26ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ // 7-17/3/2024
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας κήρυξε την έναρξη του 26ου ΦΝΘ
Χρυσός Αλέξανδρος στον Φερνάντο Τρουέμπα
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, κήρυξε το βράδυ της Πέμπτης 7 Μαρτίου την έναρξη του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης στον ιστορικό κινηματογράφο Ολύμπιον, σηματοδοτώντας την πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού που αρχηγός του ελληνικού κράτους κηρύσσει την έναρξη του Φεστιβάλ. Στο πλαίσιο της τελετής, η κ. Σακελλαροπούλου απένειμε τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο στον βραβευμένο με Όσκαρ σπουδαίο ισπανό δημιουργό Φερνάντο Τρουέμπα, επίσημο προσκεκλημένο της διοργάνωσης, η ταινία του οποίου, Πυροβόλησαν τον πιανίστα, άνοιξε το Φεστιβάλ.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ανέβηκε στη σκηνή και απένειμε τον τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο στον σκηνοθέτη Φερνάντο Τρουέμπα. «Με χαρά κηρύσσω την έναρξη του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, μιας ξεχωριστής διοργάνωσης που θεμελιώθηκε το 1999 από τον αείμνηστο Δημήτρη Εϊπίδη, διευθυντή του επί δεκαπέντε και πλέον χρόνια, εξελίχθηκε σε έναν διεθνούς κύρους θεσμό και συνεχίζει τη φιλόδοξη πορεία του, έχοντας στο τιμόνι του την Ελίζ Ζαλαντό και τον Ορέστη Ανδρεαδάκη. Καλλιτεχνική αναπαράσταση της πραγματικότητας ή δημιουργική διαχείριση μιας αθέατης πλευράς της, ποιητική αποτύπωση μιας τεκμηριωμένης αλήθειας ή υποκειμενική καταγραφή κάποιων διαστάσεών της, το ντοκιμαντέρ είναι κινηματογραφικό είδος που προϋποθέτει πολιτισμική ευαισθησία, δημοσιογραφική αυθεντικότητα, ηθική ακεραιότητα, νοηματική καθαρότητα και πολιτική ευθυκρισία. Σε μια εποχή που η χρήση της τεχνολογίας τείνει να απομακρύνει μεγάλο μέρος του κινηματογράφου μυθοπλασίας από την ανθρώπινη εμπειρία δημιουργώντας σύμπαντα υποβλητικής και συχνά εξωπραγματικής σαγήνης, το ντοκιμαντέρ αναλαμβάνει να ανακατασκευάσει, να εμβαθύνει, να αναστοχαστεί και να ερμηνεύσει την πραγματικότητα, χωρίς να την αντιγράφει ή να την αντανακλά, αλλά και χωρίς να αποκόπτεται από τον λόγο του τεκμηρίου ή να αποσπάται από τη ζωή. Τα σπουδαία ντοκιμαντέρ μάς συγκινούν συναισθηματικά, διευρύνουν την αντίληψή μας για τον κόσμο, αμφισβητούν τις πεποιθήσεις, τις προκαταλήψεις, τις κατεστημένες παραδοχές μας. Δίνουν τον λόγο σε φωνές που δεν εκπροσωπούνται επαρκώς, φέρνουν στο φως αθέατες ή αποσιωπημένες πλευρές της ανθρώπινης εμπειρίας, αποκαλύπτουν την αυθαιρεσία της εξουσίας, τη βαρβαρότητα των αυταρχικών καθεστώτων. Συνθέτοντας έναν ασφαλώς υποκειμενικό λόγο, πάντοτε όμως βασισμένο σε ερευνητικό υλικό, αναδεικνύουν κρυφές πτυχές των γεγονότων, επιτρέπουν νέες αναγνώσεις παραδεδομένων αληθειών, θέτουν υπό αίρεση κυρίαρχες αφηγήσεις και πλουτίζουν τον δημόσιο διάλογο. Είναι, με δυο λόγια, ένα είδος με βαθιά δημοκρατικά χαρακτηριστικά, συνώνυμο της ελεύθερης έκφρασης και της αδέσμευτης διακίνησης των ιδεών. Σήμερα, βραβεύουμε έναν σπουδαίο δημιουργό, τον ισπανό σκηνοθέτη Φερνάντο Τρουέμπα, ο οποίος, σε συνεργασία με τον Χαβιέρ Μαρισκάλ,
