Πρωτολογία του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Σωκράτη Φάμελλου, στην Ολομέλεια της Βουλής για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής:
Οφείλω να σας πω, ότι είμαι βαθιά ανήσυχος ακούγοντας τον κ. Μητσοτάκη, ο οποίος κατέθεσε μια παραποιημένη εικόνα και για τα πραγματικά δεδομένα της εξωτερικής πολιτικής και για τη θέση της χώρας μας. Ανησυχώ ιδιαίτερα για την πορεία της χώρας μας και τα συμφέροντά της. Ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε, ξεκινώντας, σε συγκλίσεις και συναινέσεις. Δεν έχετε καταλάβει ότι συζητάμε πολύ συχνά στο Κοινοβούλιο, ακόμη και σε νομοσχέδια, που δεν έχουν σχέση με εξωτερική πολιτική, για τα σοβαρά ελλείμματα και τις υποχωρήσεις της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας; Δεν έχετε καταλάβει ότι βάζουμε πολύ συχνά σε όλες τις δημόσιες τοποθετήσεις μας το μεγάλο πρόβλημα του ελλείμματος στρατηγικής στην εξωτερική πολιτική; Δεν τα ακούτε όλα αυτά;
Θέλετε δηλαδή να συναινέσουμε σε αυτό που δημόσια έχουμε διατυπώσει, στις υποχωρήσεις της Ελλάδας στην εξωτερική πολιτική; Αυτό που γνωρίζουν όλοι οι Έλληνες και Ελληνίδες, μαζί με τα σοβαρά προβλήματα της πολιτικής κρίσης που χαρακτηρίζουν την κυβέρνηση σας, είναι ότι στην εξωτερική πολιτική εδώ και χρόνια το βασικό χαρακτηριστικό είναι η αδράνεια και το περιθώριο, όπως και η απουσία μιας δυναμικής πρωτοβουλιακής εξωτερικής πολιτικής. Έρχεστε και μας μιλάτε εσείς για συναίνεση. Ένα κόμμα που έχει κάνει την εξωτερική πολιτική, και σαν αντιπολίτευση αλλά και σαν κυβέρνηση, αντικείμενο ψηφοθηρικών και μικροκομματικών επιδιώξεων. Κ. Μητσοτάκη, εσείς διαδηλώνατε με περικεφαλαίες και κατηγορούσατε για έλλειψη πατριωτισμού τον ΣΥΡΙΖΑ και την κυβέρνησή μας.
Μην τα ξεχνάτε αυτά. Εμείς δεν θα πέσουμε σε αυτό το επίπεδο. Δεν θα σας ακολουθήσουμε σε αυτόν τον ολισθηρό δρόμο, αλλά θα πούμε ξεκάθαρα από πού προκύπτει το έλλειμμα στρατηγικής της εξωτερικής πολιτικής και υποχώρησης. Θα πούμε ξεκάθαρα ότι έχετε εσείς όλη την ευθύνη. Είπατε ότι σας κατηγορούμε για «μιλιταρισμό». Δεν σας κατηγορούμε για μιλιταρισμό. Αυτό που σας κατηγορούμε είναι για ανεπάρκεια και ανικανότητα. Ο κ. Πλεύρης που κάθεται δίπλα σας, δεν εκδιώχθηκε από τη Λιβύη; Αυτό είναι επιτυχία της εξωτερικής πολιτικής της χώρας; Το «τουρκολιβυκό» δεν έγινε επί κυβέρνησης του κ. Μητσοτάκη; Το καλώδιο δε σταμάτησε επί κυβέρνησης του κ. Μητσοτάκη; Η απουσία μας από όλες τις διεθνείς διασκέψεις δεν έγινε επί πρωθυπουργίας του κ. Μητσοτάκη; Όλα αυτά που περιγράφω είναι το προσωπικό σας διαβατήριο αναξιοπιστίας. Ζούμε μια αποδρομή της χώρας μας, από τα Βαλκάνια ως τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Είναι η εξωτερική πολιτική του τουρκολιβυκού; Η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη. Είναι η κρίση στις σχέσεις Αθήνας – Λευκωσίας; Ο κ. Μητσοτάκης. Είναι το πρόβλημα με τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου; Κ. Μητσοτάκης. Είναι το διπλωματικό έλλειμμα στην Αίγυπτο, στη Λιβύη, στα Βαλκάνια; Η πολιτική του κ. Μητσοτάκη. Είναι η εξωτερική πολιτική του κ. Μητσοτάκ,η που άφησε χώρο στην αναθεωρητική λογική της «γαλάζιας πατρίδας» της Τουρκίας, που αμφισβητεί την κυριαρχία και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα.
Όσο και αν διαμαρτύρεστε, η χώρα μας έλειπε από κρίσιμες συναντήσεις. Για να μην αναφερθώ στην αρχή της θητείας του κ. Μητσοτάκη, όταν κεντρικές συναντήσεις τις μαθαίναμε από εφημερίδες της Τουρκίας και από τον σύμβουλο του Τούρκου προέδρου Η Ελλάδα εδώ και έξι χρόνια δεν «παίζει» απλά άμυνα, καταγράφουμε ήττες. Το διεθνές αποτύπωμα της χώρας συρρικνώνεται. Αφήσαμε ως κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ένα ισχυρό αποτύπωμα με μια ισχυρή παρουσία της χώρας στα Βαλκάνια, με τη Συμφωνία των Πρεσπών και τη Σύνοδο των Βαλκάνιων Ηγετών, με τη Σύνοδο της Μεσογείου, με τη «Συμφωνία 3+1» και με προχωρημένες όλες τις τριμερείς συνεργασίες. Αφήσαμε κεφάλαιο και στην εξωτερική πολιτική, το οποίο εσείς έχετε καταναλώσει άσκοπα. Η εξωτερική πολιτική του κ. Μητσοτάκη είναι αυτή, η οποία δεν τολμά να χαρακτηρίσει γενοκτονία, αυτό που χαρακτηρίζει ο ΟΗΕ. Δεν τολμά να αναγνωρίσει την Παλαιστίνη, όταν το 82% των χωρών του ΟΗΕ έχουν προχωρήσει ήδη στην αναγνώριση του Παλαιστινιακού κράτους. Υπήρχε διάδρομος, σχεδιασμός και εθνικές γραμμές, που έχετε σπάσει, για ενεργητική εξωτερική πολιτική. Στη δική μας κυβέρνηση αντιμετωπίσαμε πάρα πολλές κρίσεις. Ακούω και μια δικαιολογία ότι τώρα είναι πολλές οι κρίσεις και στην Ουκρανία και στη Συρία και στη Λιβύη, μαζί με την προσφυγική κρίση και μαζί με την κρίση της Ευρωζώνης.
