Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, απηύθυνε ομιλία χθες, Τρίτη 11 Φεβρουαρίου 2025, στο “6th Delphi Forum Washington DC”, στην Ουάσιγκτον, το οποίο διοργανώνει το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, σε συνεργασία με την αγγλόφωνη έκδοση της εφημερίδας «Η Καθημερινή» και το Ελληνοαμερικάνικο Συμβούλιο Ηγεσίας (HALC).
Ο κ. Υπουργός ανέφερε κατά την ομιλία του με θέμα “Greece’s role in shaping Defense Policy for a changing Geopolitical Landscape”:
«Πρέπει να πω ότι είναι μεγάλη μου τιμή που προσκλήθηκα να μιλήσω στους αξιότιμους προσκεκλημένους του Φόρουμ των Δελφών εδώ, στην Ουάσιγκτον.
Θα προσπαθήσω να έχω μια ουσιαστική συνεισφορά, οπότε ας συμφωνήσουμε επί της γενικής εικόνας που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
Έπειτα από τον Ψυχρό Πόλεμο, τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας και τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, την άνοδο της Κίνας και αρκετών μεσαίων δυνάμεων, αναδύθηκε μια νέα παγκόσμια τάξη. Ο κόσμος, όπως τον γνωρίζαμε, μεταμορφώθηκε από έναν κόσμο δύο πόλων, σε έναν πολυ-πολικό κόσμο, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποτελούν φυσικά μια ξεχωριστή κατηγορία.
Η αισιόδοξη προσέγγιση που διατηρούσαμε στο τέλος του 20ου αιώνα δεν υλοποιήθηκε. Ορισμένα από τα συμπεράσματα στα οποία είχαμε καταλήξει αποδείχθηκαν εσφαλμένα.
Το πρώτο ήταν ότι η Δημοκρατία είχε τελικά επικρατήσει, έπειτα από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, τη συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής (στη Βόρεια Ιρλανδία), την κατάργηση του Απαρτχάιντ στη Νότιο Αφρική.
Ένα άλλο εσφαλμένο συμπέρασμα ήταν ότι η Ρωσία θα γινόταν μέρος της Ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφαλείας.
Άλλο ένα εσφαλμένο συμπέρασμα ήταν ότι το Παλαιστινιακό ζήτημα θα μπορούσε να ξεπερασθεί, βάσει της Συμφωνίας του Όσλο.
Το πέμπτο εσφαλμένο συμπέρασμα ήταν ότι το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης που ακολουθήσαμε κατά τον 20ο αιώνα θα μπορούσε να συνεχιστεί και κατά τον 21ο, χωρίς να ληφθεί υπόψη η κλιματική αλλαγή, και ότι θεωρήσαμε ότι θα συνεχίζαμε να βελτιώνουμε το επίπεδο ζωής των λαών μας.
Πλέον, αντιληφθήκαμε ότι ο κόσμος που πιστέψαμε ότι θα υπάρξει έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Και αυτές οι προκλήσεις δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν εύκολα από μεμονωμένα κράτη, ούτε καν αν πρόκειται για ένα κράτος τόσο μεγάλο όσο οι ΗΠΑ. Θα πρέπει λοιπόν να αποδεχθούμε έναν τρόπο λειτουργίας στην κοινή μας αμυντική πολιτική, τουλάχιστον μεταξύ ημών στον Δυτικό κόσμο. Θα ήθελα ωστόσο να κάνω μια βασική ερώτηση. Τι εννοούμε με αυτό το «εμείς»; Ποιοι είμαστε «εμείς»; Ποιοι θα ήταν οι Σύμμαχοι των ΗΠΑ στην προσπάθεια να σταθεροποιηθεί αυτός ο κόσμος;
Αυτό που θα κάνω λοιπόν, θα είναι να προτείνω δύο διαφορετικά παραδείγματα, όπως υφίστανται στη γειτονιά μας, την Ανατολική Μεσόγειο. Και έπειτα, οι ΗΠΑ θα μπορούν να αποφασίσουν ποιο από αυτά τα δύο παραδείγματα εξυπηρετεί βέλτιστα τα συμφέροντά της.
Από τη μία έχουμε μια αυταρχική χώρα που δεν αισθάνεται την ανάγκη να συμμορφωθεί με το Διεθνές Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Μια χώρα που είναι μέλος του ΝΑΤΟ, ωστόσο δεν επιβάλλει κυρώσεις στη Ρωσία, διατηρώντας στενότατες σχέσεις με τη Ρωσία.
