Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατόρθωσε να αναπτύξει γρήγορα ένα νέο σύστημα διαχείρισης χρέους για το NextGenerationEU (NGEU) – το μεγαλύτερο πρόγραμμα επενδύσεων και δανεισμού στην ιστορία της ΕΕ, το οποίο ανακοινώθηκε τον Ιούνιο του 2021. Σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), χάρη στο νέο αυτό σύστημα, η ΕΕ μπόρεσε να δανειστεί άμεσα από τις κεφαλαιαγορές και να διαθέσει έγκαιρα τα κεφάλαια που χρειάζονταν. Ωστόσο, το ΕΕΣ καλεί το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ να βελτιώσει τη μέτρηση των επιδόσεων και την αναφορά στοιχείων όσον αφορά τη διαχείριση του χρέους της ΕΕ, προκειμένου το πρόγραμμα να ευθυγραμμιστεί με τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές.
Το NGEU παρέχει επιχορηγήσεις και δάνεια στα κράτη-μέλη για τη στήριξη της οικονομικής τους ανάκαμψης μετά την πανδημία, χρηματοδοτείται δε εξ ολοκλήρου μέσω δανεισμού. Η Επιτροπή έθεσε σε εφαρμογή μια διαφοροποιημένη στρατηγική χρηματοδότησης, η οποία σηματοδοτεί στροφή από το παραδοσιακό της μοντέλο, τη χρηματοδότηση αντιστήριξης. Μέχρι το τέλος του 2026, επιδιώκει να συγκεντρώσει έως 807 δισεκατομμύρια ευρώ στις κεφαλαιαγορές εκδίδοντας ομόλογα της ΕΕ (αξίας 150-200 δισεκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο). Το ποσό που θα δανειστεί θα εξαρτηθεί εντέλει από την εφαρμογή από τις χώρες της ΕΕ του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που αντιπροσωπεύει τη μερίδα του λέοντος στα κεφάλαια του NGEU.
«Η διαχείριση του χρέους του NGEU από την Επιτροπή ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς», δήλωσε
ο κ. Jorg Kristijan Petrovič, μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για την έκθεση. «Μολονότι πρόκειται για προσωρινό μέσο, η εξυπηρέτηση του χρέους θα διαρκέσει περισσότερο από 30 χρόνια. Τα παιδιά και τα εγγόνια μας είναι αυτοί που θα κληθούν να το αποπληρώσουν. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή χρειάζεται να προσαρμόσει κατάλληλα τις ικανότητες που αναγκάστηκε να αναπτύξει σε χρόνο μηδέν και να βελτιώσει την από μέρους της αναφορά στοιχείων σχετικά με τις επιδόσεις όσον αφορά τη διαχείριση του χρέους.»
Έως το τέλος Ιουνίου του 2022, η Επιτροπή πραγματοποίησε 65 δανειοληπτικές πράξεις στο πλαίσιο του NGEU, ύψους 195 δισεκατομμυρίων ευρώ. Οι ελέγκτριες και οι ελεγκτές του ΕΕΣ διαπίστωσαν ότι, κατά το πρώτο έτος λειτουργίας, το κόστος δανεισμού αντανακλούσε τη θέση της Επιτροπής στην αγορά. Η εξέλιξη των αποδόσεων των ομολόγων του NGEU στην αγορά ήταν συγκρίσιμη με τις αποδόσεις των ομολόγων των κρατών μελών με παρόμοια πιστοληπτική ικανότητα (όπως η Γαλλία και η Αυστρία). Η Επιτροπή ικανοποιούσε επίσης όλες τις βασικές κανονιστικές απαιτήσεις όσον αφορά το χαρτοφυλάκιο χρέους και τη διαχείριση κινδύνων και, παράλληλα, εξασφάλιζε στους συμμετέχοντες στην αγορά έναν ικανοποιητικό βαθμό προβλεψιμότητας όσον αφορά το χρηματοδοτικό πρόγραμμα του NGEU και εμπιστοσύνης στο χρέος της ΕΕ.
Ωστόσο, η Επιτροπή είναι κυρίως υπόλογη για την έγκαιρη παροχή επαρκών κεφαλαίων. Η υποχρέωση λογοδοσίας σχετικά με τους υπόλοιπους στόχους που συνδέονται με τη διαχείριση του χρέους παραμένει ασαφής. Πράγματι, στη στρατηγική χρηματοδότησης του NGEU η Επιτροπή δεν έχει ορίσει με σαφήνεια τους στόχους της σχετικά με τη διαχείριση του χρέους. Συνεπώς, διαπιστώθηκε ότι η από μέρους της μέτρηση των επιδόσεων και η αναφορά σχετικών στοιχείων ήταν ελλιπείς.
Οι ελέγκτριες και οι ελεγκτές του ΕΕΣ καλούν την Επιτροπή να εφαρμόσει μια κατάλληλη στρατηγική για το εργατικό δυναμικό, να ενισχύσει τον ρόλο του/της επικεφαλής διαχείρισης κινδύνων και να συγκροτήσει μια υπηρεσία middle office για την παρακολούθηση των αντισταθμισμάτων σχετικά με τη διαχείριση του χρέους και για την αξιολόγηση των επιδόσεων των διαχειριστών χρέους της υπηρεσίας front office.
Η Επιτροπή έχει μακρά ιστορία με τη χρηματοδότηση αντιστήριξης μέσω διαφόρων δανειοδοτικών προγραμμάτων. Για το NGEU, που συνιστά πολύ μεγαλύτερο πρόγραμμα με λιγότερο προβλέψιμες χρηματοδοτικές ανάγκες, η Επιτροπή χρειάστηκε να αναπτύξει επειγόντως μια νέα προσέγγιση διαχείρισης χρέους. Η διαφοροποιημένη στρατηγική χρηματοδότησης που ανέπτυξε, η οποία αποσυνδέει τις επιμέρους δανειοληπτικές πράξεις από τις εκταμιεύσεις, αποτελεί πλέον τη βασική προσέγγιση της ΕΕ για τη διαχείριση του χρέους.
Με σύγχρονα μέσα και δυναμικές παρεμβάσεις μπορούν να δοθούν λύσεις σε όλα τα ζητήματα των κρατών-μελών της ΕΕ.
Κων/νος Σ. Μαργαρίτης
Δημοσιογράφος
14.6.2023