Σήμερα, κ. Μητσοτάκη, τι ήρθατε ακριβώς να μας πείτε; Ήρθατε να θριαμβολογήσετε γιατί ήσασταν «μέρος του σκηνικού» στη συνάντηση στο Σαρμ ελ Σέιχ; Για την οποία παρουσία σας δεν πήρατε καμία πρωτοβουλία.
Ήσασταν εκεί ως κομπάρσος. Δεν ήταν αποτέλεσμα δικών σας πρωτοβουλιών η παρουσία σας εκεί. Ήταν απλά ένα «photo opportunity» και αποτυπώνει άριστα ποια είναι η εξωτερική σας πολιτική. Σας ενδιαφέρει μόνο η εικόνα και όχι η ουσία, είναι αυτό που είχατε πει και στη συνέντευξη Τύπου στην πρώτη Διεθνή Έκθεση που συμμετείχατε ως πρωθυπουργός: «Με ενδιαφέρει η επικοινωνία και όχι η ουσία». Η Ελλάδα είναι στο περιθώριο και αυτό συμβαίνει εδώ και έξι χρόνια και μάλιστα σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία. Δεν είναι μόνο οι τεκτονικές αλλαγές, αλλά είναι και η αλλαγή συσχετισμών. Από την Ουκρανία μέχρι τη Γάζα και με τη Μέση Ανατολή σε αναβρασμό. Μας ανησυχεί πάρα πολύ το ότι η Ελλάδα υποχωρεί, αλλά η δύστροπος γείτονα μας, η Τουρκία, ενισχύεται. Διαψεύδεστε σε όλες αυτές τις δηλώσεις που κάνατε περί απομόνωσης της Τουρκίας και του κ. Ερντογάν. Μας ανησυχεί ιδιαίτερα και σας το είχαμε πει και μας ανησυχεί, γιατί αφορά την πατρίδα μας. Ας ξεκινήσουμε με τα μεγάλα θέματα που μας απασχολούν, γιατί λίγα άκουσα, πέρα από τα ψέματα που είπε ο κ. Μητσοτάκης και την υποκρισία για την ψευδή εικόνα, και αυτό με ανησυχεί διπλά. Η Σύνοδος Ειρήνης στην Αίγυπτο και η παύση της γενοκτονίας στη Γάζα είναι αναμφισβήτητα μια πολύ θετική εξέλιξη.
Το ότι επιστρέφουν οι Παλαιστίνιοι άμαχοι είναι μια σημαντική χαραμάδα ελπίδας. Είναι πολύ θετική, επίσης, η επιστροφή των ομήρων και από τη μεριά των Παλαιστινίων και των κρατουμένων από τη μεριά του Ισραήλ. Το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες καθορίζουν τη νέα πραγματικότητα. Έφυγε από την αίθουσα ο κ. Μητσοτάκης. Δεν αντέχει να τα ακούει όλα αυτά. Είναι αρκετές οι ήττες που μετράει και στο δικό του προσωπικό προφίλ. Δεν αντέχει ούτε μια συζήτηση σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών εδώ στη Βουλή για θέματα εξωτερικής πολιτικής. Για να καταλάβετε πόση σημασία έχει η εξωτερική πολιτική για τον κ. Μητσοτάκη. Ήρθε, είπε το αφήγημα του, αλλά δεν κάνει κανέναν διάλογο. Έτσι αντιμετωπίζει τη Βουλή. Έτσι χρησιμοποιείτε τη Βουλή σε όλες τις διαδικασίες, από την εξωτερική πολιτική μέχρι τα σκάνδαλα των «γαλάζιων ακρίδων». Ας πάμε, όμως, στα πολύ σημαντικά, κι ας μην είναι εδώ ο κ. Μητσοτάκης. Αλλάζει ο χάρτης στη Μέση Ανατολή με το κουμάντο να το κάνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και το Ισραήλ, με σημαντικό ρόλο επιτηρητή της Σαουδικής Αραβίας, της Τουρκίας και του Κατάρ. Δεν είναι αμελητέο αυτό. Κρίσιμα σημεία, όπως είναι η αποχώρηση των Ισραηλινών και ο αφοπλισμός της Χαμάς, μένουν ακόμα προς διαπραγμάτευση. Χωρίς δικαιοσύνη και χωρίς λογοδοσία για τα εγκλήματα που έχουν επιτελεστεί, πώς θα υπάρξει ειρήνη στην περιοχή; Απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει να προχωρήσει η λύση στη Μέση Ανατολή και να είναι βιώσιμη λύση ειρήνης, είναι η αναγνώριση του Παλαιστινιακού κράτους, όπως έχει κάνει το 82% των χωρών του ΟΗΕ. Ο κ. Μητσοτάκης δεν έχει πάρει θέση και αυτό θεωρώ ότι είναι μια ντροπιαστική μονόπλευρη υποστήριξη στον κ. Νετανιάχου. Πρέπει να έχουμε ένα αποτέλεσμα από τη σημερινή συζήτηση. Προτείνω ένα πρώτο αποτέλεσμα μιας συζήτησης για την εξωτερική πολιτική να είναι η δέσμευση του κ. Μητσοτάκη ότι θα αναγνωρίσουμε ως χώρα τώρα την Παλαιστίνη, όπως έχει κάνει η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών του ΟΗΕ. Μην μας αφήνετε έξω και από το ευρωπαϊκό πλαίσιο. Οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες και η πλειοψηφία των χωρών το έχει κάνει. Είμαστε μειοψηφία. Το δεύτερο ζήτημα έχει να κάνει με την αναγνώριση της γενοκτονίας. Κύριε Μητσοτάκη, η γενοκτονία δεν είναι μια βαριά λέξη. Η γενοκτονία είναι μια θεσμική διατύπωση ενός πραγματικού γεγονότος, ενός εγκλήματος που έχει παραμετροποιηθεί από τον ΟΗΕ. Με βάση συγκεκριμένους κανόνες η αρμόδια ανεξάρτητη επιτροπή του ΟΗΕ το έχει διαπιστώσει. Εσείς για ποιο λόγο δεν θέλετε να το δεχτείτε; Γιατί στηρίζετε τον Νετανιάχου και εκθέτετε τη χώρα και έτσι παραβιάζετε και όλη την εθνική γραμμή της χώρας μας. Φτάσανε στο σημείο τα ακροδεξιά στελέχη της κυβέρνησής σας, να υποστηρίζουν τις ισραηλινές δυνάμεις, που σε διεθνή ύδατα κατέλαβαν, απήγαγαν και συνέλαβαν ακτιβιστές της ειρήνης, μεταξύ αυτών και τη συνάδελφό μας, Πέτη Πέρκα. Οι οποίοι ακτιβιστές τι ήθελαν; Να σπάσουν το εμπάργκο, μια παράνομη πράξη, μια κατοχή, μια κατάφωρη παραβίαση του Δικαίου από το Ισραήλ.