Και αυτό δεν είναι μια μεμονωμένη πολιτική. Είναι μια διαρκής πολιτική. Θα σας θυμίσω ότι αυτή η χώρα υπήρξε σύμμαχος των Κεντρικών Δυνάμεων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν ουδέτερη όταν οι Δημοκρατίες πολεμούσαν κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν συμμετείχε κατά κανέναν τρόπο και δεν επέτρεψε καν χρήση του εδάφους της κατά τους πολέμους στο Ιράκ.
Και βέβαια, όπως όλοι γνωρίζουμε, αμφισβητεί διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα, αγνοεί τις διεθνείς συνθήκες, εμπλέκεται ενεργά σε τοπικές διαμάχες, αποτελεί η ίδια πηγή αστάθειας, στρέφεται περισσότερο προς το Ισλάμ μέρα με τη μέρα, ανοίγει χιλιάδες ισλαμικά σχολεία, φιλοξενεί την αδελφότητα της Χαμάς, είναι φιλικά διακείμενη προς την Χαμάς, είναι δηλωμένος εχθρός του Ισραήλ, αναπτύσσει επιθετικά drones, αναπτύσσει πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, κατασκευάζει αεροπλανοφόρα σε μια γεωγραφική περιοχή όπου δεν θα χρειαστούν, απειλεί σύμμαχο χώρα με πόλεμο, με casus belli, εάν αυτή ασκήσει τα νόμιμα δικαιώματά της.
Προβάλλει στρατιωτική ισχύ βάσει της αντίληψης ότι η ισχύς επιβάλλει το δίκαιο. Θεωρεί εύλογο στόχο την αναβίωση μιας αυτοκρατορίας στον 21ο αιώνα. Είναι δυνητικό μέλος των BRICS. Ο κατάλογος είναι πολύ μακρύς, θα μπορούσα να μιλάω για ώρες, θα σταματήσω όμως εδώ.
Τώρα θα σας παρουσιάσω ένα άλλο παράδειγμα.
Μια χώρα υπέρμαχο του Διεθνούς Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, και των κανόνων που βασίζονται στη Διεθνή Τάξη. Μια σύγχρονη Δημοκρατία, με όλα της τα λάθη, η οποία ωστόσο διαθέτει θεμελιώδη δικαιώματα, ελευθερία του λόγου, δικαιώματα των γυναικών, ελευθερία της πολιτικής έκφρασης και η οποία είναι προσηλωμένη στις δημοκρατικές αξίες. Ένα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μια χώρα η οποία πολέμησε και στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους πλάι-πλάι με τις δυνάμεις της Δημοκρατίας και που έχασε περίπου το 10% του πληθυσμού της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μια χώρα η οποία τάχθηκε στο πλευρό της Ουκρανίας, υποστηρίζοντας το δικαίωμα της στην υπεράσπιση της εδαφικής της ακεραιότητας, μια χώρα η οποία εισήγαγε την Ατζέντα της Θεσσαλονίκης και βοήθησε τα Ανατολικά Βαλκάνια να γίνουν μέλος της ΕΕ, καθώς και τα Δυτικά Βαλκάνια να γίνουν επίσης μέλος της ΕΕ.
Μια χώρα η οποία επέλυε τις διαφορές της με όλους τους περιφερειακούς παράγοντες με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο, μια χώρα η οποία εκσυγχρονίζει τις Ένοπλες Δυνάμεις της αλλά επί τη βάσει αμυντικού, και όχι επιθετικού, δόγματος. Μια χώρα με πλούσια, αρχαία, δημοκρατική κληρονομιά, η οποία έχει επηρεάσει σημαντικά τους Ιδρυτικούς Πατέρες και το Σύνταγμα των ΗΠΑ.
Αυτά τα δύο παραδείγματα λοιπόν παρουσιάζονται ενώπιον των ΗΠΑ ώστε να επιλέξει.
Δράττομαι της ευκαιρίας να επεκταθώ λίγο περισσότερο ως προς την οδό που μπορεί να βαδίσει η Ελλάδα, περιγράφοντας συνοπτικά την αμυντική μας πολιτική.
