Ομιλία Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, στην Ολομέλεια της Βουλής κατά τη συζήτηση για τον Κρατικό Προϋπολογισμό του οικονομικού έτους 2025:
Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι βουλευτές
Ζούμε στην εποχή των πολλαπλών κρίσεων. Ζούμε στην εποχή της επιθετικότητας, της κλιματικής κρίσης, της επισιτιστικής κρίσης, της κρίσης δημόσιας υγείας, της μεταναστευτικής κρίσης. Αρκεί κάποιος να δει τον παγκόσμιο χάρτη για να αντιληφθεί τις τεκτονικές αλλαγές, οι οποίες συντελούνται σήμερα, τους κινδύνους, οι οποίοι παράγονται για την ανθρωπότητα. Σε 55 χώρες αυτή τη στιγμή υφίσταται ένοπλη σύρραξη, εμφύλιος πόλεμος ή εξωτερική επιρροή. Περίπου 117 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε καθεστώς αναγκαστικής εκτόπισης, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες, εκ των οποίων 40% παιδιά.
Σε αυτό το περιβάλλον έχουμε την απόλυτη κατάργηση των βεβαιοτήτων, όπως επίσης έχουμε και την κατάργηση της έννοιας της εδαφικότητας. Τα προβλήματα πια ποτέ δεν είναι εθνικά. Είναι πάντοτε περιφερειακά και διεθνή και οι λύσεις δεν μπορεί να είναι διαφορετικές, από λύσεις οικουμενικές. Σε αυτό το πεδίο η ελληνική εξωτερική πολιτική έχει επιλέξει μια στάση αρχής. Η στάση αυτή αρχής έχει να κάνει με τον πολύτροπο, τον ενεργητικό χαρακτήρα της ελληνικής διπλωματίας, κυρίως όμως με την αμέριστη, αναπαλλοτρίωτη προσήλωσή μας στο διεθνές δίκαιο.
Είχα εχθές την τιμή να παρευρεθώ σε μια συνάντηση, σε έναν διάλογο με τον πρώην Υπουργό Εξωτερικών, τον κύριο Κοτζιά, ο οποίος μέμφθηκε την παρούσα ηγεσία του Υπουργείου Εξωτερικών, γιατί δεν είναι συναλλακτική, γιατί δεν φροντίζει να συναλλάσσεται για να μεγιστοποιεί τα ωφελήματα για την εξωτερική μας πολιτική. Η απάντηση είναι απλή. Η εξωτερική πολιτική ή είναι πολιτική αρχών ή δεν είναι πολιτική. Για την χώρα, το διεθνές δίκαιο είναι ένας μονόδρομος, από τον οποίο παραχώρηση δεν πρόκειται να υπάρξει. Και σε αυτό θα επιμείνουμε έως το τέλος. Με ενέργεια, με πολλά μέσα, με σύγχρονες μορφές διπλωματίας, με την οικονομική μας διπλωματία και την εξωστρέφεια, η οποία έχει απογειώσει τις οικονομικές μας σχέσεις με χώρες, οι οποίες είναι πολύ υψηλής ισχύος, περιφερειακά και διεθνώς, με τη δημόσια διπλωματία μας, με την πολιτική των αποδήμων, με το Στρατηγικό Σχέδιο για τους απόδημους Έλληνες, με όλα εκείνα τα εργαλεία που φέρνουν τους Έλληνες της Διασποράς κοντά στη μητρόπολη.
Πού όμως τοποθετείται η Ελλάδα σήμερα; Άκουσα τον πρώην Πρωθυπουργό, τον κύριο Τσίπρα, να αναφέρεται στο ότι η Ελλάδα είναι περίπου σήμερα αδύναμη και οι γείτονές μας, ιδίως η Τουρκία, ισχυροποιείται διαρκώς. Αισθάνομαι ότι ο πρώην Πρωθυπουργός, του διέφυγε το τι συνέβη το 2020 στον Έβρο. Πού είναι σήμερα η Ελλάδα σε σχέση με το 2019; Ο καθένας ας μιλάει για τα του οίκου του και εγώ θα μιλήσω για αυτά.
