Σήμερα, οι εκπρόσωποι των κρατών μελών (Coreper) ενέκριναν τη διαπραγματευτική εντολή του Συμβουλίου σχετικά με τον κανονισμό για τα φυτά που λαμβάνονται με νέες γονιδιωματικές τεχνικές (NGTs) και τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές τους.
Η πρόταση στοχεύει στην τόνωση της καινοτομίας και της βιωσιμότητας στον αγροδιατροφικό τομέα, συμβάλλοντας παράλληλα στην επισιτιστική ασφάλεια και στη μείωση των εξωτερικών εξαρτήσεων. Ο κανονισμός θα εξασφαλίσει ισχυρή προστασία για την υγεία του ανθρώπου, των ζώων και του περιβάλλοντος, ενώ θα εγγυάται ότι ο τομέας της εκτροφής φυτών είναι ασφαλής, διαφανής και ανταγωνιστικός.
Κύρια στοιχεία της πρότασης
Η νέα νομοθεσία στοχεύει στην προσαρμογή των κανόνων της ΕΕ στις τεχνολογικές εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών.
Η πρόταση δημιουργεί δύο διακριτές οδούς για να διατεθούν στην αγορά μονάδες NGT:
- Φυτά NGT κατηγορίας 1 : θα μπορούσαν να εμφανιστούν φυσικά ή μέσω συμβατικών μεθόδων αναπαραγωγής. θα εξαιρούνται από τους κανόνες που ορίζονται επί του παρόντος στη νομοθεσία για τους ΓΤΟ και δεν θα επισημαίνονται· Ωστόσο, οι σπόροι που παράγονται μέσω αυτών των τεχνικών θα πρέπει να φέρουν ετικέτα
- Κατηγορία 2 εγκαταστάσεις NGT : όλες οι άλλες μονάδες NGT. θα ισχύουν κανόνες βάσει της νομοθεσίας για τους ΓΤΟ (συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης κινδύνου και της έγκρισης πριν από τη διάθεσή τους στην αγορά). θα χαρακτηρίζονταν ως τέτοια
Επιπλέον, η πρόταση αποκλείει τη χρήση NGT στη βιολογική παραγωγή .
Κύριες αλλαγές που συμφωνήθηκαν από το Συμβούλιο
Το Συμβούλιο υποστηρίζει τα παραπάνω βασικά στοιχεία της πρότασης για τα NGT, η οποία δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ωστόσο, το Συμβούλιο προτείνει ορισμένες αλλαγές στη διαπραγματευτική του εντολή, λαμβάνοντας υπόψη τους περιβαλλοντικούς και υγειονομικούς στόχους, καθώς και τις ανησυχίες σχετικά με την κατοχύρωση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Αυτά περιλαμβάνουν:
Καλλιέργεια και παρουσία νέων γονιδιωματικών τεχνικών φυτών
- εξαίρεση από την καλλιέργεια : βάσει της εντολής του Συμβουλίου, τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να απαγορεύσουν την καλλιέργεια φυτών NGT κατηγορίας 2 στην επικράτειά τους
- προαιρετικά μέτρα συνύπαρξης : τα κράτη μέλη μπορούν να λάβουν μέτρα για να αποφύγουν την ακούσια παρουσία μονάδων NGT κατηγορίας 2 σε άλλα προϊόντα και θα πρέπει να λάβουν μέτρα για την πρόληψη της διασυνοριακής μόλυνσης
- Η θέση του Συμβουλίου διευκρινίζει επίσης ότι, προκειμένου να αποφευχθεί η ακούσια παρουσία φυτών NGT κατηγορίας 1 στη βιολογική γεωργία στην επικράτειά τους, τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίσουν μέτρα, ιδίως σε περιοχές με ειδικές γεωγραφικές συνθήκες, όπως ορισμένες νησιωτικές χώρες της Μεσογείου και νησιωτικές περιοχές
Κατηγορία 1 νέες γονιδιωματικές τεχνικές φυτά και πατέντα
Σύμφωνα με την εντολή του Συμβουλίου, όταν υποβάλλουν αίτηση για την καταχώριση ενός φυτού ή προϊόντος NGT κατηγορίας 1, οι εταιρείες ή οι κτηνοτρόφοι πρέπει να υποβάλλουν πληροφορίες για όλα τα υπάρχοντα ή εκκρεμή διπλώματα ευρεσιτεχνίας . Οι πληροφορίες για την κατοχύρωση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας πρέπει να περιλαμβάνονται σε μια δημόσια διαθέσιμη βάση δεδομένων που έχει συσταθεί από την Επιτροπή, στην οποία αναφέρονται όλες οι μονάδες NGT που έχουν λάβει καθεστώς κατηγορίας 1. Η βάση δεδομένων στοχεύει στη διασφάλιση της διαφάνειας σχετικά με τις εγκαταστάσεις NGT 1. Εάν είναι απαραίτητο, οι πληροφορίες σχετικά με τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που περιλαμβάνονται σε αυτή τη βάση δεδομένων πρέπει να ενημερώνονται.
