Η Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Έλενα Κουντουρά κατέθεσε στην Κομισιόν πακέτο προτάσεων σε έξι άξονες με μέτρα για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της οξύτατης στεγαστικής κρίσης στην ΕΕ, εν όψει της παρουσίασης της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μία ευρωπαϊκή στρατηγική για τη στέγαση.
Η Έλενα Κουντουρά έχει εργαστεί για την κατάρτιση των θέσεων του Ευρωκοινοβουλίου στα ζητήματα της στέγασης, ως μέλος της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης REGI, και εισηγήτρια της πολιτικής της ομάδας στην έκθεση για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης από την πλευρά της Πολιτικής Συνοχής. Έχει επίσης καταθέσει το προηγούμενο διάστημα ερωτήσεις προς την Κομισιόν, που επικεντρώνονται στην ανάγκη αντιμετώπισης του αντικτύπου της στεγαστικής κρίσης σε εκπαιδευτικούς και σε άλλες κατηγορίες δημοσίων λειτουργών.
Με τις παρεμβάσεις της πιέζει για ένα συνολικό ευρωπαϊκό πλαίσιο που θα καλύψει τα κενά στις εθνικές πολιτικές για τη στέγαση και θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη, με την αξιοποίηση ευρωπαϊκής νομοθεσίας, μηχανισμών και χρηματοδοτικών εργαλείων, να εξασφαλίσουν την πρόσβαση όλων των πολιτών τους σε κοινωνική και οικονομικά προσιτή στέγη, που αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα.
Οι προτάσεις της Έλενας Κουντουρά σε ευρωπαϊκό επίπεδο προσφέρουν λύσεις σε μείζονα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η πλειονότητα των Ελλήνων πολιτών, όπως η πρόσβαση σε αξιοπρεπή κατοικία και η αντιμετώπιση του ολοένα και πιο δυσβάσταχτου κόστους ενοικίασης ή αγοράς σπιτιού.
Με τις έξι ερωτήσεις της η Έλενα Κουντουρά ζητά από την Κομισιόν να υλοποιήσει συγκεκριμένα μέτρα που θα στοχεύουν σε:
1. Δραστική αντιμετώπιση της αστεγίας.
2. Πλήρη προστασία της πρώτης κατοικίας.
3. Αύξηση της χρηματοδότησης από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία Συνοχής για εκτεταμένες ανακαινίσεις και ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων, με σκοπό τη μετατροπή τους σε οικονομικά προσιτές κατοικίες.
4. Στήριξη δημοσίων επενδύσεων για κοινωνική και οικονομικά προσιτή στέγαση, με αλλαγή του ευρωπαϊκού πλαισίου κανόνων.
5. Διασφάλιση δικλείδων ασφαλείας στον τρόπο χρηματοδότησης, με σκοπό να ωφεληθούν όσοι έχουν πραγματικά ανάγκη την οικονομικά προσιτή στέγαση και να αποτραπούν φαινόμενα κερδοσκοπίας στις τιμές ενοικίασης και αγοράς ακινήτων.
6. Ενίσχυση του ρόλου των τοπικών αρχών στη διαμόρφωση των σχεδίων για την εξασφάλιση προσιτά οικονομικής στέγης.
Αναλυτικά ανά άξονα, τα μέτρα που ζητά η Έλενα Κουντουρά από την Κομισιόν είναι:
1. Αντιμετώπιση αστεγίας
Δεδομένου ότι 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι στην ΕΕ είναι άστεγοι, μεταξύ των οποίων σχεδόν 400.000 ανήλικοι, η Έλενα Κουντουρά ζητά:
Ενιαίο ευρωπαϊκό ορισμό για την αστεγία και ανάπτυξη ευρωπαϊκής στρατηγικής για την εξάλειψη της αστεγίας έως το 2030.
Νομοθετικά μέτρα που θα προωθήσουν τη γενικευμένη εφαρμογή μοντέλων κοινωνικής ένταξης «Housing-Led», παρέχοντας στεγαστική ασφάλεια, όπως το μοντέλο «Housing- First», το οποίο δίνει προτεραιότητα σε παροχή μόνιμης και ανεξάρτητης στέγης σε αστέγους, χωρίς προϋποθέσεις.
Δημιουργία ενός ειδικού Ευρωπαϊκού Ταμείου για την Καταπολέμηση της Αστεγίας, με δυνατότητα άμεσης διαχείρισης μέρους των κονδυλίων από τις τοπικές αρχές, στο πλαίσιο του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου της ΕΕ μετά το 2027.
2. Προστασία της πρώτης κατοικίας
Ολοένα και περισσότεροι πολίτες αδυνατούν να ανταποκριθούν στο κόστος στέγασης και στις δανειακές τους υποχρεώσεις. Ειδικά στην Ελλάδα, η πολυετής οικονομική κρίση έχει οδηγήσει χιλιάδες νοικοκυριά σε απώλεια της πρώτης κατοικίας μέσω πλειστηριασμών. Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις για προστασία των δανειοληπτών, (με τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων στην ΕΕ, όπως γενικό moratorium εξώσεων, μηχανισμούς αναδιάρθρωσης οφειλών, την υποχρεωτική αποδοχή της ρύθμισης από servicers και funds, ευνοϊκότερους όρους αποπληρωμής, κρατικές εγγυήσεις) σε πολλές περιπτώσεις τα δάνειά τους πωλούνται σε funds και εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων (servicers) σε τιμές σημαντικά χαμηλότερες από την αρχική οφειλή, χωρίς να δίνεται η δυνατότητα στους ίδιους τους δανειολήπτες να τα επαναγοράσουν με αντίστοιχους όρους. Επιπλέον, οι επιθετικές και απάνθρωπες πρακτικές είσπραξης που εφαρμόζονται, εντείνουν τις πιέσεις στους δανειολήπτες και τους εγγυητές.
Αναφερόμενη σε αυτές τις καταστροφικές για τους πολίτες πρακτικές, η Έλενα Κουντουρά ζητά από την Κομισιόν:
Mέτρα για την πλήρη προστασία της πρώτης κατοικίας σε επίπεδο ΕΕ, ιδίως για ευάλωτους πολίτες.
Κατευθυντήριες γραμμές ή νομοθετικά μέτρα για την απαγόρευση της μεταβίβασης στεγαστικών δανείων σε servicers και funds.
Ευρωπαϊκό πλαίσιο για έγκαιρη ανίχνευση δυσκολιών αποπληρωμής και αυτόματη ενεργοποίηση μέτρων στήριξης, μέσω νομοθεσίας, που θα επιτρέπει στους δανειολήπτες, που αποδεδειγμένα δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στις δανειακές τους υποχρεώσεις, να εξασφαλίζουν ευνοϊκότερους όρους αποπληρωμής ή να έχουν δικαίωμα προτεραιότητας στην εξαγορά των δανείων τους.
3. Ριζικές ανακαινίσεις, ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και οικονομικά προσιτή στέγαση με αυξημένη χρηματοδότηση από την Πολιτική Συνοχής
Τα κτίρια αντιστοιχούν περίπου στο 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ και στο 36% των εκπομπών CO₂, εντείνοντας την ανάγκη να μειωθεί δραστικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των κτιρίων. Εκτιμάται πως 800.000 μονάδες κοινωνικής στέγασης απαιτούν ανακαίνιση κάθε χρόνο, ενώ χρειάζονται περίπου 1,5 εκατ. νέες κατοικίες ετησίως. Ωστόσο, οι ανακαινίσεις οδηγούν συχνά σε αυξήσεις ενοικίων και εκτοπισμό ευάλωτων ομάδων.
Η Έλενα Κουντουρά ζητά από την Κομισιόν:
Το «Κύμα Ανακαινίσεων» να ενσωματωθεί στην Πολιτική Συνοχής, μέσω σταθερών και επαρκώς χρηματοδοτημένων προγραμμάτων μετά το 2027, για τη ριζική ανακαίνιση κοινωνικών κατοικιών, την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας και την κατά προτεραιότητα ανακαίνιση κενών κτιρίων για βιώσιμη, κοινωνική και οικονομικά προσιτή στέγη.
Τη θέσπιση ενός Ευρωπαϊκού Δανείου Ανακαινίσεων για την κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών προς ένα κτιριακό απόθεμα μηδενικών εκπομπών έως το 2050.
Την εφαρμογή κοινωνικών ρητρών για πράσινες, δημόσιες επενδύσεις ανακαινίσεων από τα Ταμεία Συνοχής, ώστε να αποτρέπεται η αύξηση των ενοικίων και ο κοινωνικός αποκλεισμός.
4. Ανάγκη εξαίρεσης επενδύσεων σε κοινωνική και οικονομικά προσιτή στέγαση από τον υπολογισμό του ελλείμματος των Κρατών-Μελών και αναθεώρησης των κανόνων κρατικών ενισχύσεων.
Καθώς οι τιμές αγοράς και ενοικίασης κατοικιών αυξάνονται διαρκώς, καθιστώντας την αξιοπρεπή στέγαση απρόσιτη για όλο και περισσότερα νοικοκυριά μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος, η Έλενα Κουντουρά ζητά αλλαγές στο υφιστάμενο πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων και στους αυστηρούς δημοσιονομικούς περιορισμούς του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, οι οποίοι λειτουργούν σήμερα, ως ανασταλτικοί παράγοντες για κρίσιμες δημόσιες επενδύσεις στην κοινωνική και οικονομικά προσιτή στέγαση.