Το 2020 η Ελλάδα απέτρεψε μία υβριδική απειλή, η οποία ήταν η μείζων, η οποία είχε γνωρίσει έως τότε η χώρα μας. Έκτοτε έχει ενισχυθεί η εθνική μας άμυνα πολλαπλά. Θυμίζω, το 2019 η Ελλάδα είναι εκτός του προγράμματος των F-35. Η Ελλάδα είναι αποδυναμωμένη σε σχέση με τις Ένοπλες Δυνάμεις, χωρίς καν να έχει μπει στο πρόγραμμα για την αναβάθμιση των F-16. Σήμερα που μιλάμε, η Ελλάδα είναι στο πρόγραμμα των F-16, αναβαθμίζονται σε Viper τα μαχητικά μας και παράλληλα έχουμε ενταχθεί στο πρόγραμμα των F-35, από το οποίο σας θυμίζω έχει βγει η Τουρκία. Η Ελλάδα μεγάλωσε, τα χωρικά μας ύδατα έχουν μεγαλώσει έως το ακρωτήριο Ταίναρο, έχουν επεκταθεί στα 12 μίλια. Οι μεγάλες συμφωνίες που έγιναν για τον καθορισμό Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με την Αίγυπτο και την Ιταλία, έχουν μεγαλώσει το αποτύπωμα της χώρας μας στο Αιγαίο, στην Ανατολική Μεσόγειο, στην Αδριατική.
Η Ελλάδα κατέστη ενεργειακός κόμβος στην Ανατολική Ευρώπη, με την Αλεξανδρούπολη αυτήν τη στιγμή να αποτελεί το κέντρο του κάθετου άξονα προς τον Βορρά. Οι μεγάλες ευρωπαϊκές πολιτικές φέρουν τη σφραγίδα της Ελλάδας. Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ξεκίνησε ως πρόταση από τη χώρα μας. Το πιστοποιητικό Covid ξεκίνησε από τη χώρα μας. Όλες οι ανακτήσεις, οι οποίες έγιναν σε σχέση με τα ενεργειακά, το πλαφόν, ξεκίνησαν από τη χώρα μας. Και η χώρα μας σήμερα βρίσκεται στην αιχμή του δόρατος σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς. Σε λίγες ημέρες η Ελλάδα αναλαμβάνει μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας. Καθίσταται συμπαραγωγός της διεθνούς πολιτικής και της αρχιτεκτονικής ασφάλειας, με ποσοστό 97% αποδοχής. Από τις 188 χώρες, οι οποίες ψήφισαν, οι 182 υπερψήφισαν τη θέση της Ελλάδας. Υπάρχει ένας καθολικός σεβασμός στην πολιτική αρχών, την οποία ακολουθεί η χώρα μας. Κανένα φοβικό σύνδρομο, κανένας ετεροκαθορισμός. Και παράλληλα, φροντίζουμε, έτσι ώστε η ενέργειά μας να διοχετεύεται στη νέα συγκρότηση του Υπουργείου Εξωτερικών, στην προσπάθεια να ενισχυθεί το προσωπικό, να μπορέσουμε να έχουμε μεγαλύτερο αποτύπωμα, να γίνονται τακτικά τα Υπηρεσιακά και τα Πειθαρχικά Συμβούλια, να αυξάνονται οι πόροι.
Την επόμενη εβδομάδα θα ψηφιστεί, καλώς εχόντων των πραγμάτων, το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εξωτερικών, μέσω του οποίου αυξάνεται το προσωπικό μας. Προσλαμβάνουμε 100 επιπλέον διοικητικούς προξενικούς υπαλλήλους για να καλυφθούν τα σημαντικά κενά, τα οποία υφίστανται στις Προξενικές Αρχές του εξωτερικού. Και παράλληλα δημιουργείται χάρη και στην ενέργεια του Υπουργείου Οικονομικών ένας νέος πόρος από τις προξενικές εισπράξεις, έτσι ώστε να μπορέσουμε να αναβαθμίσουμε τις υποδομές μας στο εξωτερικό. Ένα ειδικό ταμείο για τη συντήρηση των κτηρίων στο εξωτερικό.
Και εδώ έρχεται το ζήτημα της πραγματικής ενέργειας του Υπουργείου μας για τα εθνικά μας θέματα.
Στο θέμα της Κύπρου νομίζω ότι τα πράγματα είναι προφανή. Σήμερα η Κύπρος αποτελεί το νούμερο ένα ζήτημα, εκτός πολέμων, για την φροντίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Ήδη, στις 15 Οκτωβρίου είχαμε την πρώτη συζήτηση υπό τη σκέπη του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και τη συμμετοχή των ηγετών των δύο πλευρών, έτσι ώστε να επανεκκινήσει ο διάλογος. Θα υπάρξει και διευρυμένη σύνθεση στο μέλλον. Το Κυπριακό επανέρχεται στην αιχμή του δόρατος για μία λύση στο πλαίσιο των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας, έτσι ώστε η Κύπρος μας να βρεθεί και πάλι επανενωμένη.
