Ο ζωγράφος Νίκος Ζαχόπουλος, ένας εξαιρετικός καλλιτέχνης και άνθρωπος, σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης ανοίγει την καρδία του, για την ζωή και το έργο του. Ντοκιμαντέρ για την ζωή του ζωγράφου από το Μενέλαο Κυρλίδη βραβεύτηκε στο 12ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Ιεράπετρας 2025.
ΕΡ.: Πώς αισθάνεστε μετά τη βράβευση του ντοκιμαντέρ του κ. Μενέλαου Κυρλίδη που αφορούσε την πορεία και το έργο σας;
Ν.Ζ: Ένιωσα πραγματικά πολύ όμορφα. Ήταν μια ευχάριστη και συγκινητική έκπληξη. Το να βλέπω τον κόσμο να αγκαλιάζει το ντοκιμαντέρ και την Επιτροπή να το ξεχωρίζει και να του δίνει το πρώτο βραβείο, ήταν για μένα μια βαθιά επιβεβαίωση. Με γέμισε χαρά κι ευγνωμοσύνη.
ΕΡ.: Σας έχουν –κατά καιρούς- αποδώσει πολλά προσωνύμια, «Πικάσο των Ελλήνων διασήμων», «Προσωπογράφος των σταρ», «Βασιλιάς της Προσωπογραφίας». Ποιο από όλα σας αντιπροσωπεύει καλύτερα και γιατί;
Ν.Ζ.: Οι τίτλοι που μου αποδίδουν οι δημοσιογράφοι είναι όμορφοι, δεν το κρύβω, με χαροποιούν. Είναι ωραίο να ακούς «βασιλιάς της προσωπογραφίας» ή «προσωπογράφος των σταρ», ειδικά όταν έχεις δουλέψει μια ζωή για να φτάσεις εδώ.
Παρόλα αυτά, δεν τους αφήνω να με παρασύρουν. Δεν επιτρέπω στον εαυτό μου να αισθανθεί ότι είμαι κάτι «ξεχωριστό», γιατί αυτό θα σήμαινε να σταματήσω να παλεύω, να σταματήσω να εξελίσσομαι. Τους κρατάω, λοιπόν, με ευγνωμοσύνη αλλά και με μέτρο. Περισσότερο από όλα, μου θυμίζουν την ευθύνη να συνεχίσω να γίνομαι καλύτερος σε αυτό που κάνω. Αυτό είναι που με οδηγεί.
ΕΡ.: Σας έτυχε ποτέ κάποιος από τους ηθοποιούς να αρνηθεί να τον ζωγραφίσετε; Κι αν ναι, για ποιόν λόγο;
Ν.Ζ.: Βεβαίως μου έχουν αρνηθεί να ποζάρουν. Θυμάμαι χαρακτηριστικά όταν ήμουν 21-22 χρονών και ζήτησα από τη σπουδαία Μαίρη Χρονοπούλου να μου ποζάρει. Μου είπε πως το έβρισκε κουραστικό· μάλιστα είχε αρνηθεί και στον Τσαρούχη στο παρελθόν.
Όμως εγώ δεν το έβαλα κάτω. Την πλησίασα ξανά και ξανά, με σεβασμό αλλά και μεγάλη επιμονή. Και τελικά μου είπε το «ναι». Όταν είδε το πορτρέτο, το χάρηκε πραγματικά.
Από τότε κατάλαβα πως πίσω από κάθε «όχι», μπορεί να κρύβεται ένα «ναι» που περιμένει την αγάπη και την επιμονή του «καλλιτέχνη»
ΕΡ.: Ποιος διάσημος, απ’ όσους γνωρίσατε στη μακρόχρονη και ιδιαίτερα πετυχημένη πορεία σας, σας εντυπωσίασε περισσότερο και γιατί;
Ν.Ζ.: Ναι… υπήρξαν πολλοί καλλιτέχνες που με εντυπωσίασαν, αλλά η μεγάλη μου αγάπη ήταν η Ρένα Βλαχοπούλου. Με τίμησε με την αγάπη και τη φιλία της για 17 χρόνια και πραγματικά έγινε για μένα σαν δεύτερη μητέρα, σαν μέντορας. Αυτό που με μάγεψε πιο πολύ δεν ήταν το τεράστιο ταλέντο της, αλλά η απλότητα και η ειλικρίνεια της. Και ο τρόπος που έβλεπε τους ανθρώπους… όλους, χωρίς να κοιτάει ποιος είναι, τι δουλειά κάνει, τι χρήματα έχει –τους αντιμετώπιζε όλους ίσα. Ήταν πάντα ευγενική με όλους. Και αυτό με σημάδεψε βαθιά. Με βοήθησε να κρατήσω αξίες που με συνοδεύουν ακόμα στη ζωή μου. Της χρωστώ πάρα πολλά.
