Ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ Rubio στην πρόσφατη συνέντευξη του, εξήγησε ότι η αμερικανική εξωτερική πολιτική έχει χάσει τον προσανατολισμό της τα τελευταία χρόνια, καθώς οι ΗΠΑ προσπάθησαν να λύσουν κάθε παγκόσμιο πρόβλημα, αντί να εστιάσουν στα δικά τους συμφέροντα. «Η αποστολή της εξωτερικής πολιτικής είναι να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Κάθε χώρα ενεργεί για το δικό της συμφέρον, και οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να κάνουν το ίδιο», τόνισε. Επίσης τόνισε ότι, οι συμμαχίες δημιουργούνται όταν τα συμφέροντα των χωρών ευθυγραμμίζονται, αλλά όταν υπάρχουν διαφορές, η διπλωματία πρέπει να αποτρέπει τις συγκρούσεις. «Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, οι ΗΠΑ ανέλαβαν το ρόλο της παγκόσμιας κυβέρνησης, αλλά αυτή η προσέγγιση δεν είναι βιώσιμη».
Αυτό που εννοεί ότι δεν είναι βιώσιμο είναι το έλλειμα του κρατικού προϋπολογισμού των ΗΠΑ που ανέρχεται στα $1,8 τρις, του δημόσιου χρέους των $36 τρις και φυσικά το τεράστιο εμπορικό έλλειμα με πάρα πολλές χώρες που ξεπερνά τα $900 δις ετησίως. Οπότε η στρατηγική των ΗΠΑ επικεντρώνεται πλέον σε ενέργειες που:
1) Θα αυξάνουν τα έσοδα των ΗΠΑ : επιβολή εισαγωγικών δασμών, προσέλκυση επενδύσεων για να εισπράττει φόρους το κράτους από τα κέρδη των νέων επενδύσεων, κλπ.
2) Θα μειώνουν τις δαπάνες που οι ΗΠΑ πραγματοποιούν στο εξωτερικό για να κρατούν ελεύθερο το παγκόσμιο εμπόριο, και την ελεύθερη ναυσιπλοΐα καθώς κατάλαβαν ότι αυτές επωμιζόταν αυτό το κόστος με τις στρατιωτικές βάσεις ανά τον κόσμο, και τις παροχές βοήθειας, αλλά οι ΗΠΑ είναι αυτές που έχουν την μεγαλύτερη ζημιά, καθώς έχουν το μεγαλύτερο εμπορικό έλλειμα στον κόσμο.
Στα πλαίσια αυτών των στρατηγικών, ο πλανητικών διαστάσεων πόλεμος δασμών ξεκίνησε. Οι αξία των αγαθών που οι ΗΠΑ εισήγαγαν το 2024 από το Μεξικό ήταν $466 με δασμούς 25% προσδοκά έσοδα $116 δις. Οι εισαγωγές από τον Καναδά ήταν $421 δις με δασμούς 25% προσδοκά έσοδα $105 δις. Οι εισαγωγές από την Κίνα ήταν $427 δις με 10% δασμούς προσδοκά έσοδα $42 δις.
Προσδοκόμενα έσοδα από δασμούς από αυτές τις 3 χώρες 263 δις. το ποσό αυτό δεν καλύπτει ούτε το εμπορικό έλλειμα που οι ΗΠΑ έχουν με την Κίνα που ανέρχεται στα 280 δις.
Τα έσοδα αυτά θα πραγματοποιηθούν εάν οι ΗΠΑ δεν μειώσουν τις εισαγόμενες ποσότητες.
Οι αξία των εισαγωγών από την EE ήταν $576 δις, εάν επιβάλει 10% δασμούς προσδοκά έσοδα $57 δις. Οπότε το σύνολο των προσδοκώμενων εσόδων από δασμούς μπορεί να ανέλθει σε $320 δις. Το ποσό είναι πολύ μικρό να καλύψει το τεράστιο έλλειμα του 1,8 τρις του κρατικού προϋπολογισμού των ΗΠΑ. Για το οικονομικό έτος 2024, η κυβέρνηση των ΗΠΑ εισέπραξε $4,92 τρις έσοδα και δαπάνησε $6,75 τρις. Δηλαδή δαπάνησε 37% περισσότερα χρήματα από ότι εισέπραξε.
Τα έσοδα των ΗΠΑ προέρχονται από: 49% από φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων, 35% από φόρους κοινωνικής ασφάλισης, 11% από εταιρικούς φόρους, 5% από μικρότερα ποσοστά που προέρχονται από δασμούς, ειδικούς φόρους κατανάλωσης, φόρους κληρονομιάς και δώρα, καθώς και άλλες πηγές.
Οι Δαπάνες των ΗΠΑ κατανέμονται ως εξής: 22% για την κοινωνική ασφάλιση, 14% για την υγεία, 13% για την εξυπηρέτηση τόκων του χρέους, 29% για την υγεία, 13% για την άμυνα, 8% για την ασφάλεια εισοδήματος, 1% μικρότερα ποσά για παροχές σε βετεράνους, εκπαίδευση, περιφερειακή ανάπτυξη και άλλες δαπάνες. Επειδή η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών ξοδεύει συστηματικά περισσότερα από όσα κερδίζει κάθε χρόνο, δημιουργείται ένα έλλειμμα. Αυτό το έλλειμμα καλύπτεται με δανεισμό από την κυβέρνηση με την έκδοση ομολόγων.