Δεν έχετε πει κουβέντα γι’ αυτό. Δυστυχώς, υπάρχουν πάρα πολλά ανησυχητικά δεδομένα στην εξέλιξη στη Μέση Ανατολή, για τα οποία επίσης δεν άκουσα κουβέντα. Περίμενα να πάρει τουλάχιστον κάποιες πρωτοβουλίες διατύπωσης άποψης η κυβέρνησή σας. Έτσι όπως εξελίσσεται η πρόταση Τραμπ, είναι έξω από το πλαίσιο του ΟΗΕ. Δεν πρέπει να μπει στο πλαίσιο του ΟΗΕ; Δεν πρέπει να μπει στους μεταπολεμικούς κανόνες συνύπαρξης, αλληλεγγύης και ειρήνης που έχουμε συμφωνήσει; Δεν είναι ένα ερώτημα, αν μπορούν να λύνονται θέματα ή να προχωρά η διπλωματία έξω από το Διεθνές Δίκαιο και τους διεθνείς οργανισμούς; Την ίδια στιγμή, παρακάμπτεται το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, στο οποίο είμαστε μέλος, αλλά δεν έχετε πάρει μία πρωτοβουλία εδώ και δέκα μήνες, αξιοποιώντας και τη θέση και την υποχρέωση της χώρας μας. Από την άλλη μεριά, βλέπουμε στα βουλευτικά και τα κυβερνητικά έδρανα σας χειροκροτητές μιας λογικής παραβίασης του Διεθνούς Δικαίου και υποβάθμισης των αποφάσεων και του ΟΗΕ και του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Το ένα θέμα που σας ζήτησα είναι να προχωρήσουμε τώρα στην αναγνώριση της Παλαιστίνης. Το δεύτερο είναι να καταδικάσετε οποιαδήποτε πρόταση αμφισβητεί τον ΟΗΕ και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Αυτό είναι υποχρέωσή σας. Αν δεν το κάνετε, εισάγετε και εσείς ζήτημα αναγνώρισης διεθνών θεσμών, γιατί έχουμε υπουργούς σας, οι οποίοι καταφέρονται και κατά του ΟΗΕ και κατά αποφάσεων του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Το ότι βγαίνουν κάποιοι «τραμπικότεροι» του Τραμπ δεν καταλαβαίνουν ότι είναι επικίνδυνο για τη χώρα μας;
Δεν περιμέναμε κάτι λιγότερο από μια κυβέρνηση που είναι υποστηρικτική του καταζητούμενου από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, κ. Νετανιάχου.Δεν είναι επικίνδυνο να παραγνωρίζετε και να υποτιμάτε τη λειτουργία των διεθνών οργανισμών και του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, όταν αυτό αφορά και τα εθνικά μας συμφέροντα; Όταν λέει ο αντιπρόεδρος του κόμματός σας ότι δεν αναγνωρίζει αποφάσεις του ΟΗΕ, μπορεί να πάει να το πει αυτό και στην Κύπρο; Μπορείτε να το πείτε αυτό δημόσια τώρα εδώ στη Βουλή; Εμείς από την άλλη μεριά, με σεβασμό στις εθνικές γραμμές, αλλά και στην ανάγκη αλληλεγγύης και ειρήνης, έχουμε δύο φορές συνυπογράψει με τέσσερα κόμματα, όχι τα ίδια πάντα, τη μια φορά ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, την άλλη φορά ήταν το ΠΑΣΟΚ, αλλά συνυπέγραψαν δύο σημαντικές δηλώσεις. Η μία στις 25 Μαΐου για τη Γενοκτονία, και η άλλη στις 3 Νοεμβρίου για τη στήριξη του στόλου αλληλεγγύης. Είμαστε περήφανοι για αυτές τις πρωτοβουλίες, οι οποίες παίρνονται από την ελληνική πολιτική, την προοδευτική πολιτική. Η άποψή μας είναι ξεκάθαρη. Εκτός από την αναγνώριση του κράτους της Παλαιστίνης, αυτό που απαιτείται να προωθήσουμε και πρέπει να μπει σε συγκεκριμένο πρόγραμμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, είναι η λύση των δύο κρατών. Δεν μπορεί να υπάρχει βιώσιμη λύση στη Μέση Ανατολή, χωρίς τη λύση των δύο κρατών με βάση τις αποφάσεις του ΟΗΕ, δηλαδή με βάση τα σύνορα του 1967 και με πρωτεύουσα του παλαιστινιακού κράτους την Ανατολική Ιερουσαλήμ.