δημιούργησε ένα εικαστικό κομψοτέχνημα με έντονα στοιχεία πολιτικού ντοκιμαντέρ. Μας ταξιδεύει στα χρόνια της άνθησης της μπόσα νόβα στη Βραζιλία, αλλά ταυτόχρονα, διερευνώντας τη μυστηριώδη εξαφάνιση του βιρτουόζου πιανίστα και συνθέτη Φρανσίσκο Τενόριο Ζούνιορ σε μια περιοδεία του στην Αργεντινή το 1976, μιλάει για τη στυγνή δικτατορία του Βιντέλα, την αυταρχική καταπίεση και τις δολοφονίες του στρατιωτικού καθεστώτος, την καταστροφική βιαιότητα της κρατικής τρομοκρατίας. Και είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα η συγκυρία να βραβεύεται αυτή η ουσιαστικά πολιτική ταινία στο πλαίσιο του φετινού φεστιβάλ, το οποίο αφιερώνει μία από τις πολλές του ενότητες στη συμπλήρωση 50 χρόνων από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στον τόπο μας. Προσφέρεται, έτσι, μια ακόμη ευκαιρία να διατρανώσουμε την εμπιστοσύνη μας στο μόνο πολίτευμα, στο οποίο δεν νοούνται άνθρωποι εγκλωβισμένοι σε διακρίσεις και στερεότυπα, περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης, αποστέρηση θεμελιωδών δικαιωμάτων. Με την επίγνωση ότι η δημοκρατία είναι μια εύθραυστη έννοια που οφείλουμε να την καλλιεργούμε, να την υπερασπιζόμαστε και να την προστατεύουμε αδιάκοπα. Εύχομαι κάθε επιτυχία στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Στα 26 χρόνια της ζωής του έχει ήδη προσφέρει πολλά στο ξεχωριστό αυτό κινηματογραφικό είδος, όπως και στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα. Είμαι βέβαιη ότι θα συνεχίσει με σταθερότητα τη γόνιμη πορεία του» είπε.
Ο Φερνάντο Τρουέμπα, παραλαμβάνοντας τον Χρυσό Αλέξανδρο, από τα χέρια της Προέδρου της Δημοκρατίας, ευχαρίστησε το Φεστιβάλ για τη μεγάλη τιμή: «Είναι η πρώτη μου φορά στη Θεσσαλονίκη, αλλά σίγουρα όχι η τελευταία. Γύρισα την τελευταία μου ταινία στην Ελλάδα και μου έχει λείψει ήδη η χώρα σας, οι άνθρωποι, τα τοπία και το φαγητό της. Ήταν μεγάλη μου χαρά να συνεργάζομαι με έλληνες ηθοποιούς και τεχνικούς, ήταν μια πραγματικά ξεχωριστή και συγκινητική εμπειρία. Αισθάνομαι σαν στο σπίτι μου. Ελπίζω να απολαύσετε την ταινία που θα παρακολουθήσετε. Εδώ στην Ελλάδα γεννήθηκαν τα πάντα, από τη δημοκρατία και τη φιλοσοφία, μέχρι τον τρόπο με τον οποίο παρατηρούμε, κατανοούμε, αντέχουμε τη ζωή μέσα από τη συνύπαρξη τραγωδίας και κωμωδίας. Επινοήσατε, επίσης, και μια πάρα πολύ σημαντική έννοια, την ύβρι. Δεν πρέπει να βλάπτουμε ποτέ τον συνάνθρωπό μας, είναι μία από τις φρικτές αμαρτίες που μπορούμε να διαπράξουμε. Δυστυχώς, όμως, το ανθρώπινο είδος δεν μαθαίνει από τα λάθη του. Ευχαριστώ για τη θερμή φιλοξενία και τη φιλία σας, και ελπίζω να ευχαριστηθείτε την ταινία, η οποία πραγματεύεται επίσης τη σύγκρουση ανάμεσα στον πολιτισμό και τη βία, ανάμεσα στην τέχνη και τον φασισμό. Θεωρώ πως πρόκειται για ένα πολύ επίκαιρο θέμα. Σας ευχαριστώ», δήλωσε ο Φερνάντο Τρούεμπα, εισπράττοντας το θερμό χειροκρότημα του κοινού.
Στην τελετή έναρξης, την οποία κήρυξε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, παρευρέθησαν, επίσης, ο Υφυπουργός Πολιτισμού, αρμόδιος για θέματα
Σύγχρονου Πολιτισμού, Χρίστος Δήμας, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Στέλιος Αγγελούδης, και η Αντιπεριφερειάρχης Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Κεντρικής Μακεδονίας, Μελίνα Δερμεντζοπούλου, τους οποίους υποδέχτηκαν εκ μέρους του Φεστιβάλ η Ελίζ Ζαλαντό, γενική διευθύντρια, ο Ορέστης Ανδρεαδάκης, καλλιτεχνικός διευθυντής, η Ελευθερία Θανούλη, πρόεδρος του ΔΣ, και μέλη της διοίκησης.
Ο Υφυπουργός Πολιτισμού, αρμόδιος για θέματα Σύγχρονου Πολιτισμού, Χρίστος Δήμας, αναφέρθηκε στην ιστορία και στο βεληνεκές του θεσμού: «Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ είναι θεσμός εξωστρεφής, δυναμικός, με άποψη, ο οποίος ενώνει, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά σε όλο τον κόσμο, γεγονός που αποτυπώνεται όχι μόνο σήμερα αλλά και διαχρονικά. Το Υπουργείο Πολιτισμού στηρίζει έμπρακτα το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ και θα συνεχίζει να το στηρίζει. Υπάρχουν σημαντικά χρηματοδοτικά εργαλεία που προσφέρει η ελληνική Πολιτεία όχι μόνο στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, αλλά και σε όλους όσοι ασχολούνται με τις οπτικοακουστικές παραγωγές, είτε πρόκειται για εργαλεία από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου είτε από το Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας. Το επόμενο χρονικό διάστημα θα φέρουμε νόμο στη Βουλή, συνεχίζοντας να στηρίζουμε ακόμη πιο δυναμικά τις οπτικοακουστικές παραγωγές στη χώρα μας. Κλείνοντας, θα ήθελα να συγχαρώ την πρόεδρο και όλα τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Φεστιβάλ για την εξαιρετική δουλειά που κάνουν, όλους τους παραγωγούς, τους σκηνοθέτες, τους ηθοποιούς, τους τεχνικούς, οι οποίοι πολύ καιρό τώρα προετοιμάζονται για τη σημερινή αλλά και τις επόμενες ημέρες. Θα ήθελα να τους ευχηθώ καλή επιτυχία και να συνεχίσουμε να στηρίζουμε όλοι το Φεστιβάλ», κατέληξε ο κ. Δήμας.
Η Αντιπεριφερειάρχης Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Κεντρικής Μακεδονίας, Μελίνα Δερμεντζοπούλου, καλωσόρισε το κοινό εκ μέρους της Περιφέρειας και του Απόστολου Τζιτζικώστα. «Κυρίες και κύριοι, καλώς ήρθατε στην Κεντρική Μακεδονία. Εκ μέρους της Διοίκησης και του Περιφερειάρχη Απόστολου Τζιτζικώστα, σας καλωσορίζω στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, μια καταξιωμένη γιορτή του σινεμά, με διεθνή αναγνώριση και ακτινοβολία. Ένα φεστιβάλ που τα τελευταία 26 χρόνια δεν σταματά να μας εκπλήσσει ευχάριστα και να μας φέρνει σε επαφή με ανθρώπινες ιστορίες, που διαμορφώνουν τον κόσμο μας και πυροδοτούν τη φαντασία μας. Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης αποτελεί μια έμπρακτη απόδειξη της διαρκούς δύναμης του κινηματογράφου να ξεπερνά τα σύνορα, τους πολιτισμούς και τις γλώσσες, συνδέοντάς μας σε μια κοινή εμπειρία ανακάλυψης. Το φετινό πρόγραμμα υποδέχεται στη Θεσσαλονίκη έλληνες και ξένους κινηματογραφιστές, καθώς και περισσότερα από 250 ντοκιμαντέρ μικρού και μεγάλου μήκους και υπόσχεται στους θεατές μια πλούσια κινηματογραφική εμπειρία. Κάθε ταινία προσφέρει μια μοναδική οπτική για την ανθρώπινη κατάσταση, προκαλώντας μας να δούμε τον κόσμο με άλλα μάτια και να αντιμετωπίσουμε αλήθειες, που μπορεί να είναι άβολες αλλά ουσιαστικές», ανέφερε αρχικά. «Στην Περιφέρεια στηρίζουμε σταθερά και συστηματικά αυτή
τη σπουδαία διοργάνωση, στο πλαίσιο της στρατηγικής μας να καταστήσουμε την Κεντρική Μακεδονία “Περιφέρεια-πρωταγωνίστρια” στον πολιτισμό, στην εξωστρέφεια και στην καινοτομία. Όπως κάθε χρόνο, το Film Office της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας θα δώσει το “παρών” στη διοργάνωση, καθώς θα συμμετάσχει ενεργά στις δράσεις δικτύωσης και ενημέρωσης της Αγοράς των επαγγελματιών του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Στην Περιφέρειά μας συνεχίζουμε την εντατική και μεθοδική μας προσπάθεια να ενισχύσουμε το ταλαντούχο καλλιτεχνικό δυναμικό του τόπου μας και να κάνουμε την περιοχή μας ανταγωνιστικό προορισμό για οπτικοακουστικές παραγωγές διεθνώς. Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ήταν, είναι και θα παραμείνει θερμός υποστηρικτής των Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Ντοκιμαντέρ, τιμώντας τους ανθρώπους του πολιτισμού και πιστεύοντας στην εξαιρετική δυναμική των κινηματογραφικών εικόνων, που μας συγκινούν, μας διαφωτίζουν και μας θυμίζουν την ομορφιά αλλά και την πολυπλοκότητα του κόσμου γύρω μας», προσέθεσε, ευχόμενη καλή επιτυχία στη φετινή διοργάνωση και καλές προβολές στο κοινό.
Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Στέλιος Αγγελούδης, εξήρε το Φεστιβάλ, κάνοντας παράλληλα ειδική αναφορά στο μεγάλο αφιέρωμα Citizen Queer: «Σήμερα ξεκινά για την πόλη μας μια μεγάλη γιορτή. Θα ήθελα να απευθυνθώ στην πρόεδρο, σε όλα τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, στη γενική διευθύντρια, Ελίζ Ζαλαντό, στον καλλιτεχνικό διευθυντή, Ορέστη Ανδρεαδάκη, και να σας πω ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ. Ένα μεγάλο ευχαριστώ για το γεγονός πως, για μία ακόμη χρονιά, εσείς και η εξαιρετική ομάδα των συνεργατών σας φέρνετε τη Θεσσαλονίκη στην κορυφή του πανευρωπαϊκού και όχι μόνο ενδιαφέροντος, με τη διοργάνωση ενός Φεστιβάλ που καινοτομεί, που τολμά, που συναρπάζει, που διδάσκει, που καταργεί στερεότυπα και γκρεμίζει προκαταλήψεις. Ενός Φεστιβάλ που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τα μεγάλα διεθνή Φεστιβάλ του εξωτερικού. Όπως εύστοχα έχει λεχθεί, το ντοκιμαντέρ είναι μια σχέση αγάπης. Μια σχέση που ξεπερνά την ίδια την τέχνη του και γίνεται κομμάτι της ίδιας μας της ζωής», δήλωσε αρχικά ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης. «Το 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης έχει πλέον πολλές ιστορίες να αφηγηθεί: Είναι το φωτεινό σημείο αναφοράς της πόλης που οραματιζόμαστε, μιας πόλης ανοικτής, πολύχρωμης και συμπεριληπτικής, μιας πόλης που επενδύει στον πολιτισμό, που κάνει πράξη τον σεβασμό στη διαφορετικότητα. Φιλοξενώντας φέτος 250 ντοκιμαντέρ που αγγίζουν μια ευρύτατη γκάμα θεμάτων, από τον πόλεμο στην Ουκρανία μέχρι το μεγάλο αφιέρωμα στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, το Φεστιβάλ προτάσσει την κορυφαία εκπαιδευτική του σημασία και εξελίσσεται σε μια δυναμική, γόνιμη και δημιουργική πλατφόρμα διαλόγου και προβληματισμού για τα μείζονα ζητήματα της εποχής μας. Και ενόψει της φιλοξενίας του Europride σε μερικούς μήνες, επιτρέψτε μου να σας πως νιώθω ιδιαίτερα χαρούμενος που σε αυτό το Φεστιβάλ η φωνή της ΛΟΑΤΚΙ+ Κοινότητας ακούγεται, επιτέλους, δυνατά και περήφανα. Με τις σκέψεις αυτές χαιρετίζω την έναρξη του 26ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, είμαι βέβαιος πως οι αίθουσες προβολής θα είναι ασφυκτικά γεμάτες και σας
διαβεβαιώνω πως ο Δήμος Θεσσαλονίκης θα είναι ακόμη πιο ενεργά κοντά σας τα επόμενα χρόνια, στηρίζοντας τις προσπάθειες που καταβάλετε για να αναδείξετε το διαφορετικό, το νέο, το σύγχρονο πρόσωπο της Θεσσαλονίκης», κατέληξε σχετικά ο κ. Αγγελούδης, ευχόμενος καλή επιτυχία στο 26ο ΦΝΘ.
Η γενική διευθύντρια του Φεστιβάλ, Ελίζ Ζαλαντό, με αφορμή το αφιέρωμα για τα 50 χρόνια από την αποκατάσταση της Ελληνικής Δημοκρατίας, μοιράστηκε μια προσωπική της ιστορία: «Πριν πενήντα χρόνια, το καλοκαίρι του ’74, μία παρέα παιδιών στη Νάντη της Γαλλίας άκουσε για πρώτη φορά τη λέξη δημοκρατία. Για την ακρίβεια, démocratie. Οι γονείς μου προσπάθησαν να εξηγήσουν σε εμένα και την παρέα μου τι σημαίνει αυτή η λέξη. Μας είπαν πως η έννοια της δημοκρατίας γεννήθηκε σε μια χώρα που μόλις την κέρδισε ξανά. Στα παιδικά μας αυτιά όλα αυτά ηχούσαν παράξενα. Κι ούτε μπορούσαμε, βέβαια, να καταλάβουμε όσα συνέβαιναν εκείνο το καλοκαίρι στην Ελλάδα: η εισβολή στην Κύπρο, η δικτατορία, οι εξορίες. Ήταν, όμως, μια σημαντική εισαγωγή στον πραγματικό κόσμο, που έμεινε χαραγμένη για πάντα μέσα μας. Το επόμενο καλοκαίρι ήρθαμε στην Ελλάδα, όχι μόνο για διακοπές. Στην πραγματικότητα, οι γονείς μου έψαχναν ελληνικές ταινίες που είχαν απαγορευτεί στη διάρκεια της Χούντας. Λίγο αργότερα, με τη βοήθεια της Ταινιοθήκης της Ελλάδας, οργάνωσαν ένα μεγάλο αφιέρωμα στη Γαλλία με αυτές τις ταινίες που μιλούσαν- κι ακόμα μιλούν- για τη δημοκρατία. Τότε άκουσα και το περίφημο “Ελλάς-Γαλλία-συμμαχία”, που έγινε για μένα κάτι περισσότερο από σύνθημα: μια υπόσχεση και ελπίδα για ελευθερία, ίσα δικαιώματα και δημοκρατία σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτές οι ιδέες της δημοκρατίας και της αδελφοσύνης έχτισαν δεσμούς ανάμεσα στις δύο μου χώρες, τη χώρα που γεννήθηκα και τη χώρα που επέλεξα να ζω. Είναι η πυξίδα στη ζωή και τη δουλειά μου». Η Ελίζ Ζαλαντό αναφέρθηκε αμέσως μετά στο σχετικό αφιέρωμα της φετινής διοργάνωσης: «Φέτος το Φεστιβάλ έχει ετοιμάσει ένα αφιέρωμα με αφορμή τα πενήντα χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Είναι η συνέχιση αυτής της υπόσχεσης. Για το κορίτσι από τη Νάντη, που εδώ και χρόνια βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, το φετινό μας αφιέρωμα σημαίνει πολλά. Σήμερα, σε έναν κόσμο που αυτές οι έννοιες κινδυνεύουν, θυμάμαι ξανά εκείνο το καλοκαίρι και την ευθύνη που έχουμε απέναντι σε όλα τα παιδιά για έναν κόσμο δίκαιο και ασφαλή», ολοκλήρωσε η κ. Ζαλαντό.