ΕΡ.: Θυμάστε αλήθεια πόσα πορτραίτα διασήμων έχετε φιλοτεχνήσει;
Ν.Ζ.: Στα πάνω από 40 χρόνια που ζωγραφίζω πορτρέτα, έχω κάνει τόσα πολλά που, να πω την αλήθεια, ούτε εγώ δεν θυμάμαι όλα τα πρόσωπα. Κάτι θα ξεχάσω σίγουρα! Κι ας είναι, μερικές φορές πιο εύκολο να πως ποιους δεν έχω ζωγραφίσει παρά να απαριθμήσω όλους όσους έχω κάνει…. Σαν ένα μικρό μυστικό του καμβά μου!
ΕΡ.: Θεωρείται πως κληρονομήσατε το ταλέντο της μητέρας σας. κας Βούλας Χονδρουδάκη, η οποία ήταν επίσης ζωγράφος, ή επηρεαστήκατε από εκείνη;
Ν.Ζ.: Ναι, σίγουρα έχω κληρονομήσει το ταλέντο από τη μητέρα μου, που είναι κι εκείνη ζωγράφος αλλά και ποιήτρια. Όπως κι εκείνη, έχω την ίδια αγάπη για την ομορφιά και την έκφραση μέσα από τη δημιουργία. Παρά τη συγγένεια αυτή, η πορεία μας είναι διαφορετική· ο καθένας μας χαράζει τον δικό του δρόμο στον κόσμο της τέχνης. Το μόνο κοινό που ίσως φαίνεται είναι η αγάπη μας για τα ζωντανά χρώματα, που ζωντανεύουν τα έργα μας με ένταση και συναίσθημα. Αλλά, πέρα από αυτό, ο καθένας ακολουθεί τον δικό του μοναδικό δρόμο, αφήνοντας το δικό του ξεχωριστό αποτύπωμα.
ΕΡ.: Η χρωματική παλέτα που χρησιμοποιεί ένας ζωγράφος επηρεάζεται από την ψυχική & συναισθηματική του κατάσταση;
Ν.Ζ.: Ναι, φυσικά. Η ψυχολογία ενός ζωγράφου καθρεφτίζεται στη χρωματική του παλέτα. Μέσα από τα χρώματα αποκαλύπτεται ο τρόπος που αντιμετωπίζει τη ζωή και τα προβλήματα που παρουσιάζονται. Αν ο καλλιτέχνης βρίσκεται μπροστά σε μια δύσκολη κατάσταση και την αντιμετωπίζει με απελπισία, τα χρώματά του γίνονται σκούρα, θαμπά, σχεδόν άτονα. Αν όμως η προσωπικότητα του του δίνει δύναμη, θάρρος και σθένος, τότε ακόμα και μέσα στις δυσκολίες τα έργα του φωτίζονται από ζωντανά φωτεινά χρώματα.
Στη δική μου περίπτωση, αυτό φαίνεται καθαρά. Παρόλο που η ζωή μου είχε τις δικές της δύσκολες στιγμές, τα χρώματα που επιλέγω παραμένουν φωτεινά, γεμάτα ζωή. Το κίτρινο, για παράδειγμα, είναι για μένα κάτι περισσότερο από χρώμα· είναι σύμβολο αισιοδοξίας, ελπίδας και της κατεύθυνσης που έχει πάντα το βλέμμα μου· προς το φως, ψηλά, ποτέ προς το σκοτάδι. Ό,τι κι αν συμβαίνει γύρω μου, επιλέγω να κοιτάζω το φως. Και αυτό, πιστεύω, είναι το μυστικό που κάνει τη ζωγραφική να αγγίζει καρδιές.