Και κυρίως, για να μην το ξεχνάμε αυτό, η Ελλάδα έχει επιτύχει να αναβαθμίσει σε ευρωπαϊκά ζητήματα εκείνα, τα οποία μέχρι τώρα εθεωρούντο από πολλούς ως διμερή. Στην κοινή θέση των 27 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας πέρασε ειδική αναφορά και ειδικό ορόσημο, το οποίο αφορά τον σεβασμό των μειονοτήτων και ειδικά της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας και τον σεβασμό των περιουσιακών δικαιωμάτων των μειονοτήτων.
Στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου του 2023 καταγράψαμε τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε όλα τα στάδια επίλυσης του Κυπριακού. Στα Συμπεράσματα του Απριλίου του 2024 συνδέθηκε η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας με την εξέλιξη στο Κυπριακό. Αναβαθμίζουμε διαρκώς τα ζητήματα, τα οποία μας αφορούν σε ευρωπαϊκές πολιτικές.
Και για την Τουρκία. Εάν κάποιος ακούσει σήμερα τη συζήτηση για τον ελληνοτουρκικό διάλογο, θα θεωρήσει τρία πράγματα. Το πρώτο είναι ότι οι αξιώσεις της Τουρκίας δημιουργήθηκαν τους τελευταίους 18 μήνες. Το δεύτερο είναι ότι συζητάμε για τα πάντα. Και το τρίτο είναι ότι συζητάμε πίσω από κλειστές πόρτες. Να τα δούμε λοιπόν. Τι ισχύει σε σχέση με αυτό. Να κάνουμε τη βασική μας παραδοχή όμως πριν από αυτό. Οφείλουμε να συζητούμε με τους γείτονες. Το κάναμε πάντα. Θα το κάνουμε πάντα. Ενίοτε οι Πρωθυπουργοί, οι Υπουργοί Εξωτερικών και οι εμπειρογνώμονες συζητούσαν πολύ περισσότερο, πολύ πιο οικεία και πολύ περισσότερες ώρες.
Για τις αξιώσεις όμως της Τουρκίας, Αποστρατιωτικοποίηση, 1964. Το casus belli, 1995. Η δημοσίευση χαρτών για τις μαξιμαλιστικές αξιώσεις της Τουρκίας, 1974. Η «γαλάζια πατρίδα», 2006. Η εκχώρηση οικοπέδων από την τουρκική κυβέρνηση στην Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων, το 2012. Οι γκρίζες ζώνες, τη δεκαετία του 1990. Όλα αυτά υπήρξαν και παρά ταύτα όλες οι κυβερνήσεις και ορθώς συζητούσαν με την Τουρκία. Καμία διεύρυνση δεν υπήρξε. Αντιθέτως, υπήρξαν ζητήματα, στα οποία υφίσταται σήμερα μια σημαντική απομείωση. Και δεν μιλώ μόνο για τη ρητορική. Δεν μιλώ για τον ενεργό συντονισμό στο μεταναστευτικό, για τις σημαντικές εμπορικές συμφωνίες. Μιλάω για το ένα και κορυφαίο, πέραν του Κυπριακού, στο οποίο η Τουρκία προσήλθε παρά τη διακηρυγμένη θέση της για δύο κράτη. Ομιλώ για το γεγονός των παραβιάσεων του εθνικού εναερίου χώρου.
Αλήθεια, για να είμαστε λίγο απτοί και να θυμόμαστε γιατί πολλές φορές ξεχνούμε εύκολα. Το 2018 και το πρώτο εξάμηνο του 2019, σε 18 μήνες, είχαμε περισσότερες από 6.000 παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου. Είχαμε περισσότερα από 3.000 τουρκικά αεροσκάφη να πετούν πάνω από ελληνική επικράτεια, από τον ελληνικό εναέριο χώρο. Αυτό σήμερα έχει μηδενιστεί και νομίζω ο καθένας καταλαβαίνει, τι μπορεί να σημαίνει αυτό. Συζητούμε τα πάντα. Δεν μπορώ να πω κάτι για αυτό, διότι όλοι γνωρίζετε ποια είναι η θεμελιώδης μου θέση και η θέση, την οποία εκφράζει ο Πρωθυπουργός, το ΚΥΣΕΑ, το Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο καθορίζει την εξωτερική πολιτική, την οποία εφαρμόζει το Υπουργείο Εξωτερικών. Κανένα θέμα κυριαρχίας δεν συζητείται, ούτε πρόκειται να συζητηθεί. Το ένα και μόνο θέμα, το οποίο αποτελεί τη μείζονα διαφορά, η οποία μπορεί να αχθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας, αποτελεί η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Δεν είμαστε δυστυχώς σήμερα εκεί, διότι η θέση της Τουρκίας είναι ότι το ζήτημα αυτό συνδέεται και με άλλα θέματα. Δεν πρόκειται να προχωρήσει προφανώς η συζήτηση, ειμή μόνον εάν η Τουρκία προσχωρήσει στη βασική θέση, η οποία είναι η μόνη σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο, ότι πρόκειται για μία και μόνη διαφορά. Μόνον τότε θα προχωρήσει η συζήτηση. Οφείλουμε σε κάθε περίπτωση να διασφαλίσουμε ότι θα συνεχισθεί η βελτίωση των διμερών σχέσεων, έτσι ώστε να αποφεύγονται οι εντάσεις και οι κρίσεις.
