ALL ABOARD: η τέχνη “απογειώνεται” στο “Ελευθέριος Βενιζέλος – Διάρκεια έκθεσης: 09.10 – 09.11.2025

Ο αστικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός artefact athens παρουσιάζει την έκθεση σύγχρονης τέχνης με τίτλο all aboard σε επιμέλεια Κώστα Πράπογλου που θα πραγματοποιηθεί στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος», από τις 9 Οκτωβρίου έως τις 9 Νοεμβρίου 2025.
Η Αθήνα γίνεται το επίκεντρο ενός τολμηρού καλλιτεχνικού εγχειρήματος. Η έκθεση all aboard με τη συμμετοχή 40 καλλιτεχνών από διαφορετικές γενιές και χώρες, είναι το πρώτο εγχείρημα στην Ελλάδα – και ένα από τα λίγα παγκοσμίως – όπου μια έκθεση σύγχρονης τέχνης μεγάλης κλίμακας πραγματοποιείται εντός αεροδρομίου σε λειτουργία. Ο χώρος που επιλέχθηκε, είναι το Express Facility, κτίριο που βρίσκεται παράλληλα με τον δυτικό διάδρομο απογείωσης και προσγείωσης.
Η έκθεση επιχειρεί να διαμορφώσει μια πολυσχιδή συνθήκη συνάντησης, όπου η σύγχρονη τέχνη συνομιλεί με την αρχιτεκτονική μνήμη και τη χρηστικότητα ενός χώρου εν αναμονή. Πέρα από την υλική υπόσταση του αεροδρομίου, η έκθεση προσεγγίζει ζητήματα υπαρξιακής υφής και φιλοσοφικού στοχασμού, εστιάζοντας στη δυναμική της μετάβασης ως βιωματικής πυκνότητας. Διερευνά τη στασιμότητα και την κινητικότητα ως υπαρξιακά πεδία, εξετάζοντας αν η μετατόπιση είναι εξέλιξη ή φυγή.
Το αεροδρόμιο, ως γεωγραφικό και ψυχικό σταυροδρόμι, μετατρέπεται σε μεταιχμιακό τόπο όπου εγγράφεται η εμπειρία. Το αδρανές κτίριο ενεργοποιείται εκ νέου, καθίσταται φορέας συνάντησης μνήμης, χρόνου και μετατόπισης. Το σημείο αυτό, μεταξύ λειτουργίας και παύσης, υπερβαίνει το ρόλο του ως σημείου διέλευσης. Εδώ, οι χρονολογικές συντεταγμένες αναδιπλώνονται και η έννοια του χρόνου αποκτά ελαστικότητα που αποσυνθέτει τη Νευτώνεια γραμμικότητα, επιτρέποντας μια εμπειρία βασισμένη στη διάρκεια του Bergson (la durée)· μια ρευστή, ασύμμετρη και ετερόκλητη μορφή συνειδησιακού βιώματος.
Η ιστορία του αεροδρομίου ενσωματώνεται στον καλλιτεχνικό προβληματισμό. Από την απαρχή της αεροπλοΐας έως σήμερα, τα αεροδρόμια λειτουργούν ως τόποι εξερεύνησης και πολιτισμικής διασύνδεσης. Οι συμμετέχοντες/ουσες καλλιτέχνες/ιδες καλούνται να φανταστούν εκ νέου αυτόν τον σιωπηλό χώρο ως γόνιμο έδαφος για δημιουργική αναδόμηση, αντλώντας από την ιστορική, προσωπική και συλλογική μνήμη για να αναδείξουν το ταξίδι ως μια σύνθετη βιωματική εμπειρία. Το ζητούμενο δεν είναι πια ο προορισμός, αλλά το ενδιάμεσο, ένας χώρος αναμονής όπου το εγώ αποδομείται και ανασυντίθεται.
Στον πυρήνα της έκθεσης βρίσκονται οι έννοιες της ανάμνησης, της ταυτότητας και των χωρικών ρηγμάτων. Οι καλλιτέχνες/ιδες εξετάζουν τον τρόπο με τον οποίο ένας αερολιμένας μπορεί να αντικατοπτρίζει την ανθρώπινη περιπλάνηση, αναδεικνύοντας αφηγήσεις μετατόπισης, αποχωρισμού και επανασύνδεσης. Η ψυχογεωγραφία του αεροδρομίου δεν αφορά μόνον την κίνηση σωμάτων ή αγαθών, αλλά και μια υποβόσκουσα ανησυχία που συντίθεται από προσμονή, επιθυμία και αίσθημα απώλειας.