ΕΡ.: Γνωρίζουμε πως, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, πολύς κόσμος περνά δύσκολες ώρες λόγω κατάθλιψης. Επειδή κι εσείς βρεθήκατε κάποτε σ’ αυτήν τη θέση, έχετε κάτι να πείτε που α)να βοηθήσει τον κόσμο να κατανοήσει την πηγή της συγκεκριμένης αρρώστιας
β) να στηρίξει όσους από τους αναγνώστες μας ταλαιπωρούνται από την ασθένεια αυτή &
γ) ποια είναι τα σημάδια που όταν εκδηλωθούν θα πρέπει να μας ανησυχήσουν;
Ν.Ζ.: Ναι… η αλήθεια είναι πως κάποια στιγμή στη ζωή μου, λόγω πολύ δύσκολων καταστάσεων, έπεσα στην κατάθλιψη. Δεν ήταν κάτι που επέλεξα, ούτε κάτι που μπορούσα να αποφύγω. Η πίεση και τα προβλήματα, όταν συσσωρεύονται και κρατούν για πολύ καιρό, μπορούν να σε φέρουν στα όριά σου και να σε ρίξουν σε αυτό το σκοτεινό σημείο. Στην περίπτωσή μου, έτσι έγινε.
Αλλά η κατάθλιψη δεν έρχεται μόνο από τις δύσκολες στιγμές. Μπορεί να προκύψει και από άλλους παράγοντες, όπως η έλλειψη βιταμινών ή άλλες σωματικές και ψυχολογικές αιτίες. Είναι μια σύνθετη κατάσταση, και το σημαντικότερο είναι να την αναγνωρίσουμε εγκαίρως.
Τα σημάδια είναι συνήθως εκεί, αν τα παρατηρήσουμε. Η χρόνια κόπωση που σε κάνει να μην θέλεις να σηκωθείς από το κρεβάτι. Τα πράγματα που άλλοτε σε έκαναν χαρούμενο να μην σου λένε τίποτα πια. Η απομάκρυνση από φίλους, το κλείσιμο στον εαυτό σου, οι αϋπνίες ή η ανάγκη να κοιμάσαι συνέχεια, ενώ το μυαλό σου δεν σταματά να σκέφτεται τα προβλήματα… Όλα αυτά είναι δείγματα ότι κάτι μέσα μας πονά.
Όταν βλέπουμε κάποιον κοντά μας να έχει τέτοια συμπεριφορά, οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί, να του δείξουμε κατανόηση και φροντίδα. Και αν δούμε αυτά τα σημάδια στον εαυτό μας, πρέπει να έχουμε το θάρρος να ζητήσουμε βοήθεια. Η κατάθλιψη είναι μια ύπουλη αρρώστια, και να μιλήσουμε γι’ αυτή δεν είναι αδυναμία, είναι πράξη θάρρους.
Στην προσωπική μου εμπειρία, πέρασα και την «χαρούμενη κατάθλιψη». Όπως τη λένε οι ψυχολόγοι. Έβγαινα έξω, γελούσα, προσπαθούσα να μην αφήσω κανέναν να δει τη θλίψη μου…. Και αυτό είναι ίσως το πιο δύσκολο είδος κατάθλιψης, γιατί ακόμα και ο ίδιος δυσκολεύεσαι να παραδεχθείς ότι υποφέρεις.
Ένα ακόμη που έμαθα είναι ότι πολλές φορές όταν εκμυστηρεύτηκα τα συναισθήματά μου σε φίλους, ήθελαν να με βοηθήσουν αλλά δεν ήξεραν πως… και μου έλεγαν «μη στεναχωριέσαι, θα περάσει». Ήταν από αγάπη, αλλά και από άγνοια. Γι’ αυτό, η καλύτερη βοήθεια συχνά έρχεται από ειδικούς· ανθρώπους που έχουν τα εργαλεία να σε στηρίξουν ουσιαστικά.