Όπως γνωρίζουμε όλοι, βρισκόμαστε σε μια περιοχή με πολλές ενεργές συγκρούσεις και προβλήματα. Η Ουκρανία, ο Νότιος Καύκασος, η Συρία, η Υεμένη, το Σαχέλ, η πολιτική αστάθεια στο Ιράκ, μια εύθραυστη συμφωνία κατάπαυσης πυρός στη Γάζα, το Σουδάν, ριζοσπαστικός Ισλαμισμός στην Υποσαχάρια Αφρική. Προβλήματα στην Αιθιοπία, στο Κέρας της Αφρικής, στο Κονγκό.
Σημαντικά σημεία ελέγχου που αναφέρθηκαν προ ολίγου στο χάρτη της περιοχής μας. Θα υπενθυμίσω τα Στενά του Μπαμπ ελ Μαντέμπ, τα Στενά του Ορμούζ, τη Διώρυγα του Σουέζ, η οποία μάλιστα χρησιμοποιείται από το 12% του παγκόσμιου εμπορίου. Καταλαβαίνετε τι σημαίνει αυτό.
Επιπλέον, υπάρχει φυσικά και το ζήτημα της Κύπρου. Πριν τρεις ημέρες επισκέφθηκα τη Λευκωσία, την τελευταία διχοτομημένη πρωτεύουσα παγκοσμίως αυτή τη στιγμή.
Θα ήθελα επίσης να αναφερθώ στα Δυτικά Βαλκάνια, υπάρχουν προβλήματα στο παρασκήνιο. Το Κοσσυφοπέδιο, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και μια κυβέρνηση στη Βόρεια Μακεδονία που είναι εκτός της σύγχρονης πραγματικότητας.
Η Ελλάδα αντιμετωπίζει όλες αυτές τις προκλήσεις με μια πολύ καθαρή στάση, με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο και τις συνθήκες, διατηρώντας παράλληλα την κυριαρχία της, τα κυριαρχικά της δικαιώματα και την εδαφική της ακεραιότητα.
Πέραν της εγγύς γειτονίας μας, υπάρχει επίσης ένα πολύ ασταθές περιβάλλον. Για να το αντιμετωπίσουμε, έχουμε δημιουργήσει πολυεπίπεδες συνεργασίες με χώρες της περιοχής μας, αλλά και πέραν αυτής.
Για να αναφερθώ σε μερικές από αυτές, με το Ισραήλ, την Κύπρο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Σαουδική Αραβία, την Ιορδανία, την Αρμενία, την Ινδία, το Μπαχρέιν, με όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης φυσικά, αλλά και με Αφρικανικές χώρες: τη Σενεγάλη, την Αγκόλα, την Γκαμπόν, τη Ρουάντα, αλλά και με την άμεση γειτονιά μας, τα Βαλκάνια.
Όλες αυτές οι συνεργασίες έχουν τα ίδια ακριβώς χαρακτηριστικά. Στοχεύουν ενεργά και προάγουν τη σταθερότητα, την ασφάλεια, τη συνεργασία και την ανάπτυξη.
Θα αναφερθώ επίσης σε μερικές ισχύουσες Συνθήκες. Έχουμε υπογράψει πλέον των 350 την τελευταία πενταετία, θα ήθελα ωστόσο να αναφερθώ στις δύο Συμφωνίες Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, στις αμυντικές συμφωνίες με την Γαλλία και τα ΗΑΕ, στη στρατηγική συμφωνία με το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας, στις συμφωνίες οριοθέτησης των ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο, καθώς και σε πολλά τριμερή και πολυμερή πλαίσια κατανόησης και συνεργασίας με όλες τις προαναφερθείσες χώρες.
Έχουμε επίσης εμβαθύνει τις σχέσεις μας με την Ινδία. Πρόσφατα, η Ινδική Πολεμική Αεροπορία συμμετείχε σε κοινές ασκήσεις με τη δική μας Πολεμική Αεροπορία.
Γίναμε μέλη της Πρωτοβουλίας των Τριών Θαλασσών, με την ένταξη της Ελλάδας ώστε να γίνει η Πρωτοβουλία των Τεσσάρων Θαλασσών.
Έχουμε ενεργό συνεισφορά στο ΝΑΤΟ και όλες τις πρωτοβουλίες άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Συνεισφέρουμε στην ασφάλεια της εγγύς γειτονιάς μας, με την επιτήρηση του εναέριου χώρου της Αλβανίας, της Βόρειας Μακεδονίας, της Βουλγαρίας και του Μαυροβουνίου.
