσκησης καταπίεσης ή ακόμη και βίας. Βίας, η οποία μπορεί να φθάσει και στο έγκλημα, όπως στη συγκεκριμένη ιστορία.
Η ένταση που δημιουργείται, μεταξύ της ατομικής συνείδησης και της άσκησης εξουσίας, εγείρει πολλά ερωτήματα για τις ηθικές υποχρεώσεις των ατόμων εντός των κοινωνικών δομών και το πως αυτές θεμελιώνονται ιδεολογικά.
Το διακύβευμα, του βιβλίου είναι να προκαλέσει συζήτηση για τον ηθικό σχετικισμό:
- να προκαλέσει τον αναγνώστη να αναλογιστεί εάν οι βίαιες ενέργειες μπορούν ποτέ να δικαιολογηθούν από όποιες ιδεολογικές πεποιθήσεις,
- να αναλογιστεί, τι συνιστά την αληθινή δικαιοσύνη, η ατομική ευθύνη ή η διαμόρφωση ενός συστήματος όπου οι κανόνες και οι διαδικασίες είναι δίκαιοι και εξυπηρετούν το κοινό καλό, ή και τα δύο;
Με την τεχνική της χρήσης διαφορετικών αφηγητών και γραμματοσειρών, επιχειρεί μια θεατρική απόδοση της υποκειμενικότητας και κατά συνέπεια των διαφορετικών προοπτικών της αφηγηματικής αλήθειας. Οι διαφορετικές οπτικές γωνίες μπορούν να οδηγήσουν σε διαφορετικές ερμηνείες του ίδιου γεγονότος, δίνοντας έμφαση στην υποκειμενική φύση της ανθρώπινης εμπειρίας και αντίληψης, άρα και δράσης.
Αυτή η αφηγηματική τεχνική αποκαλύπτει στον αναγνώστη την βαθύτερη προέλευση των διαφορετικών απόψεων και τον καλεί να συμπάσχει με τους ήρωες, προκειμένου να κατανοήσει περισσότερο την πολυπλοκότητα την πολιτικών και κοινωνικών ζητημάτων που μαστίζουν τη σύγχρονη κοινωνία, άρα και των λύσεων που πρέπει να δοθούν.
Το βιβλίο αυτό είναι πολυδιάστατο:
-Πολιτικά, υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης της φυλετικής και ταξικής αδικίας, καθώς και των κινδύνων που αναδύονται από ακραίες ιδεολογίες, που εξαιρούν τον άνθρωπο από τον άνθρωπο.
-Φιλοσοφικά, προκαλεί ενδοσκόπηση σχετικά με την ανθρώπινη κατάσταση, την ηθική των ενεργειών που γίνονται στο όνομα της δικαιοσύνης και την πολυπλοκότητα της δυναμικής της εξουσίας.
– Υπαρξιακά, εγείρει προβληματισμούς για τα όρια της ανθρώπινης φιλοδοξίας, την αναζήτηση νοήματος στη ζωή και την αναπόφευκτη αντιπαράθεση μεταξύ του έλλογου και του παράλογου που κρύβουμε μέσα μας.
«Η Προφητεία της Ατλαντίδας» προκαλεί όχι μόνο παθητικό στοχασμό στους αναγνώστες, για τις μεταμορφωτικές αλλαγές που χρειάζεται να γίνουν στους κοινωνικούς κανόνες, τις αξίες και τις δομές, αλλά και ενεργό στοχασμό για συμμετοχή των ίδιων στη διαμόρφωση μιας πιο δίκαιης και φωτισμένης κοινωνίας.
Η ίδια η Ατλαντίδα, στο βιβλίο του Μιχάλη Γριβέα που γεννιέται και πεθαίνει (μεταφορικά) από του ίδιους τους γεννήτορές της, συμβολίζει την ανθρώπινη φιλοδοξία και τα όρια της, καθώς και την ιδανική κοινωνία που όλοι λαχταράμε και αντικατροπτίζεται στα μάτια ενός παιδιού ανεξάρτητα από φύλο, χρώμα, ή καταγωγή.
Το βιβλίο είναι μια ισχυρή υπενθύμιση της κοινής μας ανθρωπιάς και των κοινών προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε, υπερβαίνοντας τα γεωγραφικά και χρονικά όρια.
Παναγιώτα Μπλέτα – Συγγραφέας/Διανοήτρια
18.2.2024