Αυτή είναι η μόνη εγγύηση. Αυτό ήταν και το δικό μου μήνυμα, όταν επισκέφθηκα μαζί με αντιπροσωπεία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ τη Ραμάλα και την Παλαιστίνη φέτος τον Ιούνιο. Αυτό που με ανησυχεί είναι ότι δεν είπε τίποτα για όλα αυτά ο κ. Μητσοτάκης. Δεν άκουσα μία πρόταση για το πώς θα είναι βιώσιμη η λύση στη Μέση Ανατολή. Υπάρχουν και πολλά ακόμα που πρέπει να συζητήσουμε. Παράδειγμα, η συμφωνία των 20 – 21 σημείων του κ. Τραμπ. Δεν έχει χρονοδιάγραμμα, δεν έχει επιτηρητή, δεν έχει εγγυητή. Δεν βάζει ξεκάθαρα τον ρόλο μιας μεταρρυθμισμένης Παλαιστινιακής Αρχής. Όλα αυτά είναι προτάσεις που πρέπει να μπουν στην εξωτερική πολιτική. Αλλά δεν περιμένω τίποτα από μια εξωτερική πολιτική χωρίς στρατηγική, χωρίς ατζέντα, χωρίς πρωτοβουλίες. Ούτε αυτά δεν μπορεί να διατυπώσει η κυβέρνηση, ενώ είμαστε μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Και βέβαια πρέπει να υπάρχει μια πίεση στο Ισραήλ να σταματήσουν οι εποικισμοί στη Δυτική Όχθη. Η κατάσταση είναι ακόμη τεταμένη με σοβαρά προβλήματα και πρέπει να αποφασίσουμε, και το προτείνω στον υπουργό Εξωτερικών εφόσον λείπει ο κ. Μητσοτάκης, η λύση στη Μέση Ανατολή να μην περιλαμβάνει μόνο την Γάζα. Αλλά να περιλαμβάνει συνολικά τις αποφάσεις του ΟΗΕ και να ακολουθήσει τη Διακήρυξη της Νέας Υόρκης που έχει συνυπογράψει η χώρα μας, που έγινε με πρωτοβουλία της Γαλλίας και της Σαουδικής Αραβίας. Δεν είμαι πολύ αισιόδοξος για το πώς θα εξελιχθεί η στάση της δικής μας κυβέρνησης σε αυτή τη σημαντική εξέλιξη.
Δεύτερο μεγάλο θέμα. Δεν ακούσαμε κουβέντα από τον κ. Μητσοτάκη για την αλλαγή που γίνεται στο διεθνές πεδίο σε επίπεδο ΟΗΕ. Την ομιλία του κ. Τράμπ την ακούσατε στον ΟΗΕ; Ακούσατε την επίθεση στην επιστήμη, στο Διεθνές Δίκαιο, στην ανεξαρτησία των κρατών, στα δικαιώματα των πολιτών, στα ανθρώπινα δικαιώματα, στα δημοκρατικά δικαιώματα, τη μισαλλοδοξία. Είναι ένα νέο περιβάλλον. Δεν θα πάρουμε θέση απέναντι σε όλα αυτά; Αφορούν και τα δικαιώματα της χώρας μας. Το δίκαιο του ισχυρού επιδιώκεται και από τον κ. Τραμπ και από άλλες δυνάμεις να αντικαταστήσει το Διεθνές Δίκαιο. Δεν μας απασχολεί αυτό; Δεν μας απασχολεί κ. Πρωθυπουργέ, τι θα κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση απέναντι σε αυτό το περιβάλλον; Ούτε για την Ευρωπαϊκή Ένωση ακούσαμε τίποτα. Ο κ. Πρωθυπουργός σε μια συζήτηση για την εξωτερική πολιτική δεν είπε τίποτα για την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι δυνατόν η Ευρωπαϊκή Ένωση να είναι παρακολούθημα των χειρισμών των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής; Αντί να αναλαμβάνει διπλωματικές πρωτοβουλίες, να αποτελέσει παράγοντα σταθερότητας, να ακολουθεί απλά και να σύρεται σε όποια πολιτική εκφράζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής; Αντί να έχουμε στρατηγική αυτονομία, κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, είναι δυνατόν να επιλέγει η Ευρώπη τη στρατιωτικοποίηση και την οικονομία του πολέμου; Στοχοποιώντας παράλληλα μονομερώς τη Ρωσία, χωρίς να λύνουμε προβλήματα ειρήνης και ασφάλειας, χωρίς δική μας πολιτική σαν ευρωπαϊκή κοινωνία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση σαφέστατα πρέπει να εργαστεί για να υπάρχει ένα σχέδιο ασφαλείας στην Ουκρανία, το οποίο θα πρέπει να γίνει με όλα τα μέσα διπλωματίας.Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει πάρει ξεκάθαρη θέση καταδικάζοντας την απαράδεκτη, παράνομη, εισβολή. Θέση υπέρ του Διεθνούς Δικαίου, που δεν επιτρέπει καμία παραβίαση συνόρων. Αυτό είναι συνεπές με την εθνική μας γραμμή. Δεν πρέπει να λύσει η Ευρώπη το πρόβλημα αυτό με μέσα διπλωματίας; Όχι με το «ReArmEU» με το οποίο διαφωνούμε πλήρως, γιατί αφαιρεί κρίσιμους πόρους από τον κοινωνικό τομέα και από τους πολίτες της χώρας μας και γενικά της Ευρώπης. Δεν είναι υποκριτική η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Από τη μια μεριά, καλώς, καταδικάζουμε και παίρνουμε μέτρα για την κατοχή στην Ουκρανία, από την άλλη μεριά τι κάνουμε για την κατοχή στην Κύπρο; Από τη μία μεριά, καλώς καταδικάζουμε και παίρνουμε μέτρα για τις παραβιάσεις των ρωσικών drones, από την άλλη μεριά, τι κάνουμε για τις παραβιάσεις από την πλευρά της Τουρκίας στα δικά μας κυριαρχικά δικαιώματα; Απέναντι σε αυτά τα δύο μέτρα και δύο σταθμά, δεν άκουσα τίποτα από τον κ. Μητσοτάκη. Την ίδια ώρα, μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά και στο επίπεδο του ΟΗΕ και στο επίπεδο της Ευρώπης. Ο κ. Μητσοτάκης λέει «ό,τι πει ο ισχυρός». Αντί να έχουμε μια δική μας πολυδιάστατη, ενεργή και φιλειρηνική εξωτερική πολιτική, ο κ. Μητσοτάκης ακολουθεί, και γι’ αυτό καταδικάζουμε τη στάση του.