Επιπλέον, σε εθελοντική βάση, οι εταιρείες ή οι κτηνοτρόφοι μπορούν επίσης να ενημερώσουν για την πρόθεση του κατόχου του διπλώματος ευρεσιτεχνίας να χορηγήσει άδεια χρήσης ενός κατοχυρωμένου με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας φυτού ή προϊόντος NGT 1 υπό δίκαιους όρους.
Ομάδα εμπειρογνωμόνων για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας
Η εντολή του Συμβουλίου προβλέπει τη δημιουργία μιας ομάδας εμπειρογνωμόνων σχετικά με την επίδραση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας στις εγκαταστάσεις NGT, με εμπειρογνώμονες από όλα τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας.
Μελέτη για την κατοχύρωση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας
Σύμφωνα με την εντολή του Συμβουλίου, ένα χρόνο μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού, η Επιτροπή θα κληθεί να δημοσιεύσει μελέτη σχετικά με τον αντίκτυπο της κατοχύρωσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας στην καινοτομία, στη διαθεσιμότητα σπόρων στους αγρότες και στην ανταγωνιστικότητα του τομέα της κτηνοτροφίας φυτών της ΕΕ. Η μελέτη θα επικεντρωθεί επίσης στον τρόπο με τον οποίο οι κτηνοτρόφοι μπορούν να έχουν πρόσβαση σε κατοχυρωμένα με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας φυτά NGT.
Για την εκπόνηση της μελέτης, η Επιτροπή θα λάβει υπόψη τα πορίσματα της ομάδας εμπειρογνωμόνων για την κατοχύρωση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και τα στοιχεία από τον τομέα της εκτροφής φυτών.
Εάν χρειάζεται, η Επιτροπή θα υποδείξει ποια μέτρα παρακολούθησης χρειάζονται ή θα δημοσιεύσει νομοθετική πρόταση για την αντιμετώπιση τυχόν ζητημάτων που εντοπίζονται στη μελέτη.
Εάν η πρώτη μελέτη δεν προβλέπει μέτρα παρακολούθησης ή νέα νομοθετική πρόταση, η Επιτροπή θα κληθεί να εκδώσει μια δεύτερη μελέτη τέσσερα έως έξι χρόνια μετά τη δημοσίευση της πρώτης.
Τιτλοφόρηση
Οι μονάδες NGT κατηγορίας 2 πρέπει να περιέχουν ετικέτα που να τις αναφέρει ως τέτοιες, σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής.