Η συσσώρευση ελλειμμάτων έχει οδηγήσει το δημόσιο χρέος των Ηνωμένων Πολιτειών σε πρωτοφανή επίπεδα. Από $23,2 τρις το 2020 έχει φθάσει στο $36,1 τρις που αντιστοιχεί στο 1/3 του παγκόσμιου ΑΕΠ και σε 123% του ΑΕΠ των ΗΠΑ πιο πάνω από το επίπεδο του 119% που είχε φθάσει το 1946. Η ΕΕ έχει δημόσιο χρέος περίπου 85% του ΑΕΠ. Η τεράστια αυτή αύξηση του χρέους των ΗΠΑ από το 2020 κατά 55%, δεν
δημιούργησε ανάπτυξη και οδήγησε σε χαοτικά οικονομικά προβλήματα. Το χρέος, είναι πολύ μικρό όταν συγκριθεί με την αξία των περιουσιακών στοιχείων που οι ΗΠΑ κατέχουν. Ωστόσο, το χρέος απαιτεί την πληρωμή μονίμως ετήσιων τόκων 13% των κρατικών δαπανών, μεγαλύτερων από το ποσό των δαπανών για την άμυνα!.
Για την αντιμετώπιση των πλανητικών δασμών, πριν την επιβολή τους, οι εταιρείες των ΗΠΑ, αποθήκευσαν τεράστιες ποσότητες προϊόντων σε αποθήκες με εισαγωγές από Κίνα, Μεξικό και Καναδά. Οι εισαγωγές της Walmart από την Κίνα αυξήθηκαν κατά 33%. Οι εισαγωγές της Columbia Sportswear αυξήθηκαν κατά 50% από το 2023 έως το 2024. Η στρατηγική αυτή βασίζεται στην προκαταβολική αγορά (προφόρτωση) και αποθήκευση προϊόντων ώστε να αποφευχθεί η επιβάρυνση από μελλοντικούς δασμούς. Οι εταιρείες προσπαθούν να προστατεύσουν τους προϋπολογισμούς τους, ιδιαίτερα για έργα υποδομών που σχεδιάζονται 2-3 χρόνια νωρίτερα. Χωρίς την προφόρτωση, μια αύξηση κόστους κατά 20% λόγω δασμών θα μπορούσε να πλήξει σοβαρά τους προϋπολογισμούς των έργων.
Παρότι η αποθήκευση προϊόντων συνεπάγεται επιπλέον κόστος, αυτό θεωρείται μικρότερο σε σύγκριση με τις επιπτώσεις των δασμών. Η στρατηγική της προφόρτωσης δεν είναι βιώσιμη για όλες τις επιχειρήσεις. Μικρότεροι και μεσαίοι εισαγωγείς είναι οι πιο ευάλωτοι, καθώς διαθέτουν λιγότερους πόρους και περιορισμένη υποδομή.
Παρά τις προσπάθειες μέσω προφόρτωσης, οι δασμοί τελικά αυξάνουν τις τιμές για τους καταναλωτές των ΗΠΑ. Όλα τα κόστη της εφοδιαστικής αλυσίδας, συμπεριλαμβανομένων αυτών που σχετίζονται με την προφόρτωση, συνήθως μετακυλίονται στους καταναλωτές. Οι εταιρείες χρησιμοποιούν την προφόρτωση για να εξομαλύνουν τις αυξήσεις των τιμών και να αποτρέψουν ξαφνικές, απότομες αυξήσεις στο κόστος των καταναλωτών.
Η ανισότητα στη διαχείριση των δασμών δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό. Οι μεγάλες εταιρείες μπορούν να διατηρήσουν σταθερές τιμές μέσω στρατηγικού προγραμματισμού. Οι μικρότερες επιχειρήσεις πιέζονται περισσότερο όσον αφορά τα περιθώρια κέρδους και την ευελιξία των τιμών. Οι τιμές των καταναλωτικών αγαθών αυξάνονται συνολικά, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιχείρησης.
Το Μεξικό είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής αγαθών προς τις ΗΠΑ, ξεπερνώντας την Κίνα, με 466 δισεκατομμύρια δολάρια εισαγωγών. Το λιμάνι του Laredo στο Τέξας διαχειρίζεται το 35% του συνόλου των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού. Οι κύριοι τομείς που θα επηρεαστούν είναι:
– Η αυτοκινητοβιομηχανία: Το 76% των 3,5 εκατομμυρίων οχημάτων που παράγονται στο Μεξικό ετησίως προορίζονται για την αγορά των ΗΠΑ.
– Τα αγροτικά προϊόντα και καταναλωτικά αγαθά που μεταφέρονται και προς τις δύο κατευθύνσεις.
Οι αναμενόμενες επιπτώσεις είναι πιθανή απώλεια 400.000 θέσεων εργασίας, κυρίως σε εταιρείες των ΗΠΑ που δραστηριοποιούνται στο Μεξικό. Μείωση του ΑΕΠ του Μεξικού κατά 1,7% σε βάθος πενταετίας. Αύξηση του πληθωρισμού στο Μεξικό κατά 2,3% λόγω της αύξησης του κόστους των εισαγωγών.
Το πώς θα αντιδράσουν οι καταναλωτές των ΗΠΑ θα είναι καθοριστικό για την εξέλιξη της μάχης των δασμών.
Ατσαλάκης Γιώργος, Οικονομολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής
Πολυτεχνείου Κρήτης Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης
