Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περίπου 57 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων χάνονται ή πετιούνται κάθε χρόνο στην Ευρώπη, με κόστος που ξεπερνά τα 130 δισ. ευρώ. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ως ο πιο κοντινός θεσμός στον πολίτη, αναλαμβάνει ολοένα και πιο ενεργό ρόλο στη μείωση αυτού του φαινομένου.
Η Ημέρα έχει τεράστια σημασία και για την προσπάθεια της κυκλική οικονομίας με την μείωση των απορριμμάτων, την ανακύκλωση αλλά για την κοινωνική συνοχή και τις δράσεις αλληλεγγύης. Η διοχέτευση του περισσεύματος σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες οδηγεί στην μείωση των απορριμμάτων.
Η Διεθνής Ημέρα Ενημέρωσης για την Απώλεια και τη Σπατάλη Φαγητού, που καθιερώθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Δεκέμβριο του 2019 και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 29 Σεπτεμβρίου, αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για τους δήμους της Ευρώπης να αναδείξουν δράσεις, να ενισχύσουν συνεργασίες και να ευαισθητοποιήσουν πολίτες και επιχειρήσεις γύρω από ένα ζήτημα με κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές προεκτάσεις.
Πρωτοβουλίες ευρωπαϊκών δήμων
1. Κοινωνικά παντοπωλεία και τράπεζες τροφίμων
Σε πολλούς δήμους της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Γαλλίας, αλλά και της Ελλάδας οι δήμοι έχουν αναπτύξει συνεργασίες με σούπερ μάρκετ, τοπικές αγορές και εστιατόρια για τη συλλογή πλεονάζοντος φαγητού, το οποίο διοχετεύεται σε κοινωνικά παντοπωλεία ή τράπεζες τροφίμων. Στη Βαρκελώνη, το δημοτικό δίκτυο Espigoladorsαξιοποιεί αγροτικά προϊόντα που δεν φτάνουν ποτέ στην αγορά λόγω «αισθητικών ατελειών», διασφαλίζοντας ότι τίποτα δεν πάει χαμένο.
2. Ψηφιακές εφαρμογές κατά της σπατάλης
Δήμοι στη Σκανδιναβία συνεργάζονται με πλατφόρμες όπως το Too Good To Go, δίνοντας τη δυνατότητα σε πολίτες να αγοράζουν σε χαμηλότερη τιμή προϊόντα που διαφορετικά θα πετιούνταν. Ο Δήμος της Κοπεγχάγης υποστηρίζει καινοτόμες start-ups που δημιουργούν εφαρμογές για τη διασύνδεση επιχειρήσεων με καταναλωτές σε πραγματικό χρόνο.
3. Εκπαίδευση και σχολικές δράσεις
Στη Γερμανία και την Ολλανδία, οι δήμοι εντάσσουν ειδικά προγράμματα στα σχολεία, ώστε τα παιδιά να μαθαίνουν από μικρή ηλικία τη σημασία της σωστής διαχείρισης τροφίμων. Σε ορισμένες περιοχές, εφαρμόζονται «έξυπνες καντίνες» που μετρούν το φαγητό που επιστρέφεται στα πιάτα, δίνοντας στατιστικά στοιχεία στους μαθητές για να κατανοήσουν τη σπατάλη που παράγεται.
4. Δημοτικές καμπάνιες ενημέρωσης
Στη Στοκχόλμη, ο δήμος έχει ξεκινήσει εκστρατεία με το σύνθημα “Eat Smart, Waste Less”, με τηλεοπτικά σποτ, αφίσες και εργαστήρια για νοικοκυριά. Στο Παρίσι, ειδικά «info points» σε λαϊκές αγορές ενημερώνουν τους πολίτες για τον σωστό τρόπο αποθήκευσης τροφίμων στο σπίτι.
5. Κυκλική οικονομία και κομποστοποίηση
Πέρα από τη μείωση της σπατάλης, πολλοί δήμοι ενισχύουν την ανακύκλωση οργανικών απορριμμάτων. Στη Βιέννη π.χ., η οργανική ύλη που δεν καταναλώνεται οδηγείται σε μονάδες κομποστοποίησης, με το λίπασμα να επιστρέφει δωρεάν σε δημόσια πάρκα και κήπους.
Η εμπειρία των ευρωπαϊκών δήμων δείχνει ότι η μάχη κατά της σπατάλης τροφίμων απαιτεί πολυεπίπεδη συνεργασία: με την κοινωνία των πολιτών, τις επιχειρήσεις, τα σχολεία και τους ίδιους τους δημότες.
Η 29η Σεπτεμβρίου υπενθυμίζει ότι η σπατάλη τροφίμων δεν είναι μόνο θέμα ηθικής και αλληλεγγύης, αλλά και ζήτημα βιώσιμης ανάπτυξης και κλιματικής προστασίας. Οι δήμοι, με στοχευμένες δράσεις, μπορούν να μετατρέψουν ένα πρόβλημα σε ευκαιρία, χτίζοντας πιο δίκαιες και πράσινες κοινωνίες.
7.9.2025