Το Συμβούλιο προτείνει ότι, σε περίπτωση που εμφανίζονται πληροφορίες για τροποποιημένα χαρακτηριστικά στην ετικέτα, πρέπει να καλύπτουν όλα τα σχετικά χαρακτηριστικά (π.χ. εάν ένα φυτό είναι και χωρίς γλουτένη και ανθεκτικό στην ξηρασία λόγω γονιδιωματικών αλλαγών, είτε και τα δύο αυτά χαρακτηριστικά είτε κανένα από τα δύο θα πρέπει να αναφέρονται στην ετικέτα).
Το Συμβούλιο το προτείνει για να διασφαλίσει ότι οι καταναλωτές έχουν πρόσβαση σε ακριβείς και ολοκληρωμένες πληροφορίες .
Χαρακτηριστικά
Η διαπραγματευτική εντολή του Συμβουλίου αναφέρει ότι η ανοχή στα ζιζανιοκτόνα δεν μπορεί να είναι ένα από τα χαρακτηριστικά των φυτών NGT κατηγορίας 1.
Το Συμβούλιο προτείνει αυτήν την αλλαγή προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι εν λόγω μονάδες θα υπόκεινται στις απαιτήσεις αδειοδότησης, ιχνηλασιμότητας και παρακολούθησης για μονάδες NGT κατηγορίας 2.
Επόμενα βήματα
Η συμφωνία για τη διαπραγματευτική εντολή του Συμβουλίου επιτρέπει στην Προεδρία του να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το τελικό κείμενο του κανονισμού. Το τελικό αποτέλεσμα θα πρέπει να εγκριθεί επίσημα από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο προτού τεθεί σε ισχύ ο κανονισμός.
Φόντο
Τα NGT είναι καινοτόμα εργαλεία που μπορούν να συμβάλουν στη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα των συστημάτων διατροφής μας.
Ο όρος NGTs καλύπτει μια ποικιλία τεχνικών που προσαρμόζουν τους σπόρους με τρόπο που μπορεί επίσης να εμφανιστεί στη φύση ή μέσω συμβατικών τεχνικών αναπαραγωγής.
Με τη χρήση αυτών των τεχνικών, οι βελτιωμένες ποικιλίες φυτών μπορούν να αναπτυχθούν ταχύτερα και με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που μπορούν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο αγροδιατροφικός τομέας. Για παράδειγμα, αυτές οι νέες ποικιλίες μπορεί να είναι πιο ανθεκτικές στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να απαιτούν λιγότερα λιπάσματα και φυτοφάρμακα .
Την τελευταία δεκαετία, μια ποικιλία NGTs έχουν αναπτυχθεί με βάση τις προόδους της βιοτεχνολογίας. Αυτές οι νέες τεχνολογίες δεν υπήρχαν το 2001, όταν εγκρίθηκε η νομοθεσία της ΕΕ για τους ΓΤΟ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα φυτά που λαμβάνονται μέσω NGT υπόκεινται επί του παρόντος στους ίδιους κανόνες με τους ΓΤΟ.
Οι νέοι κανόνες θα εξασφαλίσουν ότι τα φυτά NGT που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ είναι εξίσου ασφαλή με τις ποικιλίες που εκτρέφονται συμβατικά. Η πρόταση καλύπτει φυτά που περιέχουν μικρές τροποποιήσεις στο γενετικό τους υλικό (στοχευμένη μεταλλαξογένεση) ή παρεμβολές γενετικού υλικού από το ίδιο φυτό ή από διασταυρούμενα φυτά (cisgenesis, συμπεριλαμβανομένης της ενδογένεσης).
Οι ΓΤΟ συνεχίζουν να ρυθμίζονται από τη νομοθεσία της ΕΕ για τους ΓΤΟ, η οποία παραμένει αμετάβλητη.
Η Επιτροπή ενέκρινε την πρότασή της για τη ρύθμιση των νέων γονιδιωματικών τεχνικών στις 5 Ιουλίου 2023. Οι τεχνικές εργασίες στο πλαίσιο του Συμβουλίου ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 2023. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξε στη θέση του σχετικά με την πρόταση τον Απρίλιο του 2024.
14.3.2025