Μια πολιτική «δεδομένου συμμάχου», μια διπλωματία ιδιωτικής χρήσης. Αυτή η επιλογή τα τελευταία έξι χρόνια μας οδηγεί σε διαρκή περιθωριοποίηση και, δυστυχώς, από ήττα σε ήττα. Από εθνική ήττα σε εθνική ήττα. Στις ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν έχετε καμία στρατηγική. Έχετε επαναπαυθεί στη Διακήρυξη των Αθηνών, αλλά αυτή είναι μια πολιτική πλήρους αδράνειας. Αναρωτιέμαι, όταν λέγατε ότι δεν θα ακολουθήσετε μια διπλωματική πολιτική αδράνειας, κοιταζόσασταν στον καθρέφτη, κ. Μητσοτάκη; Σας είπα για τις αρχικές επαφές στο Βερολίνο που τις μαθαίναμε από τουρκικές εφημερίδες. Είπαμε για το τουρκολιβυκό. Είπαμε για τον East Med, είπαμε για το καλώδιο. Ήρθε ο κ. Μητσοτάκης να μας πει ότι η Ελλάδα γίνεται ενεργειακός κόμβος, ενώ έχει σταματήσει το μόνο σύγχρονο, κλιματικά ουδέτερο, ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και ουσιαστικά ενεργειακό έργο, στο οποίο η χώρα μας ήταν κόμβος, το καλώδιο σύνδεσης με την Κύπρο και την Ασία. Ήρθε να πει ότι είμαστε ενεργειακός κόμβος, αναφερόμενος σε έργα που είχαν ξεκινήσει και προχώρησαν και πριν από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και με την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Πού βρίσκεται το καλώδιο; Ήρθε εδώ να μας μιλήσει για τη Chevron, αλλά δεν είπε τίποτα για το ότι έξι χρόνια τώρα αδειοδοτημένα οικόπεδα νότια και δυτικά της Κρήτης δεν προχώρησαν καθόλου. Τι υποκρισία είναι αυτή; Γιατί δεν πήρατε μια πρωτοβουλία; Ήρθε εδώ να μας πει ότι είμαστε σε «ήρεμα νερά». Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ότι άκουσα τον κ. Μητσοτάκη να μιλάει για τα «ήρεμα νερά». Oruc Reis, 2020, Καστελόριζο και Ρόδο Γαλλικό ερευνητικό L’ Atalante, Απρίλιος 2021 στην Κρήτη, Ιταλικό ερευνητικό Nautical Geo, τον Σεπτέμβριο 2021 στην Κρήτη και τελικά το ιταλικό ερευνητικό Ievoli Relume στην Κάσο και στην Κάρπαθο. Αυτά είναι τα «ήρεμα νερά»; Σε αυτά μας καλείτε να πλεύσουμε; Αυτά είναι και λιμνάζοντα, με την Ελλάδα στο τέλμα, και επικίνδυνα νερά. Εμείς δεν θα συμφωνήσουμε, λοιπόν, σε μια τέτοια λογική. Εμείς άλλη λογική διαλόγου και συνεργασιών και επίλυσης προβλημάτων θέλουμε. Επικαλεστήκατε τα θαλάσσια πάρκα. Ξέρετε ότι η κυβέρνηση είχε βγάλει άλλον χάρτη για τα θαλάσσια πάρκα και άλλον δημοσίευσε τελικά; Ξέρετε ότι είχαμε στείλει άλλον κατάλογο για τις περιοχές Natura ως κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, και εγώ προσωπικά ως τότε υπουργός Περιβάλλοντος, στην Ευρωπαϊκή Ένωση – ιδιαίτερα για τις περιοχές στα όρια του Ανατολικού Αιγαίου – και η κυβέρνηση δεν οριοθέτησε τα θαλάσσια πάρκα μέχρι τα όρια αυτά που είχε στείλει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ; Εγώ το ξέρω πολύ καλά και ευχαρίστως να το συζητήσουμε. Ξέρετε, επίσης, εσείς που μιλάτε για τα θαλάσσια πάρκα και τα κυριαρχικά δικαιώματα, ότι η κυβέρνηση αυτή κατήργησε τον Φορέα Προστασίας Περιβάλλοντος στο Βόρειο και στο Νότιο Αιγαίο, που κατοχύρωνε και κυριαρχικά δικαιώματα;Όλα αυτά έγιναν με τον κ. Μητσοτάκη. Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, μετά από πληθώρα ερωτήσεων δικών μας εδώ και στο Ευρωκοινοβούλιο, ολοκληρώθηκε και δεν ολοκληρώθηκε. Το πρώτο βήμα έχει γίνει, περιμένουμε τα επόμενα. Πότε; Μετά από καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Προσωπικά, έκανα συνάντηση με τον Επίτροπο Αλιείας και συζητήσαμε την καθυστέρηση της χώρας μας, όταν είχα πάει φέτος στις Βρυξέλλες, αλλά είχαμε καταδικαστεί ήδη. Αυτό δεν είναι μια πολιτική «ήρεμων νερών». Λιμνάζοντα και επικίνδυνα νερά είναι αυτά στα οποία μάς οδηγείτε. Η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη το 2019 παρέλαβε, ανατεθειμένες μετά από διαγωνισμό, ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες για όλες τις περιοχές Natura του Ανατολικού Αιγαίου από τη Σαμοθράκη μέχρι το Καστελόριζο. Από το 2019 αυτές οι ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες που οδηγούν υποχρεωτικά σε Σχέδια Διαχείρισης και Προεδρικά Διατάγματα, κατοχυρώνοντας και τον χάρτη των περιοχών Natura, που η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έστειλε στην Κομισιόν, δεν ολοκληρώθηκαν και καταργήθηκαν και οι φορείς. Έτσι προστατεύει τα δικαιώματα της χώρας ο κ. Μητσοτάκης, με τον καθυστερημένο μετά από καταδίκη θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, και με περιορισμένη ανακοίνωση θαλάσσιων πάρκων. Έχω κρατήσει τους χάρτες που δώσατε στη δημοσιότητα στην αρχή και αυτούς που τελικά δημοσιεύσατε, που λείπουν περιοχές. Το πιο σημαντικό είναι ότι ο κ. Μητσοτάκης έχει ναρκοθετήσει τη βασική στρατηγική εθνική γραμμή της χώρας, που είναι η προσφυγή στη Χάγη με την Τουρκία. Ο κ. Μητσοτάκης, ενώ εξελισσόταν συζήτηση και δική μας με τον υπουργό Εξωτερικών, από δημόσιο βήμα, βγήκε και κατήργησε αυτή την προοπτική, την απέκλεισε, ενώ ο ίδιος έλεγε ότι υπάρχει προοπτική συνυποσχετικού σε τέσσερις μήνες.
