Γράφει η Λιάπη Ευαγγελία MA, ΜS Φιλόλογος, Υ.ΠΕ.Θ.
Η παραβατικότητα των ανήλικων ατόμων αποτελεί ένα έντονο πρόβλημα της σύγχρονης κοινωνίας και μας απασχολεί όλους. Την επιστημονική κοινότητα, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης με συχνές αναφορές στις διαστάσεις, τη συχνότητα και τις νέες μορφές του φαινομένου.
Πρόσφατα την ελληνική σχολική κοινότητα συγκλόνισε ένα γεγονός στο οποίο συμμετείχαν τρεις ανήλικες μαθήτριες οι οποίες ενεπλάκησαν για ασήμαντη αφορμή όπως ένα σχόλιο για μια αποτυχημένη βαφή μαλλιών που έκανε μια μαθήτρια. Οι μαθήτριες άρχισαν να ξεμαλλιάζονται στην κυριολεξία έξω από το σχολείο (ευτυχώς για τους εκπαιδευτικούς) ενώ οι συμμαθητές τους είχαν κάνει κύκλο όμοιο με αυτοσχέδιο ρινγκ γύρω από αυτές και απολάμβαναν το θέμα του καβγά. Κανείς τους δεν είχε τη θέληση και την επιθυμία να μεσολαβήσει ώστε να σταματήσει το καβγά. Κορίτσια. Θύτης και θύματα, μαθήτριες ενός καλού σχολείου της περιοχής τους. Γιατί τα κορίτσια πλέον εμπλέκονται όλο και πιο συχνά σε παραβατικές πράξεις; Στην Ελλάδα τα δεδομένα ερευνών έδειχναν μέχρι το 2000 ότι η παραβατική συμπεριφορά των εφήβων παρέμενε σε σχετικά χαμηλό ποσοστό σε σχέση με το αντίστοιχο του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Τι συνέβη τώρα, εικοσιτρία χρόνια μετά και τα ποσοστά εκτοξεύτηκαν;
Η έντονα παραβατική συμπεριφορά των νέων συνδέεται με την απουσία εκδήλωσης συναισθημάτων από τους γονείς τους και το αίσθημα κενού που νιώθουν οι έφηβοι λόγω της έμμεσης απόρριψης τους. Η σύγχρονη κοινωνία επιρρίπτει ευθύνες στο οικογενειακό περιβάλλον και ιδιαίτερα στους γονείς των παιδιών για τις μεθόδους με τις οποίες διαπαιδαγωγούν και ανατρέφουν τα παιδιά τους. Συχνά οι γονείς εξομολογούνται στους εκπαιδευτικούς την αδυναμία τους να οριοθετήσουν τα παιδιά τους. Τα παιδιά μας μας βρίζουν, μας χτυπούν συχνά καταθέτουν ζητώντας απελπισμένα συμπαράσταση. Μια γενιά αδικημένη, στερημένη από αγάπη, ενδιαφέρον, νοιάξιμο, φροντίδα είναι οι σημερινοί έφηβοι. Πρίγκιπες και πριγκίπισσες δίχως βασίλειο. Γιατί έτσι τα μεγάλωσαν. Απουσία αξιακού συστήματος παντού. Όλοι να είναι μαθητές του είκοσι, γιατί έτσι το απαιτούν οι γονείς, οι καθηγητές, η κοινωνία. Τι αν και αυτά καλά καλά δεν γνωρίζουν ανάγνωση και γραφή; Ποιος νοιάζεται για τέτοιες λεπτομέρειες; Η βία επικρατεί και κυριαρχεί παντού κι αυτήν αντιγράφουν. Τη βία την οποία τους διδάσκουν τα ψηφιακά τους παιχνίδια και τα οποία εκμηδενίζουν την αξία της ανθρώπινης ζωής. Μοναξιά και απομόνωση. Διαταραχές, όπως η ελλειμματική προσοχή, η υπερκινητικότητα, οι μαθησιακές δυσκολίες, οι διαταραχές διάθεσης και οι κρίσεις άγχους, έχουν άμεσες επιπτώσεις στη συμπεριφορά του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον, σε συνδυασμό με το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, στο οποίο δραστηριοποιούνται οι νέοι, ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την ανάπτυξη της αντικοινωνικής και παραβατικής συμπεριφοράς των εφήβων.
Για την αντιμετώπιση της αύξησης της εφηβικής παραβατικότητας απαιτείται θέσπιση νέων αναγκαίων θεσμών και πρακτικών. Η συγκρότηση κατάλληλων μορφών κοινωνικής οργάνωσης, με σκοπό την ανίχνευση του φαινομένου από τις πρώτες του εκδηλώσεις και η άμεση παρέμβαση στις αιτίες αλλά κυρίως η ενεργοποίηση με πολύ αυστηρές κυρώσεις του νόμου για παραμέληση ανήλικου και έκθεση σε κίνδυνο. Για τον περιορισμό του φαινομένου δεν απαιτείται η αναμόρφωση μόνο του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, αλλά κρίνεται αναγκαία μια βαθιά εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Ας προσπαθήσουμε.
