Προφανώς ο κομμουνισμός δεν αποδείχθηκε " η νιότη του κόσμου".

Δεν ήταν όμως και εγκληματική οργάνωση.

Ήταν η μεγάλη, αντιφατική περιπέτεια του προηγούμενου αιώνα που στην εφαρμογή της απέτυχε παταγωδώς .

Όποιος θέλει να δεί αυτή την αντίφαση ας διαβάσει την " Αυτοβιογραφία του Φεδερίκο Σάντσεθ" όπου ο Χόρχε Σεμπρούν καταδικάζει τον κομμουνισμό και γράφει ύμνους για τους κομμουνιστές.