Η μεταβλητότητα αυτού του περιβάλλοντος τονίζει μια ρευστότητα τόσο γεωγραφική όσο και συναισθηματική. Πώς μέσα από αυτήν διαμορφώνεται η συνείδηση του εαυτού; Από τί συγκροτείται το ανήκειν σε έναν κόσμο όπου η μετακίνηση αποτελεί καθημερινότητα; Ερωτήματα που περιστρέφονται γύρω από το φιλοσοφικό ζήτημα του εαυτού ως διαδικασία, συνομιλώντας με τη σκέψη του Deleuze για το γίγνεσθαι, μια ταυτότητα σε διαρκή αναδιαμόρφωση.
Η πτήση, κάποτε σύμβολο ελευθερίας, φέρει στις μέρες μας ιδιαίτερα έντονα τα ίχνη του ελέγχου, του περιορισμού και της λογικής των συνόρων, όπως αυτά εντάθηκαν υπό το φάσμα και της πρόσφατης πανδημίας. Τα έργα διερευνούν τις προϋποθέσεις και τις αναστολές της κίνησης, αγγίζοντας την πολυπλοκότητα της μετανάστευσης, τις επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης και τα συχνά αθέατα όρια της επιτήρησης. Βιομετρικές σαρώσεις, συλλογή δεδομένων και αλγοριθμική εποπτεία επαναπροσδιορίζουν τον ταξιδιώτη ως οντότητα θραυσματική, ποσοτικοποιημένη και υπό συνεχή ανάγνωση.
Επιχειρώντας μια νέα θεώρηση του αεροδρομίου, η έκθεση επιδιώκει να το αναδείξει πέραν του χρηστικού του ρόλου. Οι αίθουσες αναμονής, οι διάδρομοι και τα σημεία ελέγχου αποκτούν υπαρξιακή βαρύτητα. Οι πράξεις αναχώρησης, διέλευσης και επιστροφής εμποτίζονται με βαθιά οντολογική σημασία. Η αναμονή λειτουργεί ως μεταβατική εμπειρία χωρίς αρχή ή τέλος, όπου ο χρόνος διαστέλλεται και η ενδοσκόπηση γίνεται βαθύτερη.

