Ο Νίκος Παναγιωτάρας δεν είναι απλώς ένας ποιητής αλλά ένας αειθαλής καλλιτέχνης, ένας ακούραστος εργάτης του πολιτισμού. Η τέχνη του λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος μεταξύ του λυρισμού και του έντονου κοινωνικού σχολιασμού. Με το ποιητικό του έργο, καθιερώνεται ως βιρτουόζος της γλώσσας, ως ένας σύγχρονος γλωσσολόγος ικανός να διηθήσει το πλούσιο ελληνικό λεξιλόγιο, προκειμένου να μεταγγίσει ατόφια, αποσταγμένα τα νοήματα των συνειρμών του. Η χρήση του λεξιλογίου του όμως δεν αποτελεί εργαλείο εντυπωσιασμού, αλλά μάλλον λειτουργεί ως προέκταση του πολύπλοκου ιδεολογικού του πλαισίου.
Ενσωματώνοντας λέξεις από διαφορετικές γλώσσες και πολιτισμούς, ο ποιητής γίνεται λογοτεχνικός πρεσβευτής της πολυπολιτισμικότητας, παρουσιάζοντας μια κοσμοθεωρία που ξεπερνά τα γεωγραφικά όρια και τους πολιτισμικούς διαχωρισμούς. Αυτό είναι κάτι περισσότερο από μια απλή ποιητική στιλιστική επιλογή. Είναι μια εκ βαθέων δήλωση του εναγκαλισμού του με τον παγκόσμιο διάλογο και τον πνευματικό πλουραλισμό. Υπογραμμίζει δε τη σχέση του με την παγκόσμια λογοτεχνία — ένα θέμα που, άλλωστε, έχει διδάξει με μεγάλη διάκριση. Είναι γνωστό, ότι δίδασκε TS Elliot στο σπίτι του TS Elliot στην Αμερική, ως καθηγητής παγκόσμιας λογοτεχνίας. Το παιδαγωγικό του background μας λέει πολλά όχι μόνο για την πολυμάθειά του, αλλά και για την υψηλή εκτίμηση που κατέχει στην παγκόσμια λογοτεχνική σφαίρα.
Ωστόσο, τα έργα του απέχουν πολύ από το να αποτελούν ακαδημαϊκές ασκήσεις. Έχουν βαθιές ρίζες στις εμπειρίες της ζωής – αγγίζοντας θέματα που είναι ταυτόχρονα ερωτικά και πολιτικά. Χρησιμοποιεί τον ποιητικό του καμβά για να ανακρίνει τις επικρατούσες νόρμες, υποβάλλοντας την εσφαλμένη ή μπανάλ λογοτεχνία σε μια μοναδική μορφή εξέτασης, που αντανακλά τις δικές του προσεκτικά καλλιεργημένες αισθητικές αρχές. Υπό αυτή την έννοια, τα ποιήματά του έχουν εκπαιδευτική λειτουργία, γιατί προσφέρουν ιδέες που υπερβαίνουν το καλλιτεχνικό και διερευνούν το ιδεολογικό γίγνεσθαι.
Αυτό που ξεχωρίζει περισσότερο στις λογοτεχνικές του συνεισφορές είναι η διαρκής δέσμευση για ελευθερία, ανατροπή και ιδεολογική καθαρότητα. Σε αντίθεση με πολλούς, δεν υποκύπτει ποτέ στη γοητεία της συμβατικότητας, επιλέγοντας πάντα τον πιο επίπονο δρόμο της ιδεολογικής ακεραιότητας. Τα έργα του απηχούν το πνεύμα ενός αληθινού ιδεολόγου—κάποιου που δεν φοβάται να αμφισβητήσει τις κοινωνικές κατασκευές και να προκαλέσει σκέψη, κάποιου που στοχεύει στην επιμήκυνση της συλλογικής συνείδησης.
Συμπερασματικά, αυτός ο ποιητής είναι κάτι πολύ περισσότερο από το άθροισμα των ποιητικών του δημιουργιών. Ενσαρκώνει μια συνεργική συρροή στιχουργικής ικανότητας, πνευματικής αυστηρότητας και ενός τολμηρού, ανυποχώρητου οράματος για το τι μπορεί και πρέπει να επιτύχει η λογοτεχνία. Αυτή η πολύπλευρη λάμψη είναι που τον ξεχωρίζει, καθιστώντας τον έναν αιλουροειδή φιλόσοφο και εν τέλει μια μεταμορφωτική πολιτιστική φιγούρα.
Παναγιώτα Μπλέτα
Συγγραφέας/Διανοήτρια
12.11.2023