Γράφει η Λίτσα Δημητρίου
H «Γοργόνα» του κάπταιν Πάκη δε φιλοξενεί απόψε τουρίστες , υποδέχεται βιβλιόφιλους και φιλότεχνους εν γένει επισκέπτες!
Δεν είχα ποτέ φανταστεί ότι θα λάβω μέρος σε βιβλιοπαρουσίαση σ’ένα «αρρώδω» τρεχαντήρι! Εντελώς ιδιαίτερη συνθήκη. Προσθέτει κι αυτή το γοητεία της!
Είμαστε εδώ λοιπόν και το θεωρώ προσωπική τιμή, για να προσεγγίσουμε καθείς με τον τρόπο του την «Προφητεία Της Ατλαντίδας», μυθιστόρημα υψηλών αξιώσεων, βγαλμένο από την πλούσια δεξαμενή γνώσεων, αισθήσεων και χορταστικών πληροφοριών του συγγραφέα Μιχάλη Γριβέα !!!
Σχεδόν ενοχικά θα ομολογήσω, πως το όνομα του Μιχάλη Γριβέα δεν το είχα στο «Libro d’oro» των σύγχρονων Ελλήνων λογοτεχνών. Θα επανορθώσω διαβάζοντας στο εξής «τα άπαντα» του Γριβέα!
Παρότι ημείς οι φιλόλογοι – το άλας της γης – θέλουμε να μονοπωλούμε το δικαίωμα στο παιχνίδι της τέχνης του λόγου, μας βγαίνουν κάτι τοπογράφοι-μηχανικοί και μας κλέβουν, επάξια, την παράσταση! Χαλάλι τους! Είναι απορίας άξιο πώς ξεστράτισαν απ’ το συνάφι μας κάποιοι με γνήσια φιλολογική φλέβα.
Στο δια ταύτα:
Όταν πήρα στα χέρια μου την «Προφητεία της Ατλαντίδας» και άρχισα να τη διαβάζω, ομολογώ πως δε μου κέντρισε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον εξ αρχής, καθώς κάνει λεπτομερή περιγραφή σε ειδεχθές γνώριμο περιστατικό ρατσιστικής βίας. Όμως ποτέ δεν εγκαταλείπω ένα βιβλίο, επειδή δεν με ενθουσίασε η αρχή του. Συμβαίνει συχνά η συνέχεια να είναι αποκαλυπτικά ενδιαφέρουσα! Τα καλύτερα έπονται!
Ακολούθως, μπαίνοντας στο πνεύμα του μυθιστορήματος, οσμίστηκα την κοσμοθεωρητική στάση και άποψη του συγγραφέα, την αισθητική του αντίληψη και ταυτίστηκα απόλυτα!
Η αφήγηση κινείται χρονικά στην πρώτη εικοσαετία του 21ου αιώνα. Είναι πρωτοπρόσωπη και μοιράζεται σε 2 αφηγητές, τους κεντρικούς ήρωες. Ευρηματικό το τέχνασμα του συγγραφέα να διαλέγονται ισόρροπα η πραγματική με την εξωκοσμική διάσταση, το ρεαλιστικό με το σουρεαλιστικό! Η ύλη είναι ποικίλη και διαρθρώνεται σε κεφάλαια.
Κεντρικός πυρήνας της αφήγησης, το θρυλούμενο προαιώνιο μυστικό της χαμένης Ατλαντίδας, θέμα που αποτελεί για το συγγραφέα έναν πλούσιο καμβά και του δίνει τη δυνατότητα να υφάνει έναν υπέροχο ιστό μέσα από χωροχρονικές μετατοπίσεις, προσαρμοσμένες στις ανάγκες της αφήγησης.
Οι πολλαπλές, επίσης, αναφορές στην πλούσια και πλέον ευφάνταστη ελληνική μυθολογία, εξυπηρετούν έξοχα την εξέλιξη της υπόθεσης και μια ενδιαφέρουσα χορεία χαρακτήρων, βαθιά ψυχογραφημένων αποτελούν τους φορείς του συγγραφέα για να εκφράσει τη βιοθεωρία και τη δική του αισθητική.
Το ξαφνιαστικά καινοτόμο ύφος, ο σκληρός ρεαλισμός προβάλλει απ’ την αρχή της αφήγησης. Κι ένας έρωτας μοιραίος να παίζει το δικό του γαϊτανάκι περιπλέκοντας δραματικά τα γεγονότα.