Η Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Φεστιβάλ, Ελευθερία Θανούλη, αναφέρθηκε στην ιστορική πορεία του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, αναδεικνύοντας παράλληλα τον ρόλο και την εξέλιξη του είδους του ντοκιμαντέρ. «Εξοχοτάτη κυρία Πρόεδρε της Δημοκρατίας, αξιότιμε κύριε Υφυπουργέ, αξιότιμε κύριε Δήμαρχε, αγαπητές και αγαπητοί προσκεκλημένοι, καλώς ήρθατε στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Με χαρά σάς υποδεχόμαστε στη δεύτερη μεγάλη διοργάνωση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, που είναι αφιερωμένη στις ταινίες ντοκιμαντέρ. Από το 1999 που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Δημήτρη Εϊπίδη μέχρι και σήμερα, που συμπληρώνει 26 χρόνια
λειτουργίας, το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ έχει αναδειχθεί σε ένα από τα σημαντικότερα φεστιβάλ παγκοσμίως, κάτι που μας κάνει υπερήφανους. Αυτή η επιτυχία οφείλεται, και δεν θα κουραστώ να το λέω, σε όλη την ομάδα του Φεστιβάλ, από τους διευθυντές και τους ανθρώπους του προγράμματος μέχρι τους υπεύθυνους φιλοξενίας και τους εκατοντάδες εθελοντές. Όλες και όλοι εργάζονται με βαθιά γνώση και αφοσίωση, αλλά και ένα ειλικρινές πάθος που δρα πάντα πολλαπλασιαστικά. Αισιοδοξώ πως εξίσου πολλαπλασιαστική θα είναι και η αγάπη απέναντι στο φεστιβάλ από τους φορείς της Πολιτείας. Το Υπουργείο Πολιτισμού, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και ο Δήμος Θεσσαλονίκης είναι διαχρονικοί και πολύτιμοι συμπαραστάτες μας στην προσπάθειά που κάνουμε για τη στήριξη και τη διάδοση του κινηματογράφου. Ειδικότερα, όσον αφορά το ντοκιμαντέρ, θα ήθελα να σταθώ λίγο στη σημασία του για τη συγκυρία που διανύουμε. Καταρχάς, είναι το είδος που σημειώνει -χωρίς καμία αμφιβολία- την πιο θεαματική εξέλιξη ως προς τη φόρμα. Με μια όλο και πιο διευρυμένη παλέτα αφηγηματικών τρόπων και στυλ οι κινηματογραφιστές δεν σταματούν να προσπαθούν να ανιχνεύσουν την πραγματικότητα γύρω μας. Κυρίως όμως πρέπει να δούμε πώς το ντοκιμαντέρ τοποθετείται τόσο δίπλα όσο και απέναντι στη μυθοπλασία. Αφενός, όπως κι εκείνη, μπορεί να εστιάσει και να αναδείξει τα προσωπικά βιώματα, αφετέρου, όμως, μόνο το ντοκιμαντέρ φέρει την επιπλέον δέσμευση να περιγράψει και να ερμηνεύσει τον κόσμο της συλλογικής εμπειρίας, μια δέσμευση που δεν είναι καθόλου μικρή υπόθεση. Αυτή ακριβώς τη σύζευξη του ατομικού με το συλλογικό θα προσπαθήσουν να αναδείξουν όλες οι θεματικές της 26ης διοργάνωσης με επίκεντρο το αφιέρωμα στα δικαιώματα της ΛOATKI+ κοινότητας. Κοινός στόχος και των 250 έργων που θα προβληθούν είναι να μας βοηθήσουν να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας, τον διπλανό μας αλλά και άλλους ανθρώπους σε κόσμους που φαντάζουν, ή και είναι, μακρινοί, διαφορετικοί και ξένοι. Μόνο αν καταφέρουμε να βρούμε εκείνα τα σημεία επαφής που μας ενώνουν όλους νοητά σε μια κοινή μοίρα, τότε θα έχουμε μία πιθανότητα να οραματιστούμε κάτι καλύτερο για αυτόν τον κόσμο», είπε η κ. Θανούλη.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, Ορέστης Ανδρεαδάκης ευχαρίστησε την Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την τιμή και έδωσε στο κοινό μια γεύση για τις επόμενες δέκα ημέρες που θα ακολουθήσουν. «Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης θα παρουσιάσει φέτος 250 ταινίες μεγάλου και μικρού μήκους. Περιλαμβάνει πέντε διαγωνιστικά τμήματα, οκτώ αφιερώματα, μια εικαστική εγκατάσταση και τις εργασίες της καταπληκτικής Αγοράς μας, που συγκαταλέγεται στις καλύτερες κινηματογραφικές αγορές της Ευρώπης. Ανάμεσα σε αυτές τις ταινίες, 66 είναι ελληνικές διότι το Φεστιβάλ έχει πρωταρχικό σκοπό την ανάδειξη της ελληνικής κινηματογραφίας και την υποστήριξη της ελληνικής κινηματογραφικής κοινότητας».