Το πιο σημαντικό που θέλω να πω είναι: μην φοβάσαι να μιλήσεις για όσα νιώθεις. Μην κλείνεσαι στον εαυτό σου. Ζήτησε βοήθεια, άνοιξε την καρδιά σου και δώσε στον εαυτό σου την ευκαιρία να αναπνεύσει. Η κατάθλιψη μπορεί να μοιάζει αδύνατη να ξεπεραστεί, αλλά με την σωστή στήριξη, υπάρχει φως, πάντα υπάρχει φως.
ΕΡ.: Γνωρίζοντας πως μετατρέψατε το χώρο όπου αυτοκτόνησε ο πατέρας σας σε χώρο εκμάθησης ζωγραφικής για παιδιά, θα θέλατε να μας αποκαλύψετε τον τρόπο με τον οποίο μπορεί ο άνθρωπος να μεταλλάζει το αρνητικό σε θετικό, το σκοτάδι σε φως δηλαδή;
Ν.Ζ.: Η αλήθεια είναι πως μετά την αυτοκτονία του πατέρα μου, το μόνο που ήθελα ήταν να κάψω αυτό το σπίτι. Να το εξαφανίσω. Γιατί εκεί μέσα δεν πέρασα καλά· ήταν φορτωμένο με σκοτεινές, βαριές αναμνήσεις.
Αλλά μετά σκέφτηκα κάτι: κι αν το έκαιγα… πάλι μέσα μου θα υπήρχε. Δεν θα έσβηνε με τίποτα.
Οπότε αποφάσισα να κάνω το πιο δύσκολο –αλλά και το πιο δυνατό.
Να πάρω αυτόν τον χώρο του πόνου και να τον ξαναγράψω.
Να αντικαταστήσω τις άσχημες εικόνες με όμορφες. Τη θλίψη με γέλιο. Τις πληγές με στιγμές φωτεινές.
Πιστεύω βαθιά ότι όταν η ζωή σου δίνει ένα σενάριο που δεν σου ταιριάζει και σε βάζει να παίξεις έναν άχαρο ρόλο, τότε έχεις υποχρέωση στον εαυτό σου να το σκίσεις. Να γράψεις καινούργιο σενάριο. Να δώσεις στον εαυτό σου τον ρόλο που αξίζει: τον πρωταγωνιστικό.
Έτσι πήρα αυτό το σπίτι. Δεν το έκαψα –το ξαναγέννησα.
Το άλλαξα. Το γέμισα χρώμα, φως, χαρά, γέλια, ανθρώπους. Το πήρα από το σκοτάδι και το έκανα φως.
Και όπως είχα δει στη Γαλλία, όταν επισκέφθηκα καλλιτέχνες που άνοιγαν το σπίτι τους μία φορά τον χρόνο για να δείξουν τα έργα τους, έτσι κάνω κι εγώ τώρα.
Μία φορά τον χρόνο ανοίγω το ίδιο σπίτι που κάποτε με πόνεσε… και έρχεται κόσμος, βλέπει όσα δημιούργησα, γελά, συγκινείται, εμπνέεται.
Και κάθε φορά νιώθω ότι εκείνη η παλιά σκοτεινή ιστορία εξατμίζεται λίγο ακόμα. Γιατί εγώ την έκανα φως.
ΕΡ.: Ποια είναι η πηγή που τροφοδοτεί την εσωτερική δύναμη που διαθέτουν κάποιοι άνθρωποι –όπως εσείς φερειπείν- και γιατί αυτή η δύναμη δεν μπορεί να αφορά το σύνολο των ανθρώπων;
Ν.Ζ.: Για μένα, πηγή δύναμης είναι αυτό που σου δίνει ο ανώτερος εαυτός σου όταν τον ανακαλύψεις. Πιστεύω βαθιά ότι όλοι οι άνθρωποι έχουμε μέσα μας έναν ανώτερο εαυτό, ένα εαυτό που, στις πιο δύσκολες στιγμές, μας επιτρέπει να αντλήσουμε δύναμη που ποτέ δεν φανταζόμαστε ότι έχουμε. Έτσι μας έχει προικίσει ο Θεός. Γι’ αυτό συχνά λέω ότι είμαστε μικροί θεοί –αρκεί να βρούμε αυτό το κομμάτι μας και να μάθουμε να συνδεόμαστε μαζί του.