Η χρήση του λόγου αξιοζήλευτα νευρώδης, καταγγελτική, αντιρρητική στην πλειονότητα της αφήγησης, χωρίς να λείπουν λυρικές αποχρώσεις, όπου δει. Παιχνιδίζει υπέροχα ο συγγραφέας με λέξεις, φράσεις, τις καλύτερα κορφολογημένες απ’ τη δαιδαλώδη γλώσσα μας! Πλούσια σχήματα λόγου, συμβολισμοί, αλληγορίες, μεταφορές, ζωηρές εικόνες είναι τα εκφραστικά μέσα απαραίτητα για να αποδώσουν σκέψεις, συναισθήματα και καταστάσεις.
Η υπόθεση:
Ο Αριστοκλής Ναπλωτάς, Έλληνας ιστορικός, αφιερώνεται στην έρευνα του κρυμμένου μυστικού της χαμένης Ατλαντίδας. Αρχικά κινούμενος καθαρά από επιστημονικό ενδιαφέρον το οποίο, αλίμονο, εξελίσσεται σε εμμονική καταδίωξη με αφορμή ένα μεταφυσικό όνειρο.
Στον αντίποδά του έρχεται να παίξει το δραματικό της ρόλο, η Σίλα Τάντ, μια σκληροτράχηλη Αμερικανίδα πεζοναύτης που πολεμάει σαν εθελόντρια μισθοφόρος στο Ιράκ. Το συναπάντημά τους τυχαίο και τελικά ολέθριο. Σχέση θνησιγενής, αφού ο καθένας τους φέρνει τις δικές του καταβολές και προσλαμβάνουσες, την ιδιαίτερη διανοητική του υπόσταση, φορέας ετερόκλητης κουλτούρας ενός διαφορετικού κόσμου.
Η ερωτική έλξη σε βαθμό άκρατου πάθους δεν φαίνεται να γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα σε ένα καθαρόαιμο μεσογειακό αρσενικό και μια ορκισμένη ρεπουμπλικανή Αμερικάνα.
Έτσι, παρά τις πρόσκαιρα ευοίωνες συνθήκες όπως το ειδυλλιακό μεσογειακό ταμπεραμέντο, δοσμένο πότε με περιηγήσεις σε μέρη κόμβους της χώρας του, πότε μ’ ένα αισθησιακό ζεϊμπέκικο που να χορεύει η ψυχή και κυρίως ο ερχομός της κόρης τους, της μικρής Ατλαντίδας που εξαγνίζει, καθαγιάζει τη γυμνή σαρκική επικοινωνία, δεν αργούν να αναδυθούν οι εγγενείς αδυναμίες και διαφορές τους.
Ο έρωτας ως τρόπαιο ή τροπαιούχος είναι βέβαια μια φυσική ορμή και σαν τέτοια πρέπει να ικανοποιηθεί μέσα στα όρια της λογικής και της φρονιμάδας, αποφαίνεται ο Επίκουρος. Ο ίδιος όριζε τον έρωτα «ως σύντομον όρεξιν αφροδισίων μετά οίστρου και αδημονίας».
Για τον Αριστοκλή Ναπλωτά, η Σίλα Ταντ πέρα από την κάλυψη των γενετήσιων αναγκών του είναι τα «ευήκοα ώτα» που χρειάζεται για να αφουγκράζονται και να στηρίζουν το παραληρηματικό του πάθος στην έρευνα για τη χαμένη Ατλαντίδα και εν γένει να εναποθέτει τις φιλοσοφικές του θεωρίες και μεταφυσικές αναζητήσεις.
Για κείνη, ο Έλληνας ιστορικός αποτελεί μια αναζωογονητική, συναρπαστική εμπειρία, η απόσταση που αναγκάζεται να παίρνει από τον εαυτό της και την υποχρεώνει να αρχίζει απ’ το μηδέν μια εντελώς νέα αρχή, παράτολμη, χωρίς δίχτυ προστασίας.
Μοιραίο, καίρια συντριπτικό χτύπημα για τον ιστορικό ερευνητή (με δική του υπαιτιότητα) και την Αμερικανίδα Σίλα Ταντ, η απώλεια της μικρής Ατλαντιδούλας. Ο πνιγμός της κορυφώνει συναισθήματα, επιφέρει ανατροπές ανάλογες με τον πνιγμό της μικρής Ακριβούλας στο λυρικό διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «το μοιρολόι της Φώκιας».
