Σήμερα, το Συμβούλιο ενέκρινε μια δέσμη συμπερασμάτων με τίτλο «Προς τη στρατηγική της ΕΕ για την Τεχνητή Νοημοσύνη στην επιστήμη». Στο έγγραφο αυτό, το Συμβούλιο ζητά μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την ενίσχυση της υιοθέτησης της Τεχνητής Νοημοσύνης στην επιστήμη, με μια ηθική, βιώσιμη, χωρίς αποκλεισμούς και ανθρωποκεντρική προσέγγιση.
Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μεταμορφώσει πλήρως την επιστημονική ανακάλυψη, να ενισχύσει την καινοτομία και να βελτιώσει την παραγωγικότητα των ερευνητών μας. Η Ευρώπη πρέπει να αξιοποιήσει αυτές τις ευκαιρίες γρήγορα, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τις ηθικές και κοινωνικές προκλήσεις και κινδύνους αυτής της ταχέως εξελισσόμενης τεχνολογίας.
Μάρτσιν Κούλασεκ, Πολωνός Υπουργός Επιστημών και Ανώτατης Εκπαίδευσης
Μια τεχνολογία που αλλάζει τα δεδομένα
Τα συμπεράσματα του Συμβουλίου αναγνωρίζουν ότι η ραγδαία ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης και των εφαρμογών της στην επιστημονική έρευνα έχει οδηγήσει σε πρωτοποριακά επιτεύγματα, μεταμορφώνοντας τον τρόπο με τον οποίο ασκείται η επιστήμη. Η Τεχνητή Νοημοσύνη χρησιμοποιείται εκτενώς στην ανάλυση δεδομένων, στις προσομοιώσεις και στα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα, προωθώντας νέες ανακαλύψεις και ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα της έρευνας. Τα συμπεράσματα υπογραμμίζουν τη σημασία της Τεχνητής Νοημοσύνης στην υποστήριξη τόσο της βασικής όσο και της εφαρμοσμένης έρευνας, καθώς και τον κρίσιμο ρόλο της στην αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, των κοινωνικών αναγκών και της ψηφιακής μετάβασης στην Ευρώπη.
Η συνεργασία στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης, ιδίως οι αμοιβαίες και αμερόληπτες συνεργασίες σε διεθνές επίπεδο, είναι το κλειδί για την ενίσχυση των επιστημονικών ανταλλαγών, τη διασφάλιση της διαλειτουργικότητας και την προώθηση της υπεύθυνης ανάπτυξης της Τεχνητής Νοημοσύνης. Τα συμπεράσματα τονίζουν τη σημασία της ηθικής, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης στην επιστήμη, η οποία θα συμβάλει στην ενίσχυση της έρευνας, της καινοτομίας (Ε&Κ) και της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας. Το κείμενο υπενθυμίζει ότι τα συστήματα και τα μοντέλα Τεχνητής Νοημοσύνης που αναπτύσσονται και τίθενται σε λειτουργία ειδικά για τον σκοπό της επιστημονικής έρευνας και ανάπτυξης εξαιρούνται από τον νόμο περί Τεχνητής Νοημοσύνης.
Ώρα για δράση
Παρά την αυξανόμενη σημασία της Τεχνητής Νοημοσύνης στην επιστήμη, η ΕΕ δεν διαθέτει επί του παρόντος μια ειδική πολιτική για τη διευκόλυνση της υιοθέτησης της Τεχνητής Νοημοσύνης στην επιστήμη, προειδοποιούν τα συμπεράσματα. Μια νέα ευρωπαϊκή στρατηγική για την Τεχνητή Νοημοσύνη στην επιστήμη βρίσκεται υπό ανάπτυξη από την Επιτροπή, την οποία, στα συμπεράσματα, τονίζεται ότι θα πρέπει να βασίζεται στις βέλτιστες διαθέσιμες γνώσεις και πρακτικές και να αναπτύσσεται σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη και την κοινότητα Έρευνας και Καινοτομίας (Ε&Κ). Συγκεκριμένα, η στρατηγική θα πρέπει να συμπληρώνει τις υφιστάμενες πρωτοβουλίες και να επικεντρώνεται σε διεπιστημονικά ερευνητικά οικοσυστήματα, σε συντονισμένες πολιτικές εξελίξεις, στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων των ερευνητών και στη διασφάλιση της ανοιχτής πρόσβασης σε αξιόπιστα δεδομένα. Αυτή η στρατηγική θα πρέπει επίσης να δίνει έμφαση στην υπεύθυνη και ηθική χρήση των εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης στην έρευνα και την καινοτομία (Ε&Κ), διασφαλίζοντας την ιδιωτικότητα, την ακεραιότητα των δεδομένων και την ασφάλεια. Επιπλέον, το κείμενο ζητά μια κοινή ευρωπαϊκή ατζέντα για την υποστήριξη των ερευνητικών κοινοτήτων της Τεχνητής Νοημοσύνης και τη βελτίωση της πρόσβασης σε δεδομένα, υπολογιστικούς πόρους και επιστημονικό ταλέντο. Τα συμπεράσματα λαμβάνουν υπόψη την ιδέα της Επιτροπής να συστήσει ένα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας για την Τεχνητή Νοημοσύνη, ενώ παράλληλα καλούν την Επιτροπή να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη σχετικά με τις λεπτομέρειες αυτής της πρωτοβουλίας, ιδίως την αποστολή και τη διακυβέρνησή της, ώστε να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι υπάρχουσες πρωτοβουλίες και δομές.
Δεξιότητες Τεχνητής Νοημοσύνης για την επιστημονική κοινότητα
Τα συμπεράσματα τονίζουν επίσης τη σημασία της αναβάθμισης και της επανεκπαίδευσης στην Τεχνητή Νοημοσύνη για ερευνητές και καινοτόμους, με στόχο τη γεφύρωση του χάσματος ψηφιακών δεξιοτήτων μέσω προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης. Αυτό περιλαμβάνει πρωτοβουλίες για την προσέλκυση, διατήρηση και επιστροφή ταλέντων Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ευρώπη, ιδίως από υποεκπροσωπούμενες ομάδες, και την ενίσχυση της ποικιλομορφίας και της ισόρροπης μεταχείρισης των φύλων στους τομείς STEM (επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική και μαθηματικά).
Έλεγχος κινδύνου
Η υιοθέτηση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην επιστήμη παρουσιάζει επίσης κινδύνους όπως μεροληπτικούς αλγόριθμους, χειραγώγηση δεδομένων και ηθικά ζητήματα, τα οποία θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε παραπληροφόρηση ή διαταραχές. Για τον μετριασμό αυτών των κινδύνων, το Συμβούλιο προτρέπει την ανάπτυξη σημείων αναφοράς ποιότητας, κατευθυντήριων γραμμών και βέλτιστων πρακτικών για τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην έρευνα, διασφαλίζοντας την ακεραιότητα, τη διαφάνεια και την αναπαραγωγιμότητα του επιστημονικού έργου. Το Συμβούλιο ενθαρρύνει την ανοιχτή ανταλλαγή δεδομένων σύμφωνα με τις αρχές FAIR (ευρεσιμότητα, προσβασιμότητα, διαλειτουργικότητα και επαναχρησιμοποίηση), προωθώντας την προσβασιμότητα των δεδομένων, τη διαλειτουργικότητα και τις ηθικές πρακτικές της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Συμπερασματικά, το Συμβούλιο ζητά την ενίσχυση της ενσωμάτωσης της Τεχνητής Νοημοσύνης στην επιστήμη μέσω της πολιτικής υποστήριξης, της ενίσχυσης της συνεργασίας, της διασφάλισης δεοντολογικών προτύπων και της παροχής πόρων για την εκπαίδευση στην Τεχνητή Νοημοσύνη.
Φόντο
Σύμφωνα με την Ομάδα των κύριων επιστημονικών συμβούλων της Επιτροπής, η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα από τα πιο ανατρεπτικά σύνολα τεχνολογιών και εξελίσσεται γρήγορα σε ένα μετασχηματιστικό εργαλείο για τις επιστημονικές διαδικασίες. Το μερίδιο των επιστημόνων που χρησιμοποιούν Τεχνητή Νοημοσύνη στην έρευνα αυξήθηκε από 12% το 2020 σε 16% το 2021. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης καλύπτει σχεδόν όλους τους τομείς. Την περίοδο 2021-2022, περίπου το ένα τέταρτο των έργων Τεχνητής Νοημοσύνης στο Κοινό Κέντρο Ερευνών χρησιμοποίησε τεχνολογίες σχετικές με την Τεχνητή Νοημοσύνη.
25.5.2025