Υποστηρίζουμε και συμμετέχουμε στην KFOR στο Κοσσυφοπέδιο, είμαστε παρόντες με στρατεύματα στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Το Πολεμικό μας Ναυτικό μεταφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα, ενώ η Πολεμική μας Αεροπορία στο Λίβανο.
Παρέχουμε ενεργειακούς διαδρόμους στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Οι μονάδες μας Αποθήκευσης και Επαναεριοποίησης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (FSRU) είναι αυτές που διευκολύνουν την εξαγωγή του Αμερικανικού φυσικού αερίου και, αυτή τη στιγμή – κάτι που αναφέρθηκε επίσης προηγουμένως- η Ευρωπαϊκή Ένωση διεξάγει δύο ναυτικές επιχειρήσεις. Μία βόρεια της Λιβύης και μία στην Ερυθρά Θάλασσα. Και οι δύο φέρουν Ελληνικά ονόματα, ΕΙΡΗΝΗ και ΑΣΠΙΔΕΣ, καθώς είμαστε η χώρα που ανέλαβε την πρωτοβουλία για αυτές.
Έχουμε εκλεγεί μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών με 182 ψήφους. Δαπανάμε πλέον του 3,5% του ΑΕΠ μας στην άμυνα, 45% του οποίου δαπανάται σε εξοπλισμούς.
Παρεμπιπτόντως, όταν αναφέρομαι στα ποσά που δαπανάμε, κάνω άμεσα τη διαπίστωση της σχιζοφρενικής προσέγγισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία από τη μία ζητάει τη βελτίωση της άμυνας, και από την άλλη περιορίζει το χρηματοδοτικό περιθώριο που έχουμε στη διάθεσή μας ώστε να αμυνθούμε.
Αυτό που κάνουμε αυτή τη στιγμή, υπό τη στενή έννοια, στις Ένοπλες Δυνάμεις μας, το ονομάζουμε «Ατζέντα 2030».
Προσπαθούμε, μέσω βαθιών μεταρρυθμίσεων, να δημιουργήσουμε ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό αμυντικό οικοσύστημα που μπορεί να παράγει καινοτόμες λύσεις για τις προκλήσεις του 21ου αιώνα.
Επιπλέον, αλλάζουμε τη δομή των Ενόπλων μας Δυνάμεων. Αλλάζουμε το ρόλο του Στόλου μας και τον εκσυγχρονίζουμε.
Δημιουργούμε αυτό που ονομάζουμε «Ασπίδα του Αχιλλέα», έναν θόλο επτά επιπέδων που θα καλύψει τη χώρα μας, για την καταπολέμηση ΜΕΑ, πυραύλων, αεροσκαφών, σκαφών και υποβρυχίων.
Αλλάζουμε επίσης τις μεθόδους εκπαίδευσης. Θα παραμείνουμε στο μοντέλο της στρατολόγησης, καθώς πιστεύουμε ότι αυτό το μοντέλο είναι απολύτως απαραίτητο για μια Δημοκρατία, ωστόσο θα αλλάξουμε κατά πολύ τον τρόπο εκπαίδευσης των νέων ανδρών.
Σημαντικό κομμάτι της στρατηγικής μας είναι η σύνδεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Αναζητούμε πάντοτε τρόπους εμβάθυνσης των σχέσεών μας με τις ΗΠΑ, και με τις δύο διακυβερνήσεις, Τραμπ και Μπάιντεν.
Επίσης, τα αμυντικά μας συστήματα που ήδη γνωρίζετε, συνδέονται στενά με τα συστήματα και τις πλατφόρμες των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
Είμαστε μέλη του Προγράμματος των F-35, του προγράμματος της νέας φρεγάτας, της φρεγάτας Constellation, που θα κατασκευάσουμε από κοινού με τις ΗΠΑ. Επιπλέον αποκτούμε, αυτή τη στιγμή, περισσότερα από 40 ελικόπτερα Black Hawk. Βλέπετε λοιπόν ότι έχουμε πολλά κοινά με τις αμυντικές δυνάμεις των ΗΠΑ.
Ως τελικό σχόλιο, επιτρέψτε μου να σας παρουσιάσω άλλο ένα επιχείρημα το οποίο ίσως είναι, θεωρώ, πιο σημαντικό από τους εξοπλισμούς. Και αναφέρομαι στο βασίλειο της ήπιας ισχύος.
