Σήμερα, η Προεδρία του Συμβουλίου και οι εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέληξαν σε προσωρινή πολιτική συμφωνία σχετικά με πρόταση κανονισμού για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας. Στόχος είναι να αντιμετωπιστεί η αύξηση των απορριμμάτων συσκευασίας που παράγονται στην ΕΕ, εναρμονίζοντας παράλληλα την εσωτερική αγορά συσκευασίας και ενισχύοντας την κυκλική οικονομία.
Η πρόταση εξετάζει τον πλήρη κύκλο ζωής της συσκευασίας. Θεσπίζει απαιτήσεις που διασφαλίζουν ότι η συσκευασία είναι ασφαλής και βιώσιμη, απαιτώντας όλες οι συσκευασίες να είναι ανακυκλώσιμες και να ελαχιστοποιείται η παρουσία ανησυχητικών ουσιών. Καθορίζει επίσης απαιτήσεις εναρμόνισης της επισήμανσης για τη βελτίωση της ενημέρωσης των καταναλωτών. Σύμφωνα με την ιεραρχία των αποβλήτων, η πρόταση αποσκοπεί στη σημαντική μείωση της παραγωγής απορριμμάτων συσκευασίας θέτοντας δεσμευτικούς στόχους επαναχρησιμοποίησης, περιορίζοντας ορισμένους τύπους συσκευασιών μίας χρήσης και απαιτώντας από τους οικονομικούς φορείς να ελαχιστοποιήσουν τη χρησιμοποιούμενη συσκευασία.
Η συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα είναι προσωρινή, εν αναμονή επίσημης έγκρισης και από τα δύο θεσμικά όργανα.
Κύρια στοιχεία της συμφωνίας
Απαιτήσεις βιωσιμότητας και ανακυκλωμένο περιεχόμενο στις συσκευασίες
Το κείμενο της προσωρινής συμφωνίας διατηρεί τις περισσότερες από τις απαιτήσεις βιωσιμότητας για όλες τις συσκευασίες που διατίθενται στην αγορά και τους πρωταρχικούς στόχους που προτείνει η Επιτροπή.
Ενισχύει τις απαιτήσεις για ουσίες στις συσκευασίες εισάγοντας περιορισμό στη διάθεση στην αγορά συσκευασιών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα που περιέχουν ανά και πολυφθοριωμένες αλκυλικές ουσίες ( PFAS ) πάνω από ορισμένα όρια. Για να αποφευχθεί οποιαδήποτε επικάλυψη με άλλα νομοθετήματα, οι συννομοθέτες ανέθεσαν στην Επιτροπή να αξιολογήσει την ανάγκη τροποποίησης αυτού του περιορισμού εντός τεσσάρων ετών από την ημερομηνία εφαρμογής του κανονισμού.
Η προσωρινή συμφωνία διατηρεί τους πρωταρχικούς στόχους του 2030 και του 2040 για ελάχιστο ανακυκλωμένο περιεχόμενο σε πλαστικές συσκευασίες . Οι συννομοθέτες συμφώνησαν να εξαιρέσουν από αυτούς τους στόχους τις κομποστοποιήσιμες πλαστικές συσκευασίες των οποίων το πλαστικό συστατικό αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 5% του συνολικού βάρους της συσκευασίας. Η Επιτροπή θα πρέπει να επανεξετάσει την υλοποίηση των στόχων του 2030 και να αξιολογήσει τη σκοπιμότητα των στόχων του 2040. Η συμφωνία καλεί επίσης την Επιτροπή να αξιολογήσει, τρία χρόνια μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού, την κατάσταση της τεχνολογικής ανάπτυξης των πλαστικών συσκευασιών με βιολογική βάση και, βάσει αυτής της αξιολόγησης, να καθορίσει απαιτήσεις βιωσιμότητας για βιολογικά προϊόντα περιεχόμενο σε πλαστική συσκευασία.