Στη συνέχεια, έκανε αναφορά στο spotlight που φιλοξενεί η φετινή διοργάνωση στον διεθνώς αναγνωρισμένο δημιουργό (σκηνοθέτη, χορογράφο, εικαστικό και περφόρμερ) Δημήτρη
Παπαϊωάννου, επίτιμο καλεσμένο του Φεστιβάλ. «Στη διάρκεια του Φεστιβάλ θα δούμε μια βίντεο εγκατάσταση του καλλιτέχνη, δύο μικρού μήκους ταινίες του κι ένα ντοκιμαντέρ της Εύας Στεφανή, σε παραγωγή Onassis Culture, σε ειδική προβολή ως work in progress, αφιερωμένο στη θεατρική παράσταση Εγκάρσιος Προσανατολισμός σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Όμως, κυρίως, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου παραχώρησε στο Φεστιβάλ το σχέδιο της φετινής αφίσας – ένα φιλί έρωτα, αγάπης, συμπερίληψης, ορατότητας». Απευθυνόμενος στον Δημήτρη Παπαϊωάννου, ο οποίος ήταν παρών, είπε: «Κύριε Παπαϊωάννου, αγαπητέ Δημήτρη, ευχαριστούμε για όλα». Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ έκανε, επίσης, μνεία στο κεντρικό αφιέρωμα του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, Citizen: Queer, που περιλαμβάνει 33 ντοκιμαντέρ που υμνούν την ομορφιά της απελευθερωτικής πράξης του αυτοπροσδιορισμού και σφράγισαν το παγκόσμιο σινεμά, καθώς και στο αφιέρωμα στον σκηνοθέτη, σεναριογράφο, συγγραφέα και μεταφραστή Παναγιώτη Ευαγγελίδη, ο οποίος θα παραλάβει τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο από το Φεστιβάλ για το σύνολο της προσφοράς του στο σινεμά και στον πολιτισμό.
Ο κ. Ανδρεαδάκης μίλησε επίσης για τον ρόλο και την αποστολή του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ στους ταραχώδεις καιρούς που διανύουμε. «Ζούμε σε μια εποχή που μας έχει κάνει να περιμένουμε το αύριο με αγωνία. Ο πόλεμος στην Ουκρανία διαρκεί ήδη δύο χρόνια με αμείωτη φρίκη. Ενώ στη Μέση Ανατολή, μια ανάσα μακριά μας, ένας νέος πόλεμος μαίνεται τους τελευταίους πέντε μήνες και τα θύματα πολλαπλασιάζονται κάθε μέρα» σημείωσε ο κ. Ανδρεαδάκης. «Tο Φεστιβάλ δεν μπορεί να προτείνει γεωπολιτικές λύσεις, αλλά έχει ευθύνη να δίνει φωνή σε εκείνους που το έχουν ανάγκη. Απορρίπτει τις πράξεις μίσους, τη βία, τις ακραίες φωνές της μισαλλοδοξίας και ρατσισμού, και αποτελεί μια ανοιχτή πλατφόρμα τέχνης, συμπερίληψης και διαλόγου. Υποδέχεται καλλιτέχνες, ταινίες και πρότζεκτ απ’ όλο τον κόσμο, την Παλαιστίνη, το Ισραήλ, τη Μέση Ανατολή. Ενάντια στον πόλεμο, σε κάθε πόλεμο, το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι ένα πεδίο ενότητας, ανταλλαγής ιδεών, ένας ασφαλής τόπος που στέκεται πάντα στην πλευρά των αδυνάτων και της ειρήνης».