Η Ελλάδα, μέσω της ιστορικής της παρουσίας, για εκατονταετίες, σε ένα χώρο που συνδέει τη Δύση με την Ανατολή, μπορεί να έχει μια ανεκτίμητη προσφορά, τα μέσα και τις μεθόδους κατανόησης των χωρών, των λαών και των κοινωνιών.
Θα σας αναφέρω μερικά παραδείγματα. Ποιος μπορεί να συμβουλεύσει καλύτερα από την Ελλάδα τις Ορθόδοξες κοινότητες των Βαλκανίων που συνυπάρχουν εδώ και περισσότερα από 1.500 χρόνια υπό την πνευματική καθοδήγηση του Οικουμενικού Πατριάρχη;
Ποιος μπορεί να εξηγήσει καλύτερα και να διαχειριστεί καλύτερα το παιχνίδι που παίζει η Ρωσία εντός αυτών των κοινοτήτων;
Ποιος μπορεί να κατανοήσει την αιγυπτιακή κοινότητα καλύτερα από τους Έλληνες που υπάρχουν εκεί εδώ και χιλιάδες χρόνια; Ο Καβάφης, ο γνωστός Έλληνας ποιητής, το εξέφρασε πολύ εύγλωττα.
Για να μεταφερθώ όμως εγγύτερα στο παρόν. Χωρίς να κατανοηθούν ο Μοχάμεντ Αμπντούλ, ο Σαάντ Ζαγλούλ, ή ο Χασάν αλ Μπάννα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, ο Ναγκίμπ, ο Νάσερ, η Αίγυπτος του Αλ Σίσι και η Αραβική Άνοιξη θα παραμείνουν ένα αίνιγμα.
Και, καθώς απευθύνομαι σε αμερικανικό κοινό, επιτρέψτε μου παρακαλώ, με κάθε σεβασμό, να σας θυμίσω την εσφαλμένη αντίληψη του Προέδρου Ομπάμα για όσα διαδραματίζονταν στην Αίγυπτο την εποχή της Αραβικής Άνοιξης.
Προχωρώντας ακόμα περισσότερο προς το Νότο, ποιος μπορεί να συμβουλεύσει καλύτερα την Αιθιοπία του Άμπιι και τη σχέση μεταξύ των Ορθόδοξων Μονοφυσιτών, των Αμχάρα, των Ομόρα, των Τιγκράι και της Ερυθραίας του Ισάιας Αφεγουέρκι, καλύτερα από εμάς;
Η πλειοψηφία των ανθρώπων πέρα από τον ωκεανό δεν γνωρίζει καν τι σημαίνει η λέξη «Μονοφυσίτης».
Ποιοι θεσμοί είναι σημαντικότεροι στη Μέση Ανατολή από το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο στη Ιερουσαλήμ, στο σημείο όπου ανταμώνουν οι τρεις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες;
Ποιος μπορεί να καταλάβει τους Σημιτικούς λαούς καλύτερα από τους Έλληνες, οι οποίοι αλληλεπιδρούν μαζί τους εδώ και εκατονταετίες; Ξέρω ότι πολλοί Δυτικοί έχουν διαβάσει το βιβλίο του Τ. Ε. Λόρενς «Επτά Στύλοι της Σοφίας», και το περίφημο Κεφάλαιο 3 για τους Σημιτικούς λαούς, ωστόσο άλλο πράγμα είναι το διαβάζω και άλλο το κατανοώ.
Θα μπορούσα να μιλάω για ώρες. Ωστόσο πιστεύω ότι έγινα κατανοητός.
Θα ήθελα να κλείσω λέγοντας ότι πιστεύω πως εμείς, η Ελλάδα, έχει τις σωστές πολιτικές, δημιουργούμε τις σωστές Ένοπλες Δυνάμεις, διαθέτουμε ιστορικά την ήπια ισχύ και τη γνώση για να διαδραματίσουμε τον απαραίτητο ρόλο της γέφυρας σταθερότητας, ασφάλειας και κατανόησης που θα μπορούσε να βοηθήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής να δημιουργήσουν ένα καλύτερο μέλλον.
Αυτό όμως είναι κάτι που θα αποφασίσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ως νομικός στο επάγγελμα, το μόνο πράγμα που μπορώ να κάνω τώρα είναι να πω ότι εδώ ολοκληρώθηκε η αγόρευσή μου.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ».
12.2.2025