Η θυσία της στο βωμό της ουτοπικής καταδίωξης της χαμένης Ατλαντίδας παραπέμπει ευθέως στη θυσία της νεαρής Ιφιγένειας στην Αυλίδα, όταν ο Αγαμέμνων ως αρχηγός της πανελλήνιας εκστρατείας στην Τροία, θυσίασε την αγαπημένη του κόρη προκειμένου να φυσήξουν ευνοϊκοί άνεμοι για να ξεκινήσουν τα καράβια – έτσι είπε το μαντείο – κάτι που δεν του συγχώρεσε ποτέ η μάνα Κλυταιμνήστρα…
Στο διάβα της ανθρώπινης ιστορίας είναι πάμπολλα τα παραδείγματα φιλόδοξων ανδρών οι οποίοι πρόταξαν την καριέρα τους, το ψώνιο τους, άλλως ειπείν, απέναντι σε κάθε συναισθηματικό δεσμό τους, πιστοί σε αντιλήψεις παράδοξες μιας σκοταδιστικής εποχής του Μεσαίωνα.
Εν τέλει, ο τραγικός ιστορικός ερευνητής Ναπλωτάς, ύστερα από την περιπετειώδη έρευνά του διαπιστώνει πως Ατλαντίδα δεν υπήρξε ποτέ στο παρελθόν. Αποδείχθηκε φενάκη, ένας άλυτος γρίφος, μια φαντασιακή εξιστόρηση την οποία κατασκεύασε ο Πλάτων, αιώνες πριν, ο οποίος αρεσκόταν στις αλληγορίες και τις παραβολές, όπως και «ο μύθος του Σπηλαίου».
Ίσως είναι μια μαντεία για τα μελλούμενα…
Το μυθιστόρημα σε μια ρεαλιστική του ανάγνωση αποτελεί κόλαφο στη σύγχρονη σήψη των πάντων που την κρατούν στα βρώμικα χέρια τους οι απανταχού ισχυροί αλήτες, με θύματα πάντα τους λαούς της γης.
Ένα μεγάλο μέρος της αφήγησης ο συγγραφέας το αφιερώνει «με αγάπη» στη χώρα «τη μαγική», την Αμερική.
Η Σίλα Ταντ σε μια κρίση συνείδησης αναρωτιέται: Γιατί πολέμησα σ’ έναν ξένο τόπο στην άλλη άκρη της γης; Γιατί σκότωσα ανθρώπους; Ποια μοίρα άραγε σκηνοθετεί τη ζωή μου;
Αλλού πάλι καταλήγει: Κανένας λαός δεν μας έχει επιτεθεί, αλλά εμείς βαφτίζουμε τρομοκράτες, όποιος θέλουμε να υποτάξουμε. Η απάντηση προφανής: ο βουλιμικός επεκτατισμός με τα ίδια πάντα μέσα, υποταγή άλλων λαών με πόλεμο, βία, αίμα…
Και σημειώνει εύστοχα και συμπερασματικά ο συγγραφέας: Οι ΗΠΑ αυτή τη στιγμή είναι μια χώρα σε φρενίτιδα, μια χώρα μισητή, μια παντοκράτειρα σε αποσύνθεση. Μοιάζει, μη έχοντας πλέον άλλον να φάει, να καταβροχθίζει τις δικές της σάρκες, να αυτοκαταστρέφεται, όπως ο Ερυσίχθονας της μυθολογίας (ευρηματικός και εύστοχος ο συσχετισμός).
Εν τέλει μια σύγχρονη ερμηνεία της χαμένης Ατλαντίδας με την προφητική της διάσταση είναι: ο ιμπεριαλισμός, η βαρβαρότητα, ο εθνικισμός, ο ρατσισμός, ο θρησκευτικός φανατισμός, ο φασισμός σε όλες του τις μορφές. Κατ’ επέκταση η Ατλαντίδα είναι η παντοκρατορία μιας χώρας σε όλες τις άλλες.
Και ποια είναι η έξοδος απ’ αυτό το αδιέξοδο;
Ο συγγραφέας καταλήγει σε μια λυτρωτική αναγεννητική ελπίδα. Οραματίζεται μια αναίμακτη ιδεολογική επανάσταση, ένα κύμα που θα αγκαλιάσει ισότιμα όλες τις διαφορετικότητες, που θα αρνηθεί τον πόλεμο, τη βία και τον καταναγκασμό. Μια ενοποίηση του ανθρώπου με τη φύση και πλάσματά της. Ένα παγκόσμιο ειρηνικό τσουνάμι ελευθερίας, δημοκρατίας, πολιτισμού, οικολογίας. Μια «ΑΝΘΡΩΠΟΚΡΑΤΟΡΙΑ».