Κι ο κ. Γεραπετρίτης έκανε δηλώσεις γι’ αυτό, αλλά ξαφνικά… Θυμάμαι την ίδια εβδομάδα, είχα βρεθεί με τον κ. Γεραπετρίτη, στο τέλος της βδομάδας ο κ. Μητσοτάκης είπε, «δεν υπάρχει προοπτική», ούτε προχώρησε σε οριοθέτηση με άλλες χώρες που μας ενδιαφέρει, επίσης, στην Ανατολική Μεσόγειο. Πότε βάλατε βέτο στην Ευρώπη στις ευρωτουρκικές σχέσεις χρησιμοποιώντας το επιχείρημα του casus belli, κ. Μητσοτάκη; Εκτός από δηλώσεις. Πότε πήρατε μέτρο συγκεκριμένο για να κάνετε πράξη αυτό το οποίο έχετε πει μόνο σε δηλώσεις; Οι επιλογές σας, δυστυχώς, δίνουν συγχωροχάρτι στην Τουρκία που το χρησιμοποιεί στο εξωτερικό. Και σήμερα επιχειρείτε να βαφτίσετε τις ήττες, νίκες. Την ίδια ώρα, δυστυχώς, η Τουρκία εξοπλίζεται κανονικά από χώρες του ΝΑΤΟ, συμμετέχει κανονικά στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία και ο δικός σας υπουργός Άμυνας έχει χαρακτηρίσει το πρόγραμμα ως «κερκόπορτα της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση», ενώ διεκδικεί ρόλο και στην Ουκρανία και στη Γάζα, με παροτρύνσεις μάλιστα μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως της Γαλλίας. Εγώ θέλω να σας θυμίσω ότι υπάρχει και άλλος δρόμος. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε σε συνεργασία με την Κυπριακή Δημοκρατία, εξασφαλίσει για πρώτη φορά πλαίσιο ευρωπαϊκών κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας. Υπάρχει, δηλαδή, η διπλωματική διαδικασία. Εσείς δεν έχετε κάνει καμία κίνηση. Από την άλλη, έχετε φτάσει στην πρωτοφανή εξέλιξη να είστε η πρώτη μεταπολιτευτική κυβέρνηση, η οποία έρχεται σε σκληρή δημόσια αντιπαράθεση με την Κυπριακή Δημοκρατία, αντί να έχετε τον αρτιότερο δυνατό συντονισμό.Κατορθώσατε να φέρετε τη χώρα μας σε σκληρή αντιπαράθεση με την Κύπρο, γιατί δεν είναι ευφάνταστο σενάριο η δημόσια δήλωση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας ότι «δεν εκβιάζεται η Κυπριακή Δημοκρατία».Παράλληλα, η πολιτική Μητσοτάκη έχει οδηγήσει σε ξήλωμα όλων των επιτυχημένων τριμερών συνεργασιών και πρωτοβουλιών, που είχε η χώρα μας επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Στη Λιβύη, ο σύμμαχός σας ο κ. Χαφτάρ, συμμετέχει πλέον ανοιχτά σε διαβουλεύσεις με την Τουρκία. Φτάσαμε στο σημείο της απέλασης του κ. Πλεύρη από τη Βεγγάζη. Όσο εμείς δεν αναπτύσσουμε πρωτοβουλίες, η Τουρκία κάνει τριμερείς συνεργασίες με την Ιταλία και με τη Λιβύη. Διοργανώνει πλατφόρμες διαλόγου στα Δυτικά Βαλκάνια, Προμηθεύει drones στο Κόσσοβο, συσφίγγει τις σχέσεις της με την Αίγυπτο, αναλαμβάνει ρόλο στη Γάζα, και την ίδια στιγμή στη Συρία, όπου υπάρχει σοβαρό πρόβλημα ασφάλειας, για να μην πω σφαγιασμού, ελληνορθόδοξων πληθυσμών, για το οποίο δεν άκουσα, κ. Μητσοτάκη, να είπατε κάτι όταν συναντήσατε τον τζιχαντιστή επικεφαλής του νέου καθεστώτος. Στην Αίγυπτο ζήσαμε την πρωτοφανή κρίση του Σινά. Ήρθε σήμερα ο κ. Μητσοτάκης να μας πει ότι το Σινά είναι ένα θέμα το οποίο είναι διαχρονικό. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι από τον 5ο αιώνα μ.Χ, το Σινά είναι επίκεντρο της Ορθοδοξίας, στενά συνδεδεμένο με την ελληνική παράδοση.