Κάποιοι άνθρωποι νιώθουν αδύναμοι απλώς επειδή δεν έχουν ανακαλύψει ακόμη τον ανώτερο εαυτό τους. Γι’ αυτό και δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν όταν η ζωή τους δοκιμάζει. Όμως όταν τελικά τον βρεις, όταν χτίσεις μια αληθινή σχέση με αυτό το κομμάτι σου και αρχίσεις να αντλείς δύναμη από εκεί, τότε μπορείς να πετύχεις απίστευτα πράγματα και να αντιμετωπίσεις απίστευτες δυσκολίες.
Και συνήθως αυτό συμβαίνει όταν βρεθείς στο χείλος του γκρεμού. Όπως έλεγε και ο Καζαντζάκης: όταν πέσεις στο γκρεμό, ή σκοτώνεσαι… ή βγάζεις φτερά και πετάς. Από προσωπική εμπειρία μπορώ να σου πω ότι όσοι επιβιώσουν από τέτοιες στιγμές, γίνονται επικίνδυνα δυνατοί άνθρωποι. Κι αν καταφέρουν να σηκώσουν το κεφάλι τους ψηλά και να διατηρήσουν το χαμόγελο τους, τότε γίνεται πράξη αυτό που κάπου είπα ως απόφθεγμα: Το πιο φωτεινό χαμόγελο είναι αυτό που έχει ξεπλυθεί με δάκρυα.
ΕΡ.: Γνωρίζω πως είναι εκατοντάδες οι θετικές κριτικές που έχετε αποκομίσει όλα αυτά τα χρόνια, μπαίνω όμως στον πειρασμό να ρωτήσω
α) ποια απ’ όλες σας εντυπωσίασε περισσότερο και γιατί;
β) αν υπήρξε ποτέ κάποια αρνητική κριτική & πώς την αντιμετωπίσατε;
Ν.Ζ.: Η αλήθεια είναι ότι έχω δεχτεί πολλές κριτικές στη ζωή μου, τόσο θετικές όσο και αρνητικές. Και αν πρέπει να ξεχωρίσω κάτι, θα έλεγα ότι οι αρνητικές κριτικές είναι πολύ σημαντικές για μένα. Δεν τις βλέπω απλώς ως αρνητικές· προσπαθώ να τις κατανοήσω, να μάθω από αυτές και να γίνω καλύτερος μέσα από αυτό. Μέσα από την κριτική, ακόμα κι αν δεν είναι ευχάριστη, βρίσκω πολύτιμα μαθήματα που με βοηθούν να εξελιχθώ.
Από την άλλη, οι θετικές κριτικές μου δίνουν μεγάλη χαρά και ικανοποίηση. Θυμάμαι, για παράδειγμα, μια κριτική για την Αλίκη που έλεγε ότι δεν ζωγράφισα απλώς την εικόνα της, αλλά τη θετική της αύρα, τον μαγνητισμό της, τη γοητεία της. Αυτό για μένα ήταν πολύ όμορφο και συγκινητικό.
Μια άλλη κριτική ανέφερε ότι δεν ζωγραφίζω απλώς πρόσωπα, αλλά τις ψυχές των ανθρώπων. Τέτοιου είδους σχόλια μου δίνουν χαρά, αλλά και δύναμη να συνεχίσω να προσπαθώ, να εξελίσσομαι και να φτάνω σε ένα καλύτερο επίπεδο με όλη την τέχνη μου.
Για μένα, η κριτική –όποια κ αν είναι- είναι ένα εργαλείο μάθησης κι ανάπτυξης. Κι όταν έρχεται μέσα από αγάπη και κατανόηση, γίνεται μια πραγματική ανταμοιβή για όλη την προσπάθεια που έχω κάνει όλα αυτά τα χρόνια.
Την συνέντευξη έκανε η συγγραφέας Νούλη Τσακγαράκη