Οι νέοι κανόνες θα μειώσουν τις περιττές συσκευασίες θέτοντας μια μέγιστη αναλογία κενού χώρου 50% σε συσκευασίες ομαδοποιημένων, μεταφορών και ηλεκτρονικού εμπορίου και απαιτώντας από τους κατασκευαστές και τους εισαγωγείς να διασφαλίσουν ότι το βάρος και ο όγκος της συσκευασίας ελαχιστοποιούνται, εκτός από τα σχέδια προστατευμένων συσκευασιών. υπό την προϋπόθεση ότι η προστασία αυτή ίσχυε ήδη από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του κανονισμού).
Στόχοι επαναχρησιμοποίησης και υποχρεώσεις αναπλήρωσης
Το κείμενο θέτει νέους δεσμευτικούς στόχους επαναχρησιμοποίησης για το 2030 και ενδεικτικούς στόχους για το 2040. Οι στόχοι ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο συσκευασίας που χρησιμοποιούν οι φορείς εκμετάλλευσης: αλκοολούχα και μη αλκοολούχα ποτά (εξαιρουμένου του κρασιού και των αρωματισμένων οίνων, του γάλακτος και άλλων πολύ ευπαθών ποτών) , συσκευασία μεταφοράς και πώλησης (εκτός από συσκευασίες που χρησιμοποιούνται για επικίνδυνα εμπορεύματα ή εξοπλισμό μεγάλης κλίμακας και εύκαμπτες συσκευασίες σε άμεση επαφή με τρόφιμα) και ομαδοποιημένες συσκευασίες . Οι συσκευασίες από χαρτόνι εξαιρούνται επίσης γενικά από αυτές τις απαιτήσεις.
Η συμφωνία εισάγει μια γενική ανανεώσιμη πενταετή παρέκκλιση από την επίτευξη των στόχων επαναχρησιμοποίησης υπό ειδικούς όρους, μεταξύ των οποίων:
- το εξαιρούμενο κράτος μέλος υπερβαίνει κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες τους στόχους ανακύκλωσης που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2025 και αναμένεται να υπερβεί κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες τους στόχους ανακύκλωσης του 2030
- το εξαιρούμενο κράτος μέλος βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη των στόχων του για την πρόληψη των αποβλήτων
- οι φορείς εκμετάλλευσης έχουν υιοθετήσει ένα εταιρικό σχέδιο πρόληψης και ανακύκλωσης αποβλήτων που συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων πρόληψης και ανακύκλωσης αποβλήτων που ορίζονται στον κανονισμό
Οι νέοι κανόνες εξαιρούν επίσης τις πολύ μικρές επιχειρήσεις από την επίτευξη αυτών των στόχων και εισάγουν τη δυνατότητα στους οικονομικούς φορείς να σχηματίζουν ομάδες έως και πέντε τελικών διανομέων για την επίτευξη των στόχων επαναχρησιμοποίησης των ποτών.
Οι συννομοθέτες όρισαν την υποχρέωση για τις επιχειρήσεις take-away να προσφέρουν στους πελάτες τη δυνατότητα να φέρουν τα δικά τους δοχεία με κρύα ή ζεστά ροφήματα ή έτοιμο φαγητό, χωρίς επιπλέον χρέωση. Επιπλέον, έως το 2030, οι δραστηριότητες take-away πρέπει να προσφέρουν το 10% των προϊόντων σε μορφές συσκευασίας κατάλληλες για επαναχρησιμοποίηση.
Συστήματα επιστροφής καταθέσεων (DRS)
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, έως το 2029, τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν τη χωριστή συλλογή τουλάχιστον 90% ετησίως πλαστικών μπουκαλιών μιας χρήσης και μεταλλικών δοχείων ποτών. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, απαιτείται να δημιουργήσουν συστήματα επιστροφής καταθέσεων (DRS) για αυτές τις μορφές συσκευασίας. Οι ελάχιστες απαιτήσεις για DRS δεν θα ισχύουν για συστήματα που έχουν ήδη τεθεί σε ισχύ πριν από την έναρξη ισχύος του κανονισμού, εάν τα εν λόγω συστήματα επιτύχουν τον στόχο του 90% έως το 2029.