Κι εδώ εμένα μου προκύπτει σαφής συνειρμός.
«Ιερά οδός» Άγγελου Σικελιανού 1935. Από τα σημαντικότερα έργα του με έντονο λυρικό συμβολισμό.
Παρουσιάζει τον άνθρωπο να παλεύει να λυτρωθεί απ’ τη σκλαβιά αλλά δεν τα καταφέρνει, επειδή υποδούλωσε τη Μάνα-Γη – σύμβολο της μητρότητας και της αγάπης. Σε μια εποχή πολιτικής αστάθειας και συνεχών στρατιωτικών αναταράξεων, ο Σικελιανός γράφει το ποίημα «Ιερά οδός» για να τονίσει ότι η σωτηρία και η λύτρωση για τον άφρονα άνθρωπο, βρίσκεται στην ταύτισή του με τους νόμους της ζωής και της φύσης.
Ως φέρελπις ο ποιητής στο τέλος της δραματικής αφήγησης αναρωτιέται ρητορικά αν κάποτε οι ψυχές των ανθρώπων θα ενωθούν, αν δυνάστες και δυναστευόμενοι θα συμφιλιωθούν, αν η αρκούδα μάνα (σύμβολο) θα φιλιώσει με τον γύφτο δυνάστη.
Ο αλαφροίσκιωτος επτανήσιος ποιητής επηρεασμένος από την αρχαιοελληνική πνευματική ατμόσφαιρα που τον καθόρισε βαθιά, συνέλαβε την ιδέα να δημιουργηθεί στους Δελφούς (σημειολογικός χώρος) ένας παγκόσμιος πυρήνας, ικανός να συνθέσει τις αντιθέσεις των λαών. Είναι η γνωστή «Δελφική Ιδέα».
Για τον σκοπό αυτό με τη συμπαράσταση και την οικονομική στήριξη της Εύας Πάλμερ, της Αμερικανίδας συζύγου του, δίνει πλήθος διαλέξεις και δημοσιεύει μελέτες και άρθρα.
Παράλληλα οργανώνει τις «Δελφικές εορτές» με παραστάσεις αρχαίου θεάτρου. Η «Δελφική ιδέα» εκτός των άλλων στόχευε κυρίως στη «Δελφική ένωση», μια παγκόσμια ένωση για τη συναδέλφωση των λαών και στο «Δελφικό πανεπιστήμιο» στόχος του οποίου θα ήταν να συνθέσει σε έναν μύθο ενιαίο τις παραδόσεις όλων των λαών.
Το φιλόδοξο σχέδιο όμως για τον οραματιστή ποιητή ήταν πολύ ιδανικό για να γίνει πραγματικό.
Το μόνο που πραγματοποιήθηκε τελικά ήταν οι «Δελφικές γιορτές» αλλά ως πολυδάπανες κι αυτές οδήγησαν σε οικονομική καταστροφή και στον χωρισμό του ζεύγους, αφού η Εύα Πάλμερ απογοητευμένη εγκαταλείπει τους Δελφούς και τον ποιητή και επιστρέφει στην Αμερική.
Προσωπικά εντόπισα πολλές αντιστοιχίες στα ζεύγη Ναπλωτάς – Σίλα Τάντ, Σικελιανος- Εύα Πάλμερ.
Συμπερασματικά να επισημάνω πως η «Προφητεία της Ατλαντίδας» με την πολυδιάστατη ύλη της, εγείρει πολλούς προβληματισμούς και ερωτήματα, όπως για το όρια της ανθρώπινης φιλοδοξίας, την αναζήτηση ουσίας στη ζωή. Είναι μια ισχυρή υπενθύμιση της κοινής ανθρώπινης μοίρας και των κοινών προβλημάτων στη σύγχρονη πραγματικότητα.
Σας το συνιστώ ανεπιφύλακτα !!! Εγώ πραγματικά ολοκληρώνοντας την ανάγνωσή του, ένιωσα πλουσιότερη σε γνώσεις και προβληματισμούς!
Σας ευχαριστώ
