ΠΕΤΡΟΣ ΤΣΕΡΚΕΖΗΣ – «ΣΟΝΑΤΑ ΓΙΑ ΒΙΟΛΙ ΚΑΙ ΘΡΗΝΟ»

Το εξαιρετικό πολιτικό/ιστορικό μυθιστόρημα του Πέτρου Τσερκέζη διαδραματίζεται στα χρόνια της επονομαζόμενης «Λαϊκής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας» του Ενβέρ Χότζα, στην πραγματικότητα μιας σταλινικής δικτατορίας, καθώς και ο ίδιος ο Ενβέρ Χότζα κατείχε τη φήμη του Αλβανού «Στάλιν» των Βαλκανίων.

Η διεισδυτική αφηγηματική προσέγγιση του συγγραφέα αντλεί τη δύναμή της μέσα από πραγματικές καταστάσεις, σε σημείο που το βιβλίο να αφήνει τη γεύση διδακτικού χρονογραφήματος. 

Οι μνήμες του συγγραφέα, αλλά και της ίδιας της ιστορίας συνθέτουν αυτό το υπαρξιακό αλλά και πολιτικό δράμα, που βασίζεται στις προσωπικές αλλά και συλλογικές ιστορίες πέντε φοιτητών, με κωδικοποιημένα ονόματα, που απεικονίζουν την κοινωνική διαστρωμάτωση της εποχής, την ταραγμένη πολιτική ατμόσφαιρα και την εξαθλίωση ενός λαού που απεγνωσμένα ήθελε να πιστέψει σε κάτι.

Το βιβλίο ξεχειλίζει την πολιτική πραγματικότητα του καθεστώτος, καθώς και την προσήλωση στο τρίπτυχο «Πατρίδα – Κόμμα – Αθεική θρησκεία», που πολύ προσομοιάζει στο «Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια» της ελληνικής χούντας.  

Με θαυμαστό τρόπο, περιγράφει την ανελευθερία στην οποία οδηγεί ο ολοκληρωτισμός από όποιο άκρο κι αν προέρχεται.

Οι ήρωες του βιβλίου, όλοι μαζί, αλλά και ο καθένας ξεχωριστά, στο ξεκίνημα της ενήλικης ζωής τους, αναζητούν μια καλύτερη τύχη, μέσα από την άσκηση του πνεύματος και της ψυχής. Περπατούν διαφορετικούς δρόμους που τους υπόσχονται την εξέλιξη, την πρόοδο και την ελευθερία, αλλά όλοι συναντιόνται στο τέλος στο ίδιο σημείο, στην ψευδαίσθηση της ελευθερίας και την κατάρρευση της ελπίδας από την ίδια την ελπίδα.

Όνειρα, ιδανικά, αξίες που δημιουργήθηκαν πάνω σε πλαστές βεβαιότητες έγιναν μονομιάς συντρίμμια και μαζί τους και η ίδια η ύπαρξη των ηρώων. 

Τα βιώματα του κινδύνου, της ανάγκης και εν τέλει της απώλειας και της καταστροφής, όμως, δίνουν τις οδηγίες για τη λύτρωση και την αναγέννηση.

Ο συγγραφέας μιλά για τα πάντα μέσα από τους ήρωές του:

-για το «ευεργετικό» κόμμα και τους πατερούληδες του υπαρκτού σοσιαλισμού,

-για την «Πολιτιστική Επανάσταση»,

-για τον αθεισμό και τους διωγμούς των θειστών

-για την επέλαση του φασισμού ως «Επανάσταση», 

-για το φασισμό σε όλες του τις μορφές, 

-για το περίφημο «βιογραφικό», κάτι σαν τον φάκελο στην Ελλάδα της μετεμφυλιακής εποχής

-για τους αποκλεισμούς, το φόβο, τις φυλακίσεις, 

-για τους διωγμούς της ελληνικής μειονότητας,

-για τους ναούς και τα τζαμιά που έγιναν σταύλοι,

-για τη στέρηση της έκφρασης, των ατομικών ελευθεριών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,

-για τη διάρρηξη της σχέσης του καθεστώτος με τον Τίτο,

-για την παρέα του καθεστώτος με την Μαοική Κίνα,

-για τον αλβανικό εμφύλιο,

-για την οικονομική καταστροφή και την φτωχοποίηση με την κατάρρευση των πυραμίδων,

-για την κατάρρευση του κράτους και των ιδανικών,

-για το σύμβολο του αετού, 

-για την εξαθλίωση της ελπίδας, 

– για τη μετανάστευση.

Μα κάνει δηλαδή μια πολιτική ξενάγηση στην νεότερη ιστορία της Αλβανίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. 

Μέσα σε όλα αυτά μας δίνει και το ηθολογικό κλίμα της εποχής, τη σχέση των δύο φύλων, τη θέση της γυναίκας, τη γυναίκα και την ερωμένη, την άσκηση εξουσίας.

Η γλώσσα ιδιαίτερα λυρική και συναισθηματική, πολλές φορές, σε ανατριχιάζει κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. 

Το βιβλίο αυτό αποτελεί κάτι σαν οδηγό επιβίωσης, σαν μύηση στην άσκηση της κριτικής σκέψης και αντίσταση στην κατάποση εύπεπτων συνθημάτων που κάνουν το λαό να εγκληματεί απέναντι στη συνείδηση του και στην ευημερία του.

Μεταφέρει το χτες στο σήμερα, δείχνοντας μας ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται και θα επαναλαμβάνεται εάν ο ίδιος ο λαός παραδίδει τη μοίρα του, εάν ο ίδιος ο λαός δεν αποφασίσει ποια θέλει να είναι η ελευθερία του…

Παράμετροι πάντα εξισορροπητικές, μέσα σε όλα αυτά, ο έρωτας και η ποίηση, φυσικά, που κρατάνε το κεφάλι μας έξω από το νερό, προκειμένου να αναπνέει το οξυγόνο της ζωής, να αναστοχάζεται και να ορθώνει το βλέμμα στον ουρανό σαν μαγνήτη, να έλξει το Θεό στη, γη να αγωνιστεί μαζί μας.

 

Παναγιώτα Μπλέτα – Συγγραφέας/Διανοήτρια

 

28.5.2023