Ωστόσο, το ταξίδι δεν περιορίζεται στην υλική διάσταση. Λειτουργεί ως αλληγορία. Η απογείωση και η προσγείωση εκκινούν μια εσωτερική συναρμογή παρελθόντος, παρόντος και ενδεχομένου. Οι 40 καλλιτέχνες/ιδες παρουσιάζουν εγκαταστάσεις, γλυπτά, βίντεο, επιτελεστικές δράσεις και ζωγραφικά έργα για να εκφράσουν αυτό το πολυεπίπεδο πεδίο. Οι ηχητικοί και οπτικοί κώδικες του terminal, μαζί με τον θόρυβο των αεροσκαφών, μετασχηματίζονται σε ποιητικό υπόστρωμα, ενισχύοντας τους συναισθηματικούς κραδασμούς που είναι ενσωματωμένοι στην πράξη του ταξιδιού.
Η επιλογή να «κατοικηθεί» με τέχνη ένα κτίριο είναι σκόπιμη. Η έκθεση μετατρέπεται σε πράξη ανασύστασης, μια ποιητική δημιουργία όπου το παρωχημένο καθίσταται γενεσιουργό. Μέσα από την εικαστική ματιά, αυτό το κέλυφος λειτουργεί ως αρχείο ανασταλμένων προθέσεων, ένας τόπος εύφορος για σημειολογική ανασκαφή.
Αφανή οικοσυστήματα και η παρουσία άλλων μορφών ζωής υπενθυμίζουν πως η ανθρώπινη κινητικότητα υφίσταται εντός ενός διευρυμένου πεδίου ζωής. Οι ρυθμοί της χλωρίδας και της πανίδας συνυπάρχουν με την προγραμματισμένη ανθρώπινη διέλευση, υπογραμμίζοντας μια αμοιβαία εξάρτηση. Αυτή η συνύπαρξη των ειδών ωθεί τους θεατές να αναλογιστούν πώς τα οικοσυστήματα επηρεάζουν τις ανθρώπινες παρεμβάσεις και ενίοτε αντιστέκονται σε αυτές. Ενώ η ανθρώπινη χρονικότητα είναι μετρήσιμη, ο φυσικός κόσμος έχει έναν επαναλαμβανόμενο ρυθμό, ανεξάρτητο από χρονοδιαγράμματα.

Η έκθεση νοηματοδοτεί τον αερολιμένα, μεταξύ άλλων, ως αγγελιοφόρο δυνατοτήτων. Δημιουργοί και θεατές συνυπογράφουν μια διαρκώς εξελισσόμενη ιστορία. Η αναβίωση του χώρου αντικατοπτρίζει την έμφυτη ικανότητα του ανθρώπου να αναγεννάται.
Παράλληλα, ο τερματικός σταθμός γίνεται ένα εφαλτήριο για σκέψη γύρω από την κατανάλωση, χαρακτηριστικό γνώρισμα του σύγχρονου ταξιδιού. Από το οικολογικό αποτύπωμα των αερομεταφορών μέχρι τη φθαρτότητα του αναμνηστικού αντικειμένου, η έκθεση θέτει υπό εξέταση την έννοια της βιωσιμότητας. Η μετατροπή της εμπειρίας σε εμπόρευμα, το θέαμα της περιπέτειας και ο μετασχηματισμός της μνήμης σε δεδομένα, ενισχυμένα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την κουλτούρα του «ινσταγκραμικού», τροφοδούν τον «επιμελημένο» εαυτό μας.
Η γλώσσα των αεροδρομίων λειτουργεί με μια συγκεκριμένη λογική: λιτή, κωδικοποιημένη και διεθνική. Ανακοινώσεις, επιγραφές και αυτόματες φωνές συνθέτουν έναν σημασιολογικό ιστό, σχεδιασμένος να καθοδηγεί, αλλά που συχνά μπορεί να αποπροσανατολίσει. Κάτω από την επιχειρησιακή της ακρίβεια διακρίνεται ένας βαθύτερος μηχανισμός, μια αρχιτεκτονική ελέγχου και μια ψευδαίσθηση τάξης. Η υποδομή των σημάτων και των ήχων αποκαλύπτει μια λανθάνουσα επιθυμία να επιβληθεί νόημα στο χάος, μια επιθυμία που μπορεί και η ίδια να αποκωδικοποιηθεί, να αντιστραφεί και να επαναπροσδιοριστεί μέσω της καλλιτεχνικής παρέμβασης. Οι πινακίδες που έχουν αφεθεί επίτηδες στη θέση τους, η συνεχιζόμενη χρήση του αρχικού φωτισμού του αεροδρομίου και η στρατηγική τοποθέτηση των έργων, χωρίς να εντάσσονται στην αναμενόμενη ροή προς ένα σημείο αναχώρησης, δημιουργούν συλλογικά έναν λεπτό αποπροσανατολισμό, προκαλώντας έναν επαναπρογραμματισμό της χωρικής λογικής και αντίληψης.
Ακόμη και ο τίτλος all aboard, με την αποπλανητική του καινοτυπία, λειτουργεί ως δούρειος ίππος. Υιοθετεί τη γλώσσα της αποδοχής, ενώ υπαινίσσεται μια προδιαγεγραμμένη κινητικότητα. Η επιλογή της φαίνεται να είναι αυθόρμητη, αλλά υπακούει σε μια προϋπάρχουσα διαδρομή. Μέσα στην απλότητά της υποκρύπτεται σχεδιασμός, κάνοντας το προγραμματισμένο να μεταμφιέζεται σε εσωτερική παρόρμηση.