Υπάρχει Έλληνας πρωθυπουργός, ο οποίος έχει περιοριστεί σε μία προφορική συνεννόηση με τον πρόεδρο της Αιγύπτου, και δεν έχει κλείσει αυτό το σημαντικό ζήτημα και έτσι έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο πρόβλημα στη χώρα; Το πρόβλημα δεν δημιουργήθηκε πριν από τον κ. Μητσοτάκη. Δημιουργήθηκε από αυτή την ανεκδιήγητη διπλωματική πολιτική στο θέμα του Σινά. Έφτασε να κάνει συνάντηση με τον κ. Σίσι, να μην κλείσει το θέμα και μετά να δημιουργηθεί ένα «ντόμινο» προβλημάτων που δεν αμφισβητούν μόνο το θέμα του θρησκευτικού χαρακτήρα, αλλά και του ιδιοκτησιακού χαρακτήρα, για το οποίο δεν έχετε πει κάτι. Έτσι μας άδειασε και η Αίγυπτος στο θέμα αυτό. Θέλετε μήπως να συζητήσουμε για τους παράνομους εποικισμούς, μιας και είμαστε στην περιοχή του Ισραήλ που θίγουν και τα συμφέροντα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων; Εμείς πήγαμε στην περιοχή και τα συζητήσαμε όλα αυτά. Ακόμα και στα Βαλκάνια η Συμφωνία των Πρεσπών δεν έχει θωρακιστεί στο ελάχιστο από τον κ. Μητσοτάκη, ούτε έχουμε δημιουργήσει σχέδια και πλαίσιο συνεργασίας με τις άλλες χώρες, για να ενισχύσουμε τη δική μας παρουσία και να περιορίσουμε τα σχέδια «άλλων» που εξελίσσονται στα Βαλκάνια. Ακόμη και στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις παρατηρούμε πολύ ανησυχητικές εξελίξεις. Ναι, ήταν υποτονική η παρουσία μας στον ΟΗΕ, κ. Μητσοτάκη. Ναι, ήταν φιάσκο η ακύρωση της συνάντησης με τον κ. Ερντογάν. Είμαστε καλοί και δεδομένοι «πελάτες» για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το είπε ο πρωθυπουργός της Ελλάδας αυτό εδώ στην ελληνική Βουλή. Θέλω, τουλάχιστον, μια διόρθωση. Απαιτώ μία διόρθωση γι’ αυτό. Η Ελλάδα δεν είναι δεδομένος σύμμαχος, ούτε δεδομένος πελάτης. Είναι μια ισχυρή, ανεξάρτητη χώρα, η οποία έχει τη δική της εξωτερική πολιτική, τα δικά της συμφέροντα και δεν ακολουθεί από πίσω κανέναν μεγάλο ηγέτη και ισχυρό, αλλά διατυπώνει τη δική της δημόσια φωνή. Ήταν τεράστιο διπλωματικό λάθος αυτό που είπε ο κ. Μητσοτάκης. Όσο εσείς τρέχετε πίσω από τον Αμερικανό πρόεδρο για μία φωτογραφία, όσο προσπαθείτε να πείσετε ότι η Τουρκία είναι δήθεν απομονωμένη, όσο δεν εκμεταλλεύεστε τη θέση της χώρας ως μη μόνιμο μέλος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όσο λειτουργείτε δηλαδή ως διαθέσιμος, προβλέψιμος, δεδομένος σύμμαχος, όσο συνεχίζετε να κάνετε εξωτερική πολιτική με όρους επικοινωνίας κι όχι με όρους ουσίας, τότε η Τουρκία εκμεταλλευόμενη την αδράνεια της χώρας, θα επιδίδεται συστηματικά στην ενίσχυση των δικών της συμφερόντων. Εμείς είμαστε αντίθετοι με κάτι τέτοιο και πολιτικά και με βάση τα εθνικά μας συμφέροντα. Υπάρχουν εθνικές γραμμές, που σας καλούμε να τις τηρήσετε. Έφτασε σε σημείο ο κ. Τραμπ να δηλώσει ότι είναι διάθεσή του και βούλησή του η σύμβαση για τα F-35 με την Τουρκία. Στο θέμα της Ουκρανίας, με την εμμονική δέσμευσή σας σε ένα σχέδιο «Μπάιντεν», καταφέρατε να διαρρήξετε πλήρως τις σχέσεις μας και με τη Ρωσία, και το βλέπουμε στο Κυπριακό, να ξεχωρίσετε από τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να συνδέσετε το θέμα με την άμυνα των νησιών μας, με μια διπλωματία αδιαφάνειας. Να μας πει ο κ. Μητσοτάκης, πότε και τι συμφώνησε με τον κ. Ζελένσκι. Έχουμε μάθει για συμφωνίες για θέματα ασφάλειας. Ποιο είναι το κόστος; Τι ακριβώς περιεχόμενο έχουν και τι επίπτωση έχουν στην ασφάλεια της χώρας μας και ιδιαίτερα των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου; Είναι άλλο πράγμα να δηλώνεις δημόσια, καθαρά και διπλωματικά την καταδίκη της εισβολής και την υπεράσπιση των εθνικών συνόρων κάθε χώρας, αλλά και την καταδίκη κάθε απόπειρας αμφισβήτησης και αναθεώρησης και άλλο να κάνετε μια εξωτερική πολιτική με βήματα προς τα πίσω. Αυτή η εξωτερική πολιτική έρχεται σε αντίθεση με την καθαρή στρατηγική σε αρμονία με τις εθνικές γραμμές, με ενίσχυση των εθνικών γραμμών που είχε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Τότε ήμασταν παρόντες και παρούσες σε όλες τις διεθνείς διαπραγματεύσεις. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, όπως και σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, έχει σχέδιο και για την εξωτερική πολιτική και για την ενεργειακή πολιτική και για τη συνεργασία με τις άλλες χώρες. Αλλά έχει και σχέδιο με αρχή, μέση και τέλος για τα ελληνοτουρκικά και, προφανώς, δεν έχει σχέδιο απουσίας από κάθε διεθνή πρωτοβουλία. Έχω αναλάβει την πρωτοβουλία και έχω ζητήσει και από τον υπουργό Εξωτερικών και από τον Πρόεδρο Δημοκρατίας να αναλάβει η Ελλάδα ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, μια διεθνή διάσκεψη της Ανατολικής Μεσογείου, που προφανώς θα περιλαμβάνει μια διεύρυνση της Συνόδου των Μεσογειακών Κρατών που είχε υλοποιήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, για να παίξει έναν ουσιαστικό ρόλο ειρήνης και ασφάλειας στην περιοχή. Γιατί δεν έχετε πάρει ακόμα αυτή την πρωτοβουλία; Ήρθατε να πείτε σήμερα ότι θα κάνετε μια συνάντηση για τις παραθαλάσσιες χώρες. Πού είναι τα θεσμικά διπλωματικά εργαλεία; Η χώρα μας επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ τα έκανε αυτά. Και την πρόταση αυτή, εγώ την κατέθεσα δημόσια. Τώρα, αρκετούς μήνες μετά, ενώ πήγατε ως «μέρος του σκηνικού» στη συνάντηση για την ειρήνη στην Αίγυπτο, έρχεστε και μας λέτε κάτι θεωρητικές ασάφειες. Δεν γίνεται έτσι διπλωματική πολιτική. Η παρακαταθήκη σας στην εξωτερική πολιτική της χώρας είναι μία παρακαταθήκη ηττών, υποχωρήσεων, λανθασμένων και πρόχειρων επιλογών και μείωσης του διπλωματικού κεφαλαίου της χώρας. Η διπλωματική πολιτική δεν είναι μια συζήτηση που αφορά μόνο τα διπλωματικά τραπέζια, επηρεάζει πολύ και την ασφάλεια της χώρας και την ποιότητα ζωής των πολιτών και την οικονομία. Κάθε στρατηγική επιλογή, κάθε διεθνή συμμαχία έχει αποτύπωμα και έχει συνέπειες στην ειρήνη και στην ασφάλεια, αλλά και στην καθημερινότητα των πολιτών, που μας παρακολουθούν και ενδιαφέρονται για θέματα και της πατρίδας μας και της ζωής τους. Κάθε έλλειμμα της διπλωματικής πολιτικής του κ. Μητσοτάκη, σαν αυτά που περιέγραψα, κοστίζει διπλά και τριπλά. Κοστίζει ως διπλωματικό έλλειμμα, αλλά κοστίζει επίσης γιατί όταν η χώρα χάνει σε αξιοπιστία και λείπει από διεθνείς συναντήσεις, τότε την υποτιμούν στη συζήτηση και για τα θέματα οικονομίας, κοινωνίας και ανάπτυξης στην Ευρώπη. Χάνει διπλωματικό κεφάλαιο και ταυτόχρονα, κάθε ήττα που προσπαθεί να αντιστραφεί από τον κ. Μητσοτάκη, με μια επικοινωνιακή καμπάνια για νέους εξοπλισμούς, σημαίνει μεγαλύτερο κόστος για την πατρίδα μας και μείωση άλλων αναγκών από το κοινωνικό κεφάλαιο της χώρας μας. Η άμυνα της χώρας μας ξεκινάει από τη διπλωματία, και πρέπει πρώτα από όλα να υπάρχει ισχυρή διπλωματία και όχι να τρέχουμε πίσω από διπλωματικές ήττες, να καλύπτουμε ήττες στο διπλωματικό κεφάλαιο, επειδή φταίει ο κ. Μητσοτάκης, και να πληρώνει ελληνικός λαός. Είναι αδιέξοδο το κυνήγι των εξοπλισμών, γιατί πάντα θα βρίσκεις κάποιον άλλον πιο μπροστά και αυτό θα κοστίζει όλο και περισσότερο στη χώρα. Όσα όπλα κι αν αγοράσουμε, δεν μπορούν να αντικαταστήσουν το έλλειμμα αξιοπιστίας και διπλωματικού κεφαλαίου που έχει δημιουργήσει ο κ. Μητσοτάκης.
Δεν καλύπτεται αυτή η ζημιά. Γι’ αυτό λέμε ότι αυτή η κυβέρνηση είναι επικίνδυνη. Γι’ αυτό και οφείλουμε να πάρουμε αυτή τη θέση δημόσια και να μιλήσουμε ξεκάθαρα στους πολίτες.
Η εξωτερική πολιτική, κυρίες και κύριοι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας, δεν μπορεί να είναι αντικείμενο επίλυσης των εσωτερικών προβλημάτων που έχετε ή ζητημάτων του κ. Μητσοτάκη με τον προηγούμενο πρόεδρο σας. Είναι θέμα εθνικής ευθύνης. Δεν μπορεί να το καταναλώνουμε το θέμα της διπλωματίας για να λύνετε εσωτερικά ζητήματα και να μιλάτε με την ακροδεξιά συνιστώσα που έχετε μέσα στο κόμμα σας. Μια ισχυρή Ελλάδα απαιτεί ισχυρή εξωτερική πολιτική. Πρέπει να υπερασπίζεται την ειρήνη, το Διεθνές Δίκαιο και να είναι παρούσα, να είναι παρούσα διεθνώς, να έχει πρωτοβουλίες και όχι να τρέχει από πίσω για να μπαίνει σε φωτογραφίες. Απαιτεί στρατηγική και προσανατολισμό, απαιτεί ταυτόχρονα και σεβασμό στις αξίες του δικαίου και της ειρήνης. Πρέπει να μιλάτε πρώτα για το Διεθνές Δίκαιο και μετά να σκέφτεστε οποιεσδήποτε άλλες πρωτοβουλίες. Δυστυχώς, βάζετε πλάτη σε αναθεωρητικά σενάρια, όπως του εγκληματία Νετανιάχου και αυτό δημιουργεί πρόβλημα στα συμφέροντα της χώρας. Σε μια περίοδο έντονων γεωπολιτικών ανακατατάξεων, η χώρα χρειάζεται ισχυρότερη εξωτερική πολιτική και εσείς δυστυχώς μας φέρνετε πιο αδύναμη εξωτερική πολιτική. Αυτό είναι το συμπέρασμα της σημερινής μέρας. Η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη είναι μία επικίνδυνη κυβέρνηση. Γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό να κάνουμε ό,τι μπορούμε, και όλες τις κοινωνικές και πολιτικές συνεργασίες για να φύγει το συντομότερο. Σας ευχαριστώ πολύ.
