Το Συμβούλιο κατέληξε σε προσωρινή συμφωνία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με μια οδηγία που θεσπίζει ένα πλαίσιο για την παρακολούθηση του εδάφους για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας και τη διαχείριση των κινδύνων από μολυσμένες τοποθεσίες. Η οδηγία θα καθορίζει επίσης αρχές μετριασμού της κατάληψης εδάφους με έμφαση στη σφράγιση και την απομάκρυνση του εδάφους .
Τα υγιή εδάφη αποτελούν τη βάση για το 95% των τροφίμων που τρώμε , φιλοξενούν περισσότερο από το 25% της βιοποικιλότητας στον κόσμο και αποτελούν τη μεγαλύτερη χερσαία δεξαμενή άνθρακα στον πλανήτη. Ωστόσο, το έδαφος είναι περιορισμένος πόρος και πάνω από το 60% των εδαφών στην ΕΕ δεν είναι σε καλή κατάσταση .
Η προσωρινή συμφωνία διατηρεί τον φιλόδοξο, μη δεσμευτικό στόχο για την επίτευξη υγιών εδαφών έως το 2050. Η συμφωνία πρέπει ακόμη να επιβεβαιωθεί και από τα δύο θεσμικά όργανα.
Με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα, δημιουργήσαμε το πρώτο πλαίσιο της ΕΕ για την αξιολόγηση και την παρακολούθηση των εδαφών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Είναι πλέον καιρός για δράση, καθώς πάνω από το 60% των ευρωπαϊκών εδαφών είναι ανθυγιεινά και επιδεινώνονται. Το υγιές και ανθεκτικό έδαφος είναι το κλειδί για τη διασφάλιση ασφαλών και θρεπτικών τροφίμων και καθαρότερου νερού για τις επόμενες γενιές.
Paulina Hennig-Kloska, Υπουργός Κλίματος και Περιβάλλοντος της Πολωνίας
Ολοκληρωμένο πλαίσιο παρακολούθησης
Τα κράτη μέλη, με την υποστήριξη της Επιτροπής, θα παρακολουθούν πρώτα και στη συνέχεια θα αξιολογούν την υγεία όλων των εδαφών στην επικράτειά τους, έτσι ώστε οι αρχές σε όλη την ΕΕ να μπορούν να παρέχουν την κατάλληλη υποστήριξη για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της υποβάθμισης του εδάφους.
Τόσο το Συμβούλιο όσο και το Κοινοβούλιο συμφώνησαν ως προς την ανάγκη επίτευξης ενός σταθερού και συνεκτικού πλαισίου παρακολούθησης με συγκρίσιμα δεδομένα. Συμφώνησαν ότι τα κράτη μέλη θα καθορίσουν σημεία δειγματοληψίας για παρακολούθηση, με βάση μια κοινή μεθοδολογία της ΕΕ . Τα πρώτα βήματα για την παρακολούθηση των PFAS και των φυτοφαρμάκων συμφωνήθηκαν από τους συννομοθέτες.
Αξιολόγηση της υγείας του εδάφους
Η προσωρινή συμφωνία διατηρεί την έννοια των κοινών περιγραφικών παραμέτρων του εδάφους (φυσικές, χημικές και βιολογικές παράμετροι), όπως αντικατοπτρίζεται στη γενική προσέγγιση και στην αρχική πρόταση της Επιτροπής.
Επίσης, εισάγει τάξεις για την περιγραφή της υγείας του εδάφους που θα βασίζονται στον στόχο και τις τιμές ενεργοποίησης που καθορίζονται στη γενική προσέγγιση του Συμβουλίου:
- μη δεσμευτικές βιώσιμες αξίες-στόχους σε επίπεδο ΕΕ για να αντικατοπτρίζουν τους μακροπρόθεσμους στόχους
- λειτουργικές τιμές ενεργοποίησης , που ορίζονται σε επίπεδο κράτους μέλους για κάθε περιγραφικό εδάφους προκειμένου να δοθεί προτεραιότητα και σταδιακά να εφαρμοστούν διατάξεις που οδηγούν σε μια υγιή κατάσταση εδάφους
Μετριασμός λήψης γης
Η νέα οδηγία θα καθορίσει τις αρχές μετριασμού για την κατάληψη γης, με έμφαση στις πιο ορατές πτυχές της: σφράγιση εδάφους και απομάκρυνση του εδάφους . Αυτές οι αρχές θα ληφθούν υπόψη από τα κράτη μέλη, ενώ οι εθνικές αποφάσεις για τον χωροταξικό σχεδιασμό θα τηρούνται, συμπεριλαμβανομένων των κατοικιών, των εξόρυξης, της αειφόρου γεωργίας και της ενεργειακής μετάβασης.
Επόμενα βήματα
Η προσωρινή συμφωνία θα πρέπει τώρα να εγκριθεί από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο. Στη συνέχεια θα εγκριθεί επίσημα και από τα δύο θεσμικά όργανα μετά από νομογλωσσική αναθεώρηση.
Φόντο
Σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ για το έδαφος, που παρουσίασε η Επιτροπή το 2021, η έλλειψη ειδικής νομοθεσίας της ΕΕ επισημάνθηκε ως κύρια αιτία για την ανησυχητική κατάσταση των εδαφών της ΕΕ. Για να διασφαλίσει το ίδιο επίπεδο προστασίας του εδάφους που υπάρχει για το νερό, το θαλάσσιο περιβάλλον και τον αέρα στην ΕΕ, η Επιτροπή υπέβαλε την οδηγία για την παρακολούθηση του εδάφους στις 5 Ιουλίου 2023.
Ο απώτερος φιλόδοξος στόχος αυτής της οδηγίας είναι να έχει όλα τα εδάφη σε υγιή κατάσταση έως το 2050, σύμφωνα με τη φιλοδοξία της ΕΕ για τη μηδενική ρύπανση. Η οδηγία θα συμβάλει επίσης στην επίτευξη της ατζέντας των Ηνωμένων Εθνών 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
10.4.2025