Η έκθεση προσκαλεί τους επισκέπτες να επανεξετάσουν τη θέση τους όχι ως επιβάτες, αλλά ως συν-διαμορφωτές ενός υπαρξιακού τοπίου. Τι σημαίνει να είσαι σε μετακίνηση; Πώς επηρεάζουν οι ατομικές και συλλογικές ιστορίες τη σχέση μας με τον χώρο και τον χρόνο; Η μετάβαση δεν είναι ουδέτερη· ενεργοποιεί την υπέρβαση της σκέψης, της αντίληψης και της επιθυμίας.
Αυτή η παρόρμηση της εξερεύνησης δεν περιορίζεται στη γη. Όπως οι αρχαίοι εξερευνητές αναζητούσαν άγνωστους ορίζοντες, έτσι και ο σύγχρονος κόσμος στρέφεται στο διάστημα. Η επιθυμία υπέρβασης βρίσκει αντίκρισμα στην κοσμική φαντασίωση. Το αεροδρόμιο φαντάζει ως πρόλογος σε μια απογείωση, κυριολεκτική ή μεταφορική. Αποτελεί έναν πρόλογο σε ένα ταξίδι που, αν και δεν έχει ξεκινήσει ακόμα, υπονοεί το άπειρο. Κάπου εδώ, αναδύεται ο υπαρξιακός ίλιγγος, η ξαφνική αίσθηση του απείρου, του πόσο μικροί είμαστε μπροστά στην απεραντοσύνη του αγνώστου.
Στο χείλος της διάρκειας, μια νέα επιθυμία γεννιέται ως προς το ταξίδι: όχι να τελειώσει, ούτε καν να αρχίσει, αλλά να παραταθεί. Η συνέχεια αναδύεται ως ένας μύθος που θρέφεται από την επιστήμη, τον κώδικα και την ελπίδα της κρυογονικής. Το σώμα, από όχημα περιορισμένης αντοχής γίνεται πεδίο αναθεώρησης. Όχι αναγέννηση, ούτε απόδραση, αλλά μια επαναληπτική διαδικασία. Ένα κυκλικό ιδίωμα ταυτότητας, υπό συνεχή επεξεργασία. Σε αυτόν τον αφηγηματικό άξονα, η μακροζωία παύει να είναι μια επέκταση του χρόνου και γίνεται μια διακοπή του τέλους. Μια ζωή χωρίς στίξη αναπλάθει τη δομή της ύπαρξης.
Εάν ο θάνατος δίνει περίγραμμα στη ζωή, τότε η αναστολή του τι υπόσχεται; Μια ζωή διευρυμένη ή μια ζωή αποδυναμωμένη; Το terminal, αρχιτεκτονικά και βιολογικά, είναι το πεδίο αυτής της διαρκούς μεταφυσικής αναζήτησης. Πώς το βιώνει ο καθένας μας; Ως ασυνείδητη δομή, ως όνειρο ή ως συλλογικό τραύμα;

