Το Συμβούλιο συμφώνησε επί βασικών πτυχών ενός σχεδίου νόμου που θα εγγυάται τα δικαιώματα των ενηλίκων που χρειάζονται προστασία ή υποστήριξη σε διασυνοριακές καταστάσεις. Η σημερινή συμφωνία (η «μερική γενική προσέγγιση») καλύπτει μέρη της νέας νομοθεσίας, ενώ άλλες διατάξεις βρίσκονται ακόμη υπό συζήτηση.
Ο νέος νόμος έχει σχεδιαστεί για να ενισχύσει την προστασία των ενηλίκων οι οποίοι, λόγω βλάβης ή ανεπάρκειας των προσωπικών τους ικανοτήτων, αδυνατούν να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους. Ο νόμος θα διασφαλίσει επίσης ότι το δικαίωμα στην ατομική αυτονομία, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας των ατόμων να κάνουν τις δικές τους επιλογές, γίνεται σεβαστό κατά τη μετακίνηση εντός της ΕΕ.
Όταν άτομα που δεν είναι πλέον σε θέση να φροντίσουν τον εαυτό τους χρειάζονται προστασία, το λιγότερο που χρειάζονται αυτά και οι φροντιστές τους είναι νομικές αβεβαιότητες. Αυτός ο νόμος θα διασφαλίσει ότι, όσον αφορά τις διασυνοριακές υποθέσεις, αυτές οι αβεβαιότητες θα μειωθούν.
Άνταμ Μπόνναρ, Υπουργός Δικαιοσύνης της Πολωνίας
Δικαιοδοσία
Όσον αφορά τη δικαιοδοσία – δηλαδή τους κανόνες που καθορίζουν το/τα δικαστήριο/α ποιας χώρας έχει/έχουν αρμοδιότητα να εκδικάσουν μια υπόθεση – ο κανονισμός αναφέρεται στη Σύμβαση HCCH του 2000 για την Προστασία των Ενηλίκων (ένα μέσο διεθνούς δικαίου που συμφωνήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2000). Σύμφωνα με την εν λόγω Σύμβαση, η δικαιοδοσία μπορεί να συνδέεται, μεταξύ άλλων, με τη συνήθη διαμονή ενός ατόμου, την ιθαγένεια και τον τόπο στον οποίο κατέχει περιουσία.
Ο κανονισμός θα προχωρήσει πέρα από τη Σύμβαση, δίνοντας στον εν λόγω ενήλικα την ευκαιρία να επιλέξει δικαστήριο. Σύμφωνα με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε από τα κράτη μέλη, θα πρέπει να υπάρχει σύνδεσμος μεταξύ του εν λόγω προσώπου και της επιλογής δικαστηρίου από αυτό.
Εφαρμοστέο δίκαιο
Τα κράτη μέλη συμφώνησαν ότι, κατά γενικό κανόνα, το δικαστήριο οφείλει να εφαρμόζει το δίκαιο της χώρας του.
Πρόσθεσαν επίσης διατάξεις σχετικά με τους κανόνες που αφορούν τη σύγκρουση νόμων, προκειμένου να αντιμετωπιστούν καταστάσεις όπου ένα κράτος μέλος έχει περισσότερα από ένα νομικά συστήματα.
Αναγνώριση και εφαρμογή μέτρων
Το συμφωνηθέν κείμενο προβλέπει την αυτόματη αναγνώριση από τα κράτη μέλη των μέτρων που λαμβάνονται από δικαστήριο σε άλλο κράτος μέλος. Ο νόμος επιτρέπει επίσης εξαιρέσεις σε περιορισμένες περιπτώσεις, ορίζοντας ότι ένα εκτελεστό μέτρο που λαμβάνεται σε ένα κράτος μέλος θα είναι εκτελεστό και σε άλλα κράτη μέλη χωρίς την ανάγκη κήρυξης εκτελεστότητας .
Αυθεντικά όργανα
Ο κανονισμός διασφαλίζει ότι τα δημόσια έγγραφα (για παράδειγμα, μια συμβολαιογραφική πράξη) έχουν την ίδια πλήρη και ολοκληρωμένη αποδεικτική ισχύ σε άλλα κράτη μέλη όπως και στο κράτος μέλος προέλευσής τους.
Επόμενα βήματα
Κατά τη διάρκεια της δανικής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, οι εμπειρογνώμονες των κρατών μελών θα συνεχίσουν τις συζητήσεις σχετικά με τις υπόλοιπες διατάξεις.
Φόντο
Ο αριθμός των ατόμων που χρειάζονται βοήθεια όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων που σχετίζονται με προσωπικές πτυχές της ζωής τους αυξάνεται. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, το ποσοστό των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών με κάποια μορφή αναπηρίας προβλέπεται να αυξηθεί κατά 77% έως το 2050. Ταυτόχρονα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν την ελεύθερη κυκλοφορία στην ΕΕ και, για παράδειγμα, ζουν σε περισσότερες από μία χώρες κατά τη διάρκεια ενός έτους ή έχουν περιουσιακά στοιχεία σε πολλά κράτη. Αυτό δημιουργεί πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ενήλικες σε διασυνοριακές καταστάσεις. Μπορεί να χρειαστεί να διαχειριστούν τα περιουσιακά τους στοιχεία ή την περιουσία τους που βρίσκεται σε άλλη χώρα, να υποβληθούν σε επείγουσα ή προγραμματισμένη ιατρική περίθαλψη στο εξωτερικό ή να μετεγκατασταθούν σε άλλη χώρα για διάφορους λόγους.
Τα άτομα που δεν είναι πλέον σε θέση να λαμβάνουν τέτοιες αποφάσεις χωρίς υποστήριξη (για παράδειγμα, από μέλος της οικογένειας ή κηδεμόνα) έρχονται αντιμέτωπα με πολύπλοκους και ενίοτε αντικρουόμενους κανόνες στον τομέα του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου. Οι εν λόγω κανόνες καθορίζουν ποιο δικαστήριο ή άλλη αρχή αρμόδια να λάβει μέτρα προστασίας έχει δικαιοδοσία, ποιο δίκαιο εφαρμόζεται στην υπόθεσή τους και πώς αναγνωρίζεται ή εκτελείται μια απόφαση που έχει ληφθεί ή οι εξουσίες εκπροσώπησης που έχουν θεσπιστεί στο εξωτερικό.
Αυτό οδηγεί σε καταστάσεις όπου οι ενήλικες, οι οικογένειές τους και οι εκπρόσωποί τους αντιμετωπίζουν σημαντική νομική αβεβαιότητα ως προς τους κανόνες που θα ισχύουν για την υπόθεσή τους και ως προς το αποτέλεσμα των διαδικασιών και των διατυπώσεων που πρέπει να διεκπεραιώσουν.
Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει νομοθεσία της ΕΕ για αυτά τα θέματα. Η Σύμβαση HCCH του 2000 για την Προστασία των Ενηλίκων έχει επικυρωθεί μόνο από 13 κράτη μέλη και ισχύει μόνο για αυτές τις χώρες.
12.6.2025
