Στις 8 Ιουνίου 1824, ημέρα Κυριακή, συγκεντρώθηκαν όλοι οι παράγοντες του νησιού στο ναό του Αγίου Νικολάου και τελικά αποφάσισαν πως δεν τους έμενε άλλη διέξοδο παρά η άμυνα στην ξηρά, πήραν «την λεωνίδειον απόφασιν να πολεμήσουν τον εχθρόν υπέρ των όλων». Μετέφεραν τα κανόνια των πλοίων τους σε θέσεις που έκριναν κατάλληλες με σκοπό ή να νικήσουν τον εχθρό ή να πεθάνουν όλοι εκεί πολεμώντας.
Η στρατιωτική δύναμη του νησιού έφθασε τις 3.000 άνδρες συνολικά. Από αυτούς 1.300 ήταν Ψαριανοί, είδαν να πλησιάζουν προς το νησί τους 15 εχθρικά πολεμικά με ένα δίκροτο για να κατασκοπεύσουν και να εκτιμήσουν την κατάσταση. Όταν πλησίασαν στον κάβο του Αγίου Γεωργίου ο Κανάρης έλαβε διαταγή να επιτεθεί με τα πυρπολικά του. Τα εχθρικά αναγνωριστικά έσπευσαν να απομακρυνθούν μαζί με τον Χοσρέφ Πασά, που επέβαινε στο δίκροτο. Την άλλη μέρα, οι Ψαριανοί ενημέρωσαν την κυβέρνηση και τις ναυτικές δυνάμεις, ζητώντας για μια ακόμη φορά την ταχεία αποστολή του στόλου και πολεμικά εφόδια, σφαίρες και πυρίτιδα. Αυτή ήταν η τελευταία έκκληση των Ψαρών για βοήθεια, χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα.
Στις 20 Ιουνίου του 1824, ο εχθρικός στόλος είχε εγκαταλείψει το Σίγρι, με πορεία προς τα Ψαρά. Την επόμενη ημέρα, απέτυχε η πρώτη προσπάθεια για απόβαση εχθρικού στρατού εξαιτίας του μεγάλου αριθμού υπερασπιστών. Τελικά, ο Χοσρέφ Πασάς κατάφερε να καταλάβει την πόλη και διέταξε τα στρατεύματά του να κυριεύσουν και το Παλαιόκαστρο. Αξίζει να επισημανθεί ότι, από την αρχή της επανάστασης, το Παλαιόκαστρο είχε οχυρωθεί από τους Ψαριανούς, οι οποίοι κατεδαφίζοντας τον περίβολο δύο εκκλησιών είχαν υψώσει ισχυρό τοίχος 5 μέτρων και είχαν μετατρέψει την τοποθεσία σε πραγματικό φρούριο.
Την νύχτα της 21ης προς 22α Ιουνίου του 1824 οι έγκλειστοι Ψαριανοί δεν είχαν καμία ψευδαίσθηση, ότι ήταν η τελευταία μέρα της ζωής τους. Ο σουλτάνος είχε δώσει εντολή να εξαφανιστούν τα Ψαρά. Από τους 7.000 κατοίκους του νησιού οι 4.000 σκοτώθηκαν. Η σημαία που υψώθηκε την «εσπέρα» της 22ας Ιουνίου 1824 στο Παλαιόκαστρο, στήθηκε επάνω στην στάχτη των Ψαρών. Μετά την καταστροφή των ισχυρών Ψαρών, μια ναυτική δύναμη χάθηκε, καταβάλλοντας το ηθικό των νησιωτών του Αιγαίου.
Αποφασιστικοί παράγοντες για την καταστροφή των Ψαρών ήταν η αδράνεια της κυβέρνησης με τη μη έγκαιρη αποστολή πλοίων, καθώς και η ατελής οργάνωση της άμυνας του νησιού εξαιτίας της αποδυνάμωσης του στόλου της.
Το ιστορικό γεγονός της καταστροφής των Ψαρών από τους Οθωμανούς, περιγράφει γλαφυρά ο Διονύσιος Σολωμός στο ποίημά του, «H καταστροφή των Ψαρών» (1825), προσωποποιώντας τη δόξα που τιμά τους νεκρούς Ψαριανούς μέσα σε ένα τοπίο απόλυτης καταστροφής.
Πηγή : Ελληνικός Στρατός
21.6.2025