Ο Ορέστης Ανδρεαδάκης πραγματοποίησε και μια αναδρομή στη σπουδαία καριέρα του Φερνάντο Τρουέμπα λίγο πριν την απονομή του Χρυσού Αλέξανδρου στον καταξιωμένο ισπανό σκηνοθέτη από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου. «Ο Φερνάντο Τρουέμπα γεννήθηκε στη Μαδρίτη, εργάστηκε αρχικά ως κριτικός κινηματογράφου και γρήγορα πέρασε πίσω από την κάμερα με την κωμωδία Ópera Prima, η οποία εγκαινίασε μια νέα τάση του ισπανικού σινεμά, την comedia madrileña. Στη συνέχεια, η πορεία του ήταν θριαμβευτική με ταινίες όπως Το όνειρο του τρελού πιθήκου, Το Κορίτσι των ονείρων σου, και βέβαια το Μπελ Επόκ, το οποίο κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, και το Year of Enlightment, που βραβεύτηκε με την Αργυρή Άρκτο του Φεστιβάλ Βερολίνου. Η τελευταία του ταινία, με τίτλο Haunted Heart, που δεν έχει κάνει ακόμη πρεμιέρα, γυρίστηκε στην Ελλάδα, και πιο συγκεκριμένα στο Πήλιο, με πρωταγωνιστή
τον Ματ Ντίλον», ανέφερε. «Ο Φερνάντο Τρουέμπα είναι παράλληλα και μουσικός παραγωγός, με δύο Βραβεία Γκράμι και τέσσερα Βραβεία Λάτιν Γκράμι στο ενεργητικό του, λατρεύει τη λάτιν μουσική, έχει γυρίσει και ντοκιμαντέρ (όπως το Calle 54 που θα το δούμε στο φεστιβάλ μας) και ταινίες κινουμένων σχεδίων, όπως το Τσίκο και Ρίτα που ήταν υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερου Animation και θα προβληθεί επίσης στο φετινό Φεστιβάλ. Η ταινία που θα απολαύσουμε σήμερα, την οποία συνυπογράφει με τον συμπατριώτη του και διάσημο εικαστικό, Χαβιέρ Μαρισκάλ, ενώνει όλα τα ταλέντα και τις αγάπες αυτού του σπουδαίου καλλιτέχνη», ολοκλήρωσε ο κ. Ανδρεαδάκης.
Μετά την τελετή έναρξης, ακολούθησε η προβολή της ταινίας Πυροβόλησαν τον πιανίστα του Φερνάντο Τρουέμπα, ένα πρωτότυπο ντοκιμαντέρ που συνδυάζει τα κινούμενα σχέδια, τη μουσική και το πολιτικό θρίλερ. Η ταινία έναρξης του Φεστιβάλ, τελευταία συνεργασία του Φερνάντο Τρουέμπα με τον ισπανό εικαστικό καλλιτέχνη Χαβιέρ Μαρισκάλ, αναδεικνύει τη μουσική της μπόσα νόβα μέσα από ένα νεονουάρ animated docudrama. Ο Τζεφ Γκόλντμπλαμ, με τον οποίο είχε συνεργαστεί ο Τρουέμπα 35 χρόνια νωρίτερα, στην ταινία Το όνειρο του τρελού πιθήκου, δανείζει τη φωνή του στον κεντρικό ήρωα, έναν δημοσιογράφο που αναζητά πληροφορίες για τον βραζιλιάνο πιανίστα Φρανσίσκο Τενόριο Ζούνιορ, καθώς ερευνά τη μυστηριώδη εξαφάνισή του στη διάρκεια μιας περιοδείας στο Μπουένος Άιρες. Η ταινία εκτυλίσσεται τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, σε μία εποχή λίγο πριν η Λατινική Αμερική βρεθεί στη δίνη ολοκληρωτικών καθεστώτων. Μιλώντας με ανθρώπους που τον γνώριζαν καλά (συνεντεύξεις που πήρε ο ίδιος ο σκηνοθέτης σε μια περίοδο δεκαπέντε ετών), μεταξύ των οποίων μουσικοί θρύλοι όπως οι Ζοάο Ζιλμπέρτο και Καετάνο Βελόσο, η ταινία υφαίνει το προσωπικό με το πολιτικό, σκιαγραφώντας το ταραγμένο κλίμα της εποχής στη Λατινική Αμερική. Μια ταινία γεμάτη μουσική που ξεδιπλώνεται σαν ένα πολιτικό θρίλερ.
Το 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, του προγράμματος ΕΣΠΑ του ΠΕΠ Κ. Μακεδονίας, του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», του προγράμματος MEDIA, του Υπουργείου Τουρισμού και της ΕΡΤ. Η COSMOTE TV είναι o Μεγάλος Χορηγός του Φεστιβάλ φέτος για έβδομη συνεχή χρονιά, δείχνοντας τη στήριξή της στο ποιοτικό σινεμά. Το Φεστιβάλ καλωσορίζει φέτος τη ΔΕΗ, ως τον νέο Στρατηγικό του Συνεργάτη, και την ευχαριστεί για την εμπιστοσύνη στο όραμα και στο έργο του. Πολύτιμη είναι η στήριξη της Alpha Bank, χορηγού προσβασιμότητας, της Aegean, επίσημου αερομεταφορέα, της Fischer, χορηγού των Βραβείων Κοινού, και της Jameson.