Στην πράξη, ο ισχύον ορισμός της «κοινωνικής κατοικίας» από το 2012 για τις Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (ΥΓΟΣ) παραμένει περιοριστικός, δημιουργώντας νομικές και πρακτικές αβεβαιότητες στα κράτη-μέλη και περιορίζοντας την
αποτελεσματική αξιοποίηση των κοινοτικών χρηματοδοτικών εργαλείων για έργα οικονομικά προσιτής στέγασης,
Η Έλενα Κουντουρά συγκεκριμένα ζητά από την Κομισιόν:
Την άμεση εξαίρεση των δημοσίων επενδύσεων για βιώσιμη, κοινωνική και οικονομικά προσιτή στέγαση απ’ τον υπολογισμό του ελλείμματος των Κρατών-Μελών στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.
Αναθεώρηση της απόφασης του 2012 για τις ΥΓΟΣ, ώστε να προστεθεί ένας ευρωπαϊκός ορισμός για την οικονομικά προσιτή στέγαση.
Πρόσθετες πρωτοβουλίες που θα ενθαρρύνουν τις δημόσιες επενδύσεις για οικονομικά προσιτή στέγαση, μέσω των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων (Ταμείο Συνοχής, Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης κ.α.) και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
5. Αντιμετώπιση κενών στην πρόταση της Κομισιόν για την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση από τα Ταμεία Συνοχής στην προσιτή στέγαση
Επικαλούμενη πρόσφατη γνωμοδότηση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, η Έλενα Κουντουρά επισημαίνει προς την Κομισιόν ότι η δυνατότητα χρηματοδότησης επενδύσεων στην οικονομικά προσιτή στέγαση μέσω των Ταμείων Συνοχής, στην ενδιάμεση αναθεώρηση, παρουσιάζει κενά και ενέχει τον κίνδυνο, να ωφελήσει κυρίως ιδιοκτήτες ακινήτων. Ζητά από την Κομισιόν:
Σαφή, κοινά αποδεκτό ορισμό της «οικονομικά προσιτής στέγασης» για τους σκοπούς της Πολιτικής Συνοχής, με καθορισμό των τύπων κατοικιών που μπορούν να θεωρηθούν επιλέξιμοι προς χρηματοδότηση, και ρητή αναφορά στις κοινωνικές ομάδες που θα ωφεληθούν.
Ανάλυση κενών (gap analysis) σε επίπεδο Ένωσης για την προσιτή στέγαση, για να υπάρξει εισήγηση στοχευμένων παρεμβάσεων στα Κράτη-Μέλη.
Πρόσθετα μέτρα ώστε να διασφαλιστεί η πραγματικά κοινωνική στόχευση των Ταμείων και να αποφευχθεί η μετατροπή της ευρωπαϊκής στήριξης σε έμμεσο εργαλείο κερδοσκοπίας.
6. Ενίσχυση του ρόλου των τοπικών αρχών στην αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Αστικά κέντρα, νησιωτικές και απομακρυσμένες περιοχές βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κρίσης, όπως τονίζει η Έλενα Κουντουρά, και αντιμετωπίζουν ποικίλες και συχνά μοναδικές προκλήσεις, που απαιτούν λύσεις προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες τοπικές ανάγκες.
Θεωρώντας κρίσιμο το ρόλο των τοπικών αρχών στην κατάρτιση και εφαρμογή των εθνικών στρατηγικών στέγασης, και αναγκαία την μεγαλύτερη πρόσβαση, ιδίως των μικρών Δήμων, σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία, η Έλενα Κουντουρά ζητά από την Κομισιόν:
– Ενισχυμένη θεσμική συμμετοχή των τοπικών αρχών, συμπεριλαμβανομένων των νησιωτικών και μικρών δήμων, στη χάραξη και υλοποίηση στεγαστικών πολιτικών στο πλαίσιο της Πολιτικής Συνοχής 2028-2034.
– Ειδικούς μηχανισμούς άμεσης και ταχείας χρηματοδότησης των Δήμων για έργα κοινωνικής και οικονομικά προσιτής στέγασης από ταμεία της Πολιτικής Συνοχής
– Δημιουργία ενδιάμεσων δημόσιων χρηματοδοτικών φορέων και την παροχή τεχνικής υποστήριξης για την υλοποίηση στεγαστικών έργων από δήμους με περιορισμένες τεχνικές δυνατότητες.