Οι συννομοθέτες συμφώνησαν να προσθέσουν μια εξαίρεση από την απαίτηση εισαγωγής DRS για τα κράτη μέλη, εάν επιτύχουν χωριστό ποσοστό συλλογής άνω του 80% το 2026 και εάν υποβάλουν σχέδιο εφαρμογής με στρατηγική για την επίτευξη του γενικού 90% χωριστής συλλογής στόχος.
Περιορισμοί σε ορισμένες μορφές συσκευασίας
Οι νέοι κανόνες εισάγουν περιορισμούς σε ορισμένες μορφές συσκευασίας, συμπεριλαμβανομένων των πλαστικών συσκευασιών μιας χρήσης για φρούτα και λαχανικά, για τρόφιμα και ποτά, καρυκεύματα, σάλτσες στον τομέα HORECA, για μικρά καλλυντικά και προϊόντα περιποίησης που χρησιμοποιούνται στον τομέα διαμονής (π.χ. σαμπουάν ή σώματος μπουκάλια λοσιόν), και για πολύ ελαφριές πλαστικές σακούλες (π.χ. αυτές που προσφέρονται σε αγορές για χύμα παντοπωλεία).
Επόμενα βήματα
Η προσωρινή συμφωνία θα υποβληθεί τώρα στους εκπροσώπους των κρατών μελών στο Συμβούλιο (Coreper) και στην επιτροπή περιβάλλοντος του Κοινοβουλίου για έγκριση. Εάν εγκριθεί, το κείμενο θα πρέπει στη συνέχεια να εγκριθεί επίσημα και από τα δύο θεσμικά όργανα, μετά από αναθεώρηση από γλωσσολόγους νομικούς, προτού δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και τεθεί σε ισχύ. Ο κανονισμός θα εφαρμοστεί από 18 μήνες μετά την ημερομηνία έναρξης ισχύος.
Ιστορικό
Η παραγωγή και η διαχείριση απορριμμάτων συσκευασίας είναι ένας οικονομικά πολύπλοκος και σημαντικός τομέας, ο οποίος δημιουργεί συνολικό κύκλο εργασιών 370 δισεκατομμυρίων ευρώ στην ΕΕ. Ως εκ τούτου, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και έχει τη δυνατότητα να μετατρέψει την Ευρώπη σε μια καθαρή, βιώσιμη, κυκλική οικονομία, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Ωστόσο, παρόλο που τα ποσοστά ανακύκλωσης έχουν αυξηθεί στην ΕΕ, η ποσότητα των απορριμμάτων που παράγονται από τις συσκευασίες αυξάνεται ταχύτερα από την ποσότητα που ανακυκλώνεται. Την τελευταία δεκαετία, η ποσότητα των απορριμμάτων συσκευασίας αυξήθηκε κατά σχεδόν 25% και αναμένεται να αυξηθεί κατά 19% ακόμη έως το 2030, εάν δεν ληφθούν μέτρα. Για τα απορρίμματα πλαστικών συσκευασιών, η αναμενόμενη αύξηση είναι 46% έως το 2030.
Η τρέχουσα οδηγία της ΕΕ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας εγκρίθηκε για πρώτη φορά το 1994 και έχει αναθεωρηθεί αρκετές φορές. Καθορίζει κανόνες για τα κράτη μέλη της ΕΕ ώστε να διασφαλίζουν ότι οι συσκευασίες που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ πληρούν ορισμένες απαιτήσεις και να υιοθετούν μέτρα για την πρόληψη και τη διαχείριση των απορριμμάτων συσκευασίας, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι ανακύκλωσης για διαφορετικούς τύπους απορριμμάτων συσκευασίας. Ωστόσο, αρκετές αξιολογήσεις της οδηγίας έχουν δείξει ότι δεν κατάφερε να μειώσει τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των συσκευασιών.
Σε αυτό το πλαίσιο, τον Νοέμβριο του 2022 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση κανονισμού για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας που θα αντικαταστήσει την υφιστάμενη οδηγία. Το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενέκριναν τις θέσεις τους σχετικά με τον προτεινόμενο κανονισμό τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2023, αντίστοιχα. Εισηγήτρια του Κοινοβουλίου για αυτόν τον φάκελο ήταν η Frédérique Ries.
5.3.2024