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ
Άννα Αμπαριώτου, Αλεξάνδρα Αθανασιάδη, Άννα Αντάρτη, Κλίτσα Αντωνίου, John Baldessari, Αλέξανδρος Βασμουλάκης, Robert Cahen, Αικατερίνη Γεγησιάν, Ειρήνη Γκόνου, Susan Daboll, Maya Deren, Olafur Eliasson, Σοφία Ζαράρη, Ρόζα Ζεϊντάν, Ελένη Ζούνη, Michal Heiman, Έλυα Ηλιάδη, Αννίτα Καλημέρη, Βασίλης Καρακατσάνης, Λίζη Καλλιγά, Τζένη Μαρκέτου, Βαρβάρα Μαυρακάκη, Αριάννα Οικονόμου, Μιχαήλ Παρλαμάς, Άντα Πετρανάκη, Λία Πέτρου, Λίνα Πηγαδίωτη, Yulia Pinkusevich, Εύη Σαββαΐδη, Ισμήνη Σαμανίδου, Ridley Scott, Δήμητρα Σκανδάλη, Νάντια Σκορδοπούλου, Jesse Leroy Smith, Μαριάννα Στραπατσάκη, Tonoptik, Νίκος Τρανός, Κλαίρη Τσαλουχίδη – Χατζημηνά, Θεόφιλος Χατζημιχαήλ, Francesca Woodman.

INFO
ΕΓΚΑΙΝΙΑ: 8 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2025 | 19.00 – 23.00
Διάρκεια έκθεσης: 09.10 – 09.11.2025
Ημέρες/ώρες λειτουργίας έκθεσης: Τετάρτη – Πέμπτη – Παρασκευή – Σάββατο – Κυριακή: 12.00 – 19.00
Χώρος: EXPRESS FACILITY, Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών *
Επιμελητής: Κώστας Πράπογλου
www.artefact-athens.org | facebook: artefact_athens | instagram: @artefact_athens | TikTok: @artefact_athens
Είσοδος δωρεάν με επίδειξη αστυνομικής ταυτότητας ή άδειας οδήγησης ή διαβατηρίου

*ΠΩΣ ΘΑ ΕΡΘΕΤΕ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

ΜΕ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ
Οδηγήστε προς το Πάρκινγκ Μακράς Διάρκειας P3 (Long Term) και ακολουθήστε τις πινακίδες προς την έκθεση all aboard.
Στην είσοδο του πάρκινγκ, πριν τις μπάρες, στρίψτε αριστερά και κατευθυνθείτε στις προκαθορισμένες θέσεις στάθμευσης.
Κατά την αναχώρηση:
Κατευθυνθείτε προς τις μπάρες εισόδου του Πάρκινγκ Μακράς Διάρκειας P3.
Εκδώστε εισιτήριο από το μηχάνημα και ακολουθήστε τη σήμανση προς την έξοδο.
Στην έξοδο, τοποθετήστε το εισιτήριο στο μηχάνημα και εξέλθετε χωρίς χρέωση εντός 20 λεπτών

ΜΕ ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
Μετρό ή Προαστιακός: βγαίνοντας στον Κεντρικό Σταθμό στο επίπεδο των Αναχωρήσεων,
περάστε απέναντι (στο ύψος της ΕΙΣΟΔΟΥ 2) και θα βρείτε τη στάση του ειδικού λεωφορείου που μεταφέρει τους επισκέπτες στην έκθεση all aboard.
Λεωφορεία ΚΤΕΛ/ΟΑΣΑ: κατευθυνθείτε στον εξωτερικό δρόμο στο επίπεδο των Αναχωρήσεων, στο ύψος της ΕΙΣΟΔΟΥ 2, στη στάση του ίδιου λεωφορείου.

ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΙΔΙΚΩΝ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ ΑΕΡΟΛΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ
Προς την Έκθεση: τα λεωφορεία αναχωρούν κάθε 30 λεπτά (12:00, 12:30, 13:00 κ.λπ.).
Επιστροφή: η επιστροφή γίνεται από την ειδική στάση στον εξωτερικό χώρο της Έκθεσης, επίσης κάθε 30 λεπτά, στο τέταρτο (12:45, 13:15 κ.λπ.).