Και ότι συζητούμε πίσω από κλειστές πόρτες. Με κάθε σεβασμό, θεωρώ ότι αυτή η υπερβολή δεν μπορεί παρά να ερείδεται σε μικροπολιτικές σκοπιμότητες. Για πρώτη φορά, νομίζω, η ελληνική εξωτερική πολιτική συνδέεται τόσο πολύ με το αντιπροσωπευτικό σώμα, στο οποίο, όπως γνωρίζετε, εγώ τηρώ μία εξαιρετικά θεσμική στάση, από διαθέσεως. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 18 μηνών έχουν υπάρξει διαρκείς ενημερώσεις των πολιτικών αρχηγών, διαρκείς ενημερώσεις της Επιτροπής Άμυνας και Εξωτερικών. Απαντώ σε όλες τις ερωτήσεις, οι οποίες αφορούν τα ζητήματα αυτά. Αισθάνομαι και είναι η πραγματικότητα, η εξωτερική πολιτική στην Ελλάδα με βάση την εθνική γραμμή και τις δικές μας, όλων μας, τις κόκκινες γραμμές, ασκείται από κοινού από την ελληνική κυβέρνηση και τη Βουλή των Ελλήνων ως κοινή ελληνική θέση.
Εμείς δεν θα ξυπνήσουμε μια μέρα, διαβάζοντας για τη Συμφωνία των Πρεσπών, όπως συνέβη. Επαναλαμβάνω, εμείς δεν θα ξυπνήσουμε ένα πρωί για να διαβάσουμε στις εφημερίδες τη Συμφωνία των Πρεσπών. Ο,τιδήποτε συμβεί θα είναι το προϊόν της διαβούλευσης στο αντιπροσωπευτικό σώμα που έχει τη λαϊκή νομιμοποίηση για να μας δώσει αυτή την εντολή. Καμία συμφωνία, παρά μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του συνόλου του πολιτικού προσωπικού, εάν το θέλουμε. Αλλά να σταματήσουμε αυτήν την υποκριτική στάση.
Ξέρετε, η διπλωματία δεν είναι απλό θέμα και όποιος την αντιμετωπίζει υπεραπλουστευτικά, είτε αιθεροβατεί, είτε λαϊκίζει, ένα από τα δύο. Η ιστορία θα γράψει ποιος ήταν ο αληθινός πατριώτης. Αληθινός πατριώτης δεν είναι εκείνος, ο οποίος δεν τόλμησε να κάνει όσα σήμερα απαιτεί. Αληθινός πατριώτης είναι εκείνος, ο οποίος θα καθυποτάξει το εγώ του στο πραγματικό συμφέρον της πατρίδας. Γιατί εθνικό είναι το αληθές. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Και η εξωτερική πολιτική δεν προσφέρεται για λαϊκισμό και επίσης δεν προσφέρεται για ακινησία. Την ειρήνη και την ασφάλεια, δεν την προάγει η δογματική ακινησία, την προάγει η ενίσχυση της ισχύος και ο δομημένος διάλογος αρχών. Αυτόν θα υπηρετήσουμε, Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές.
Θα ήθελα να κλείσω με μία αποστροφή του, κατά τη γνώμη μου, πιο σημαντικού διπλωμάτη που πέρασε από το Υπουργείο Εξωτερικών, του Γιώργου Σεφέρη: «Δεν γυρεύω μήτε το σταμάτημα, μήτε το γύρισμα προς τα πίσω. Γυρεύω τον νου, την ευαισθησία και το κουράγιο των ανθρώπων να προχωρούν εμπρός».
Σας ευχαριστώ πολύ.
14.12.